Polsko-niemiecki czy europejski "kryzys pamięci"? Niemieccy wysiedleni podczas oficjalnych wystąpień na tle procesu integracji europejskiej

• Autorzy: Krzysztof Garczewski

Warianty tytułu

Polish-German or European 'Memory Crisis'? German Exiles During Their Official Speeches Against the Background of the European Integration Process

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest ukazanie wpływu oficjalnych wystąpień przedstawicieli niemieckich wysiedlonych oraz innych polityków tego kraju na współczesne relacje ze wschodnimi sąsiadami Niemiec, w szczególności z Polską, w kontekście współczesnych procesów zachodzących z Europie. Tekst opiera się w przeważającej części na analizie niemieckojęzycznych publikowanych źródeł. Przy analizie fragmentów wystąpień czołowych działaczy niemieckich ziomkostw oraz polityków, reprezentujących poszczególne opcje polityczne w tym kraju, wykorzystano metodę komparatystyczną. Celem organizowania tego typu przedsięwzięć było podtrzymanie zainteresowania o pamięci wysiedlonych Niemców wśród społeczeństwa oraz polityków w tym kraju. Podjęta przez niemieckich wysiedlonych dyskusja na temat roli pamięci zbiorowej o II wojnie światowej stanowiła też za Odrą istotną część debaty przed tzw. wschodnim rozszerzeniem Unii Europejskiej w 2004 r., co wpływało także na relacje między Polską a Niemcami. O politycznym charakterze tej dyskusji świadczył również fakt, iż część niemieckich wysiedlonych starała się łączyć tematykę związaną z integracją europejską z problemami wynikającymi z zaszłości historycznych w relacjach ze wschodnim sąsiadami. Świadczyła o tym choćby obecność podczas Dni Stron Ojczystych ówczesnego przewodniczącego Parlamentu Europejskiego - Hansa Gerta Potteringa, który mówił m.in. o problemie roszczeń odszkodowawczych we współczesnych relacjach polsko-niemieckich. Wykorzystywanie wydarzeń historycznych w polityce nierzadko stanowiło też w pierwszej dekadzie XXI w. próbę odwrócenia uwagi od bieżących problemów zarówno po obu stronach Odry, jak i w innych krajach regionu. (abstrakt oryginalny)

EN

The aim of the article is to present the influence of the official speeches made by the representatives of German exiles and other politicians on the contemporary relations with the eastern neighbors of Germany, especially Poland, in the context of contemporary processes taking place in Europe. The text is mainly based on the analysis of German publications. Analyzing the fragments of speeches made by the leaders of German compatriots' (Landsmannschaft) associations and politicians representing various political parties in that country, the author used a comparative method. The aim of organizing this kind of undertakings was to maintain the interest in and the memory of the displaced Germans among the society and politicians. The discussion about the role of the collective memory of the World War II, started by the displaced Germans, was also part of the debate before the so-called eastern enlargement of the European Union in 2004, which influenced the relations between Poland and Germany. The proof of the political character of this discussion is the fact that some of the displaced Germans tried to combine the European integration topic with the problems left over from the previous era of relations with the eastern neighbors. The best example is the participation of Hans Gert Pöttering, the then President of the European Parliament, in Days of Homeland (Tag der Heimat), who spoke about the issue of damages claims in the contemporary relations between Poland and Germany. The use of historical events in politics also took place in the first decade of the 21st century and was an attempt to divert attention from current issues on both sides of the Odra as well as in other countries of the region. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Międzynarodowe stosunki polityczne; Historia polityczna

EN

International political relations; Political history

• Czasopismo: Myśl Ekonomiczna i Polityczna
• Rocznik: 2012
• Numer: nr 3 (38)
• Strony: 188--209

Twórcy

autor

Krzysztof Garczewski

• Uniwersytet Warszawski

Bibliografia

• BdV Jahresbericht 2006, Bund der Vertriebenen. Vereinigte Landsmannschaften uns Landesverbände e.V., Bonn 2007.
• Boecker A., Wulff eckt bei Schlesiern an. CDU-Ministerpräsident kritisiert Preußische Treuhand, "Süddeutsche Zeitung", 02. Juli 2007, s. 6.
• DDP, Beckstein setzt sich für Zentrum gegen Vertreibungen ein. Minister beim Schlesier-Treffen in Nürnberg: Gedenken an eigene Opfer ist keine Relativierung der deutschen Schuld, "Süddeutsche Zeitung", 04. Juli 2005, s. 6.
• DPA, Beckstein fordert Gedenkstätte, "Süddeutsche Zeitung", 17. Mai 2005, s. 5.
• DPA, Stoiber und Koch fordern Kurskorrektur Prags. "Benes-Dekrete nicht zu tolierendes Unrecht" / Pfingstreffen der Sudetendeutschen in Augsburg, "Frankfurter Allgemeine Zeitung", 29. Mai 2007, nr 122, s. 5.
• DPA/DDP, Parteien streiten über Vertriebenen-Zentrum. Schily gegen "isolierte deutsche Veranstaltung" / Merkel sagt BdV Unterstützung zu, "Süddeutsche Zeitung", 08. August 2005, s. 7.
• FF, Stoiber: Benes-Dekrete eine offene Wunde. Kritik an der tschechischen Republik / "Damit darf sich Europa nicht abfinden" / Sudetendeutscher Tag, "Frankfurter Allgemeine Zeitung", 17. Mai 2005, nr 112, s. 4.
• FF, Stoiber setzt sich für Vertriebenenzentrum ein, "Frankfurter Allgemeine Zeitung", 26. Januar 2006, nr 22, s. 4.
• Frantzioch M., Die Vertriebenen. Hemmnisse, Antriebskräfte und Wege ihrer Integration in der Bundesrepublik Deutschland. Mit einer kommentierten Bibliographie, Dietrich Reimer Verlag, Berlin 1987.
• Friedrich R., Rede zum Tag der Heimat 2008 unter dem Motto "Erinnern und Verstehen", BdV-Kreisverband, Wiesbaden 2008.
• Funke H., Premier nie powinien uczestniczyć w tym zjeździe, "Rzeczpospolita", 2 lipca 2007, nr 152.
• Jendroszczyk P., Antypolski zjazd w Hanowerze, "Rzeczpospolita", 2 lipca 2007, nr 152.
• Jendroszczyk P., Rudi Pawelka wkracza na salony, "Rzeczpospolita", 30 czerw- ca-1 lipca 2007, nr 151.
• Korte J., Wiegel G., Einleitung, w: Sichtbare Zeichen. Die neue deutsche Geschichtspolitik - von der Tätergeschichte zur Opfererinnerung, Jan Korte, Gerd Wiegel (Hg.), Papy Rossa Verlag, Köln 2009.
• KUM., Hysterisch, "Frankfurter Allgemeine Zeitung", 04. September 2006, nr 205, s. 1.
• Lau M., Mitarbeit Gerhard Gnauck, Warum Steinbachs Kuhhandel unannehmbar ist, w: http://www.welt.de/politik/deutschland/article 5740489/Warum-Steinbachs-Kuhhandel-unannehmbar-ist.html (dostęp z 9.01.2010).
• LOW, Merkel will nationalen Gedenktag für Vertriebene. Kanzlerkandidatin kündigt "Kurzwechsel" an "Tag der Heimat", "Frankfurter Allgemeine Zeitung, 08. August 2005, nr 182, s. 2.
• Müller R., Neue Töne. Das Pfingstreffen der Sudetendeutschen, "Frankfurter Allgemeine Zeitung", 06. Juni 2006, nr 129, s. 4.
• Ociepka B., Związek Wypędzonych w systemie politycznym RFN i jego wpływ na stosunki polsko-niemieckie 1982-1992, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1997.
• PCA, Köhler spricht zum "Tag der Heimat", "Frankfurter Allgemeine Zeitung", 02. September 2006, nr 204, s. 4.
• PCA, "Vom Ruch des Revanchismus befreit". Vertriebene fordern am "Tag der Heimat" abermals Zentrum gegen Vertreibungen, "Frankfurter Allgemeine Zeitung", 20. August 2007, nr 192, s. 4.
• P.JEN, oprac. P.K, Dolna Saksonia przyjazna Pawelce, "Rzeczpospolita", 29 czerwca 2007, nr 150.
• RH, Wahlheimat, "Frankfurter Allgemeine Zeitung", 08. August 2005, nr 182, s. 31.
• Steinbach E., 50 Jahre Bundesrepublik Deutschland. Tag der deutschen Heimatvertriebenen. Rede am 29. Mai 1999 im Dom zu Berlin, [w:] E. Steinbach, Zehn Jahre Präsidentin des Bundes der Vertriebenen, Bund der Vertriebenen - Vereinigte Landsmannschaften und Landesverbände, Bonn 2008.
• Steinbach: Agresorem był Hitler, nie kobiety i dzieci. Wywiad z przewodniczącą Związku Wypędzonych Eriką Steinbach, "Gazeta Wyborcza", 20-21 czerwca 2009, nr 143, s. 23.
• Steinbach E., Erklärung gemäß § 31 der Geschäftsordnung des Deutschen Bundestages zur Abstimmung über das Gesetz zu dem Vertrag vom 16. April 2003 über den Beitritt zur Europäischen Union am 3. Juli 2003, [w:] E. Steinbach, Zehn Jahre Präsidentin des Bundes der Vertriebenen, Bund der Vertriebenen - Vereinigte Landsmannschaften und Landesverbände, Bonn 2008.
• Steinbach E., Tag der Heimat 2007. Rede im Internationalen Congress Centrum Berlin am 18. August 2007, [w:] E. Steinbach, Zehn Jahre Präsidentin des Bundes der Vertriebenen, Bund der Vertriebenen - Vereinigte Landsmannschaften und Landesverbände, Bonn 2008.
• Strothmann D., >Schlesien bleibt unser<: Vertriebenenpolitiker und das Rad der Geschichte, [w:] Die Vertreibung der Deutschen aus dem Osten: Ursachen, Ereignisse, Folgen, Wolfgang Benz (Hrsg.), Fischer Taschenbuch Verlag, Frankfurt am Main 1988.
• SZ, Kaczynski nimmt Anstoß. Polens Premier kritisiert Köhlers Auftritt bei Vertriebenen, "Süddeutsche Zeitung", 04. September 2006, s. 5.
• UL., In Polen Kritik an Kaczyński wegen Angriffs auf Köhler. "Sitten wie in der Volksrepublik Polen" / Die Vertreibungsdebatte, "Frankfurter Allgemeine Zeitung", 05. September 2006, nr 206, s. 2.
• Tag der Heimat 2009. Rede von Erika Steinbach, MdB, Präsidentin des BdV. 22. August 2009, ICC Berlin, w: www.bund-der-vertiriebenen.de, s. 1 (dostęp z 11.09.2009).
• Urban Thomas, Diskussion in Polen über Köhlers Rede. Zeitungen sind geteilter Meinung, ob Worte des deutschen Bundespräsidenten zur Vertreibung angemessen waren, "Süddeutsche Zeitung", 05. September 2006, Ausgabe Bayern, s. 6.
• Urban T., Utracone ojczyzny. Wypędzenia Niemców i Polaków w XX wieku, przełożyła Agnieszka Kowaluk, Czytelnik, Warszawa 2007.
• VL, Wulff will vor Schlesiern sprechen. "Niedersachsen verdankt Vertriebenen viel" / Kritik der Grünen, "Frankfurter Allgemeine Zeitung", 29. Juni 2007, nr 148, s. 4.
• Vorschau 2010, BdV Pressemitteilung, Bonn, 4. Dezember 2009.
• WUS, "Vertriebenen geschah Unrecht". Bundespräsident Köhler wirbt beim "Tag der Heimat" für Versöhnung, "Frankfurter Allgemeine Sonntagszeitung", 03. September 2006, nr 35, s. 2.
• www.ackermann- gemeinde.de/index.php?id=5 (dostęp z 10.01.2010).