Geneza i charakterystyka francuskiego fizjokratyzmu

• Autorzy: Renata Pęciak
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Nie sposób dokonać analizy polskiej myśli fizjokratycznej bez odniesienia do założeń systemu, który powstał i rozwijał się przede wszystkim we Francji. W połowie XVIII wieku we Francji narodził się nowy system ekonomiczny - fizjokratyzm, który według tradycji euklidesowo-kartezjańskiej stanowi pierwszy teoretyczny system poglądów ekonomicznych. W tej tradycji za naukowe uznaje się twierdzenia, które są zgodne z doświadczeniem i prawami przyrody oraz twierdzenia, które nie mają charakteru normatywnego. Etymologicznie pojęcie "fizjokratyzm" pochodzi z łacińskiego wyrażenia "fizjokracja" i oznacza "panowanie natury", stąd fizjokratyzm miał oznaczać "system zgodnym z naturą". Za protoplastę i założyciela szkoły uznaje się François Quesnaya, choć do rozpowszechnienia nowej doktryny w dużej mierze przyczynili się jego uczniowie. System fizjokratyczny we Francji pojawił się jako reakcja i opozycja do szeroko propagowanej w ramach polityki ministra Colberta doktryny merkantylnej. Merkantyliści przyjęli założenie, że potęga państwa i dobrobyt obywateli zbudowane są na obfitości pieniądza, czyli kruszcu, a najlepszy sposób na zwiększanie obfitości kruszcu stanowił eksport rodzimej produkcji. Nadrzędnym celem polityki gospodarczej państwa był dodatni bilans pieniężny i handlowy. Kluczowe znaczenie miało więc utrzymanie nadwyżki eksportu nad importem. Prowadzona polityka protekcyjna promowała rozwój krajowego przemysłu, rękodzielnictwa i manufaktur, co miało zagwarantować eksport rodzimej produkcji. Przyjęcie takiego kierunku polityki gospodarczej odbijało się niekorzystnie na rolnictwie. Ograniczenia wywozu płodów rolnych miały zapewnić większą podaż i niższą cenę tych produktów na rynku wewnętrznym. Polityka restrykcyjna, której celem było zwiększenie eksportu i zmniejszenie importu, obejmowała system ceł, monopoli czy premii wywozowych. W systemie merkantylnym akcentowano praktykę życia gospodarczego odsuwając na plan dalszy teorię ekonomiczną. Doktryna fizjokratyczna podważała podstawowe koncepcje merkantylne. W opozycji do przemysłu i rękodzielnictwa stanęło rolnictwo. Przyjęto założenie, że handel nie tworzy nowych wartości. Odrzucono również politykę restrykcyjno-protekcjonistyczną argumentując, że wolny handel i wolna konkurencja przyczyniają się do ustalenia ceny najkorzystniejszej dla producentów i konsumentów, dlatego wysuwano postulaty zniesienia ograniczeń handlowych, zwłaszcza w handlu zbożem. (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Historia myśli ekonomicznej; Fizjokratyzm

EN

History of economic thought; Physiocracy

• Czasopismo: Prace Naukowe / Akademia Ekonomiczna w Katowicach
• Rocznik: 2007
• Tom: Polski fizjokratyzm oraz idee protekcjonistyczne XVIII i XIX wieku
• Strony: 35--55

Twórcy

autor

Renata Pęciak

• Akademia Ekonomiczna im. Karola Adamieckiego w Katowicach

Bibliografia

• Stankiewicz W.: Historia myśli ekonomicznej. Warszawa 1998.
• Landreth H., Colander D.C.: Historia myśli ekonomicznej. Warszawa 1998.
• Lipiński E.: Historia polskiej myśli społeczno-ekonomicznej do końca XVIII wieku. Wrocław 1975.
• Blaug M.: Teoria ekonomii. Ujęcie retrospektywne. Warszawa 2000.
• Quesnay F.: Pisma wybrane. Warszawa 1928.
• Górski J.: Zarys historii ekonomii politycznej. Warszawa 1984.
• Blaszke M.: Obraz i naprawa Rzeczypospolitej w myśli społeczno-politycznej fizjokratyzmu Baudeau i Le Mercie de la Rivière. Warszawa 2000.
• Turgot A.J.R.: O tworzeniu i podziale bogactw. Warszawa 1927.
• Glapiński A.: Meandry historii ekonomii. Między poezją a matematyką. Warszawa 2006.
• Chodorowski J.: Adam Smith (1723-1790). Życie i dzieło autora "Badań nad naturą i przyczynami bogactwa narodów". Wrocław 2002.