W poszukiwaniu pierwszej przyczyny zła - filozofia Mariana Zdziechowskiego

• Autorzy: Justyna Stecko

Warianty tytułu

In the Search of First Cause of Evil - the Philosophy of Marian Zdziechowski

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem opracowania jest próba analizy twórczości Mariana Zdziechowskiego ze szczególnym uwzględnieniem filozofii zła. Problematyka podejmowana przez polskiego filozofa była jedną z najtrudniejszych i wyjątkowo niemodnych w czasach w których żył. Głównym pytaniem, które stawiał Zdziechowski to pytanie o źródło i genezę zła. Jednak trudność, polega na tym, że "profesor Marian Zdziechowski nie był ekspertem: nie był ani filozofem, ani teologiem, ani psychologiem, ani socjologiem, ani historykiem, ani krytykiem literackim, choć jednocześnie zajmował się filozofią, teologią, psychologią, socjologią, historią i krytyką literacką. W epoce fragmentaryzacji wiedzy, różnicowania i wąsko pojętej specjalizacji spoglądał na zjawiska całościowo, uwzględniając zawsze materialny, psychiczny oraz duchowy wymiar egzystencji człowieka" - tymi właśnie słowami Zenon Chocimski rozpoczyna swą przedmowę do książki "Widma przyszłości, na którą składają się teksty Mariana Zdziechowskiego. Rozważania zawarte w artykule rozpoczynają się od krótkiego słowa wstępnego wskazującego na inspiracje, którymi kierował się filozof oraz analizy problematyki zła w myśli chrześcijańskiej, ze szczególnym uwzględnieniem św. Augustyna. Początkowo w myśli chrześcijańskiej współistniały dwa ujęcia problemu zła: pesymistyczny oraz optymistyczny. Pierwszy z nich kładł nacisk na to, co było mottem w piśmiennictwie Zdziechowskiego a więc na fakt, że fundamentem świata jest zło, zaś drugi głosił, iż możliwe jest wyzwolenie bytu ze wspomnianego wyżej zła. Oba te przesłania istniejąc jednocześnie, pozwalały uchronić się zarówno przed nieprzystającym do rzeczywistości optymizmem, jak i pesymizmem, manicheizmem i gnozą. Zdziechowski interpretuje myśl Augustyna, a szczególnie Państwo Boże jako pierwszą próbę teodycei, która podobnie jak późniejsza koncepcja Hegla chciała oswoić zło, potraktować je jako niezbędny element rozwoju dziejów, konieczny do pełnej harmonii. Tego typu wkomponowanie elementu zła w proces dziejów, niestety zdaniem polskiego filozofa, usprawiedliwia je. (abstrakt oryginalny)

EN

The aim of this paper is to analyze the work of Marian Zdziechowski with particular emphasis on the philosophy of evil. The issues taken by the Polish philosopher was one of the most difficult and extremely unfashionable in times in which he lived . The main question that Zdziechowski asked was about the origin and genesis of evil. However, the difficulty lies in the fact that " Professor Marian Zdziechowski was not an expert : he was neither a philosopher nor a theologian, nor a psychologist nor a sociologist, or a historian, or critic, but at the same time he was in philosophy, theology, psychology, sociology, history and literary criticism. In this era of fragmentation of knowledge, differentiation and narrowly understood specialization he looked at the phenomenon holistically, taking into account all physical, mental and spiritual dimensions of human existence " - these are just words of Zenon Chocim with which begins his preface to the book "Future spectrum", which consists of the texts of the Marian Zdziechowski . The considerations of this article begins with a brief foreword indicating the inspiration that guided the philosopher and the analysis of the problems of evil in Christian thought , with particular emphasis of St . Augustine. Initially, in the Christian thought two shots of the problem of evil coexisted: pessimistic and optimistic ones. The first of them put emphasis on what was the motto of the literature by Zdziechowski so that the fact that the foundation of the world is evil, the other preach that it is possible liberation of existence of the aforementioned evil. Both of these messages, existing at the same time, allowed to protect themselves against not matching to reality optimism and pessimism, Manichaeism and gnosis. Zdziechowski interprets the thought of Augustine, and especially the City of God as the first attempt at theodicy, which, like the later concept of Hegel wanted to tame the evil, treat it as a necessary part of the development of history, necessary to complete harmony. This type of incorporation of the element of evil in the process of history, but according to the Polish philosopher , justifies them. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Filozofia; Poglądy filozoficzne; Etyka

EN

Philosophy; Philosophical thought; Ethics

• Czasopismo: Humanities and Social Sciences
• Rocznik: 2013
• Tom: 18 (XVIII)
• Numer: nr 20 (3)
• Strony: 187--192

Twórcy

autor

Justyna Stecko

• Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukasiewicza

Bibliografia

• Krasicki, Eschatologia i mesjanizm. Studium światopoglądu Mariana Zdziechowskiego, Wrocław 1994.
• Krąpiec M. A., Dlaczego zło? Rozważania filozoficzne, Lublin 1995.
• Skoczyński J., Wartość pesymizmu, Kraków 1994.
• Stecko J., Homo crudelis - koncepcja natury ludzkiej Mariana Zdziechowskiego w zderzeniu z czasami współczesnymi, Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej, Ekonomia i Nauki Humanistyczne, nr 18 (2011).
• Stecko J., Problematyka zła w myśli Mariana Zdziechowskiego tłem do rozważań europejskiej filozofii zła, [w:] Filozofia polska na tle filozofii europejskiej w XX wieku, Częstochowa 2014 (w druku).
• Wesołowska E.N., Działać przed katastrofą, Toruń 1994.
• Zdziechowski M., Pesymizm, romantyzm a podstawy chrześcijaństwa, Warszawa 1993.