Wiarygodność jako cecha jakościowa sprawozdania finansowego wymagająca pomiaru

• Autorzy: Rafał Domaszewski

Warianty tytułu

Credibility as a Financial Report Quality Feature Requiring Measurement

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Wiarygodność sprawozdania finansowego, jak wynika z powyższej analizy, jest cechą względną, której spełnienie można spróbować ocenić, ale nie na zasadzie bezwzględnej zero-jedynkowej (Tak - jest wiarygodne lub Nie - nie jest wiarygodne), ale na zasadzie wysokiego lub niskiego prawdopodobieństwa, że dane sprawozdanie finansowe nosi cechy wiarygodności. Niniejszy artykuł jest próbą zaprojektowania narzędzia pozwalającego na bardziej precyzyjną ocenę poziomu tej cechy. Celem głównym było uzyskanie większej skali ocen, w jakiej można by było wyrazić poziom wiarygodności, ponad powszechnie stosowaną skalę zero-jedynkową. Zaproponowano konstrukcję tego narzędzia w formie kwestionariusza oceny cech jakościowych, powiązanych bezpośrednio lub pośrednio ze sprawozdaniem finansowym. Ponieważ wybrane cechy jakościowe zastosowane w powyższym narzędziu i wagi wpływu im przypisane zostały do niego zaklasyfikowane na podstawie subiektywnej oceny autora, to autor zamierza dalej poddać je zewnętrznemu badaniu ankietowemu, aby w ten sposób uzyskać bardziej obiektywne wyniki umożliwiające dalsze dopracowanie zaproponowanego rozwiązania. Bowiem tylko teoretycznie wszystkie cechy jakościowe sprawozdania finansowego, zdefiniowane w ramach konceptualnych MSSF, powinny zapewnić nadrzędną cechę sprawo zdania finansowego, czyli jego prawdziwy i rzetelny obraz (ang. true and fair view). Z jednej strony jednak MSSF nie są globalnie akceptowalnymi standardami rachunkowości, a z drugiej strony wiele standardów daje możliwość wyboru sposobu prezentacji określonych transakcji ekonomicznych i dodatkowo możliwość występowania wielu wersji wyceny niektórych transakcji poprzez wartość godziwą lub szacunki. Ponadto rzeczywistość ekonomiczna zdecydowanie wyprzedza uregulowania prawne. Pojawia się w praktyce wiele transakcji, których sposób ujmowania lub wyceny na dany moment nie zostały w ogóle uregulowane w przepisach. Uregulowania i kontrola poprawności sprawozdań finansowych w dużej mierze wiąże się jedynie z rynkiem spółek publicznych, czyli obejmują jedynie ułamek wszystkich podmiotów sporządzających sprawozdanie finansowe. Ta zdecydowanie mniejsza wymagana kontrola i przejrzystość podmiotów niepublicznych sprawiają, że jakość sporządzanych przez nie sprawozdań finansowych jest niska. Jednak nawet spółki publiczne, pomimo wyjątkowo dużej kontroli i szczegółowego sprawdzania wiarygodności ich sprawozdań finansowych, podlegają wpływowi "upiększania" sprawozdań finansowych i kreatywnej rachunkowości w złym tego słowa znaczeniu. Dzieje się tak z powodu możliwości pozyskania kapitałów i zarobienia dużych pieniędzy, które można uzyskać, jeśli zaprezentuje się sytuację spółki tak jak oczekują tego inwestorzy. Pieniądze te często są tak duże, że wielu sporządzających sprawozdanie finansowe akceptuje nawet potencjalne ryzyko wykrycia dokonywanego fałszerstwa. Poza tym, jeśli już takie fałszerstwo ma miejsce w spółce to jest ono bardzo dobrze zakamuflowane, włącznie z nieprawdziwą dokumentacją źródłową, i dlatego jest ono często wręcz nie do wykrycia podczas normalnego badania sprawozdań finansowych. Dodatkowo ciągle uaktualniane i rozbudowywane standardy rachunkowości powodują, że osoby wykonujące pracę w księgowości często nie zdają sobie sprawy, że dana transakcją, którą wprowadzają do ksiąg, powinna zostać ujęta w inny sposób, w związku z czym rośnie również ryzyko błędu. Wszystko to sprawia, że możliwości zaprezentowania danej sytuacji finansowej spółki w sprawozdaniu finansowym jest nieskończenie wiele, w zależności od tego, w jakim kraju ta spółka działa, jakie obowiązują ją standardy rachunkowości, jaka jest etyka osoby sporządzającej sprawozdanie finansowe, jaka jest ocena ryzyka przy wycenie przez tę osobę i jak dużą wiedzę ona posiada. Możemy więc mówić jedynie o ograniczonej wiarygodności sprawozdań finansowych, gdyż ich pełna wiarygodność, a przez to spełnienie wszystkich oczekiwań użytkowników sprawozdań finansowych, jest po prostu niemożliwe. Powinno się więc starać zmniejszyć to ryzyko ograniczonej wiarygodności do jak najniższego poziomu. (fragment tekstu)

EN

The most important quality feature of a financial report is its credibility. However, accounting includes numerous possibilities as well as limitations in conducting measurement. In fact, it is possible to find different "shades" of the obtained credibility, which allows for the hypothesis that a financial report is never 100% credible. An attempt was made then to design a tool allowing for a more precise assessment of this feature. The major goal is to achieve a bigger assessment scale in which the level of credibility could be expressed, better than the generally applied zero-one scale, i.e. the statement whether credible or not. The construction of this tool was proposed in the form of a questionnaire of quality features connected directly or indirectly with the financial report. The study presents the design of the construction of this solution and a detailed description of the proposed quality features of the financial report together with the justification of their choice as well as the justification of the principles of the assignment of respective point values to each of them. (short original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Wiarygodność sprawozdania finansowego

EN

Reliability of financial report

• Czasopismo: Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów / Szkoła Główna Handlowa
• Rocznik: 2012
• Numer: z. 118
• Strony: 158--174

Twórcy

autor

Rafał Domaszewski

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Bibliografia

• Apostolou B., Hassell J. M., Webber S. A., Fraud Risk Factors: raitings by Forensic Experts, CPA Journal, October 2005.
• Badanie przestępczości gospodarczej Polska 2009 r., PricewaterhouseCoopers Polska.
• Buczkowski K., Przestępstwa gospodarcze, C.H. Beck, Warszawa 2002.
• Davia R. H., Coggins P. C., Wideman J. C., Kastantin J. T., Accountant's Guide to Fraud Detection and Control, John Wiley&Sons, Inc., 2005.
• Gadomski W., Wywiad z Aldoną Kamelą Sowińską - Pięć powodów, dla których afery takie jak Enron będą się zdarzać, portal www.gazeta.pl, Agora S.A., 2002.
• Galbraith J. K., Gospodarka niewinnego oszustwa, MT Biznes, Warszawa 2005.
• Gut P., Kreatywna księgowość a fałszowanie sprawozdań finansowych, C.H. Beck, Warszawa 2006.
• Hass-Symotiuk M., Mućko P., Subiektywne oceny w sprawozdaniu finansowym sporządzonym według MSSF, w: Sprawozdawczość i rewizja finansowa w procesie poprawy bezpieczeństwa obrotu gospodarczego, pod red. B. Micherdy, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 2005.
• Helin A., Ustawa o rachunkowości wraz z komentarzem, C.H. Beck, Warszawa 2004.
• Hołda A., Nowak W., Badanie sprawozdania finansowego a oszustwa kierownictwa jednostki, "Rachunkowość", Nr 8, 2002.
• Jackson C. W., Bajki w świecie biznesu - mroczna prawda o fałszowaniu sprawozdań finansowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
• Levitt A., The Numbers Game, speech at the New York University Center for Law and Business, September 28th, 1998.
• Mączyńska E., To zwykła defraudacja, "Rzeczpospolita" z 9 sierpnia 2002 r.
• Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej 2004, Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Warszawa 2005.
• Surdykowska S., Hołda A., Kutera M., Oszustwa księgowe - teoria i praktyka, Difin, Warszawa 2006.
• Stockholm Fondsbors; Market value and business line, J. Sveiby 1997.