Idee protekcjonistyczne przełomu XVIII i XIX wieku

• Autorzy: Urszula Zagóra-Jonszta
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Obok dominujących poglądów fizjokratycznych polską myśl ekonomiczną przełomu wieków wzbogacały również idee dalekie od liberalnej ekonomii, nawiązujące bardziej do odchodzących w przeszłość poglądów merkantylistycznych lub też stanowiące same w sobie oryginalne podejście niewzorujące się na żadnej z wcześniejszych teorii. Do najwybitniejszych przedstawicieli należeli tu Józef Wybicki i Jan Ferdynand Nax. Każdy z nich reprezentował nieco odmienne stanowisko, każdy wniósł nowe wątki w rozwój szerzej rozumianej myśli społeczno-ekonomicznej. Żaden nie był ekonomistą, a zainteresowanie sprawami ekonomicznymi w obu przypadkach wynikało z troski o losy kraju i narodu, z charakteru piastowanych funkcji, z patriotyzmu, z szukania przyczyn utraty niepodległości, wreszcie ze zgłębiania istoty naszych cech narodowych. Dotykając problemów ogólnospołecznych, rozpatrywali również zagadnienia ekonomiczne, które w przeciwieństwie do fizjokratów, ujmowane były bardziej pragmatycznie, bez wnikania w ich istotę i rozpatrywania na płaszczyźnie dociekań teoretycznych. Brak ekonomicznego wykształcenia w żaden sposób nie przekładał się na gorszą jakość prezentowanych poglądów; wręcz przeciwnie - można by zaryzykować tezę, że dzięki temu patrzyli na sprawy ekonomiczne w sposób bardziej praktyczny, trzeźwy, nieskażony głębszą znajomością doktryn ekonomicznych i zawiłości teorii ekonomii i niepodporządkowujący się im. Wniosek taki można wysnuć śledząc poglądy wymienionych wcześniej przedstawicieli zawarte w wydanych przez nich pracach. W literaturze najczęściej określa się ich mianem protekcjonistów, co może nie jest sformułowaniem najszczęśliwszym, ale dość dobrze oddającym ducha ich dokonań. Trzeba też wyraźnie podkreślić, że mimo iż dominującą doktryną ekonomiczną omawianego okresu był fizjokratyzm, poglądy protekcjonistów dobrze współgrały z duchem epoki i funkcjonowały obok fizjokratycznych, nie wywołując nieprzyjemnych zgrzytów. (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Historia myśli ekonomicznej; Protekcjonizm

EN

History of economic thought; Protectionism

• Czasopismo: Prace Naukowe / Akademia Ekonomiczna w Katowicach
• Rocznik: 2007
• Tom: Polski fizjokratyzm oraz idee protekcjonistyczne XVIII i XIX wieku
• Strony: 81--98

Twórcy

autor

Urszula Zagóra-Jonszta

• Akademia Ekonomiczna im. Karola Adamieckiego w Katowicach

Bibliografia

• Gazda Z.: Słownik biograficzny ekonomistów polskich od XIII wieku do połowy wieku XX. Kielce 1998.
• Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945 roku. T. I i II. Red. A. Mączak. Warszawa 1981.
• Rozwój polskiej myśli ekonomicznej na przestrzeni wieków. Red. S. Czaja. Wrocław 1997.
• Wybicki J.: Myśli patriotyczne o wolności cywilnej. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1984.
• Lipiński E.: Studia nad historią polskiej myśli ekonomicznej. Warszawa 1956.
• Guzicki L., Żurawicki S.: Historia polskiej myśli społeczno-ekonomicznej. Warszawa 1969.
• Nax J. F.: Wybór pism. Oprac. W. Sierpiński. Warszawa 1956.
• Grodek A.: Studia z historii myśli ekonomicznej. Warszawa 1963.
• Nax J.F.: Uwagi nad Uwagami, czyli obserwacje nad książką pod tytułem Uwagi nad życiem Jana Zamojskiego kanclerza i hetmana W.K. Nakładem Drukami "Czas". Kraków 1861.