Wpływ instytucji na wzrost i rozwój gospodarczy

• Autorzy: Andrzej Kargul

Warianty tytułu

Impact of Institutions on Economic Growth and Development

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Badania empiryczne i obserwacja rzeczywistości gospodarczej pokazują, że na procesy wzrostu i rozwoju w coraz większym stopniu wpływają czynniki instytucjonalne. Żaden poważny ekonomista nie może ich dłużej ignorować lub uważać za wielkość egzogeniczną, czyli stałą. Między instytucjami zachodzi sprzężenie zwrotne: lepsze instytucje sprzyjają rozwojowi, choć jednocześnie wyższy poziom rozwoju sprzyja lepszym instytucjom. Pomimo licznych badań i eksperymentów (uzupełniania tradycyjnych modeli ekonomicznych, jak AD-AS, IS-LM-BP o kwestie instytucjonalne) ogromnym wyzwaniem pozostaje pomiar instytucji i ich operacjonalizacja poprzez wprowadzenie czynników instytucjonalnych do modeli wzrostu gospodarczego i ekonometrycznych. Tylko modele ujmujące kwestie instytucjonalne mogą pretendować do całościowego wyjaśnienia różnic w bogactwie pomiędzy krajami. Potrzebna jest zmiana podejścia do wzrostu i rozwoju gospodarczego. Ich analiza powinna mieć charakter całościowy i uwzględniać takie czynniki, jak: system prawny i polityczny, wyznawane wartości, religię czy kulturę danego kraju. Przykładem interdyscyplinarnego podejścia do tych kwestii jest sformułowana przez G. Kołodkę koincydencja teoria rozwoju. O ile wpływ czynników instytucjonalnych na kwestie rozwojowe nie jest już przez nikogo kwestionowany, to nie ma zgody co do tego, który konkretnie model instytucjonalny jest efektywniejszy, np. anglosaski czy chiński. Powinno to być przedmiotem dalszych badań. Ogromnie ważną kwestią jest zagadnienie zmiany systemu instytucjonalnego. Należy podkreślić, że doświadczenia historyczne pokazują, że próby kopio wania przez kraje słabo rozwinięte rozwiązań instytucjonalnych krajów bogatych nie odniosły sukcesu. Instytucje funkcjonują bowiem w konkretnym środowisku społecznym i kulturowym i, mimo że dany system sprawdził się w jednym miejscu, to nie musi on zdać egzaminu w innym. Nawet największe osobistości zmieniają swe nastawienie do czynników instytucjonalnych, czego dowodem są słowa Miltona Friedmana24: Często byłem pytany, co powinny zrobić państwa komunistyczne, by stać się gospodarkami rynkowymi. Zwykle odpowiadałem: Można to opisać trzema słowami: prywatyzować, prywatyzować, prywatyzować. Myliłem się jednak. To nie jest warunek wystarczający. Prywatyzacja jest bezzasadna, jeśli nie ma rządów prawa. Co daje prywatyzacja, jeśli bezpieczeństwo własności nie jest zapewnione, jeśli nie można używać własności w taki sposób, w jaki chce się ją wykorzystać? (abstrakt autora)

EN

Traditional models of economic growth do not offer exhaustive explanations of development delays in many countries of the contemporary world and they do not give comprehensive answer to the question why some countries are rich while others are poor. The aim of the present article is to prove the necessity of adding institutional factors to the modern way of thinking about the economic growth and development (in majority of models they are regarded to be an exogenic constant value). The study is interdisciplinary and apart from economy, it draws from areas like history, psychology or sociology. It describes both the impact of formal institutions like legal system and informal like religion on the development of individual countries or regions. It quotes examples of individual countries and results of empirical research to confirm the proposed thesis. So far, it has not been determined which institutional system is more effective for the growth and development: Chinese or Anglo-Saxon, that is why it should be the subject of further research. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Instytucje; Rozwój gospodarczy

EN

Institutions; Economic development

• Czasopismo: Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów / Szkoła Główna Handlowa
• Rocznik: 2012
• Numer: z. 114
• Strony: 150--168

Twórcy

autor

Andrzej Kargul

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Bibliografia

• Acemoglu D., Johnson S., Robinson J., Reversal of Fortune: Geography and Institutions in the Making of The Modern World Income Distribution, "Quarterly Journal of Economics", November 2002.
• Acemoglu D., Johnson S., Robinson J., The Colonial Origin of comparative Development: An Empirical Investigation, "American Economic Review", December 2001.
• Balcerowicz L., Rzońca A., Wzrost gospodarczy: znaczenie, zróżnicowanie, metody badania, w: Zagadki wzrostu gospodarczego. Siły napędowe i kryzysy - analiza porównawcza, red. L. Balcerowicz, A. Rzońca, C.H. Beck, Warszawa 2010.
• Balcerowicz L., Rzońca A., Systemy instytucjonalne a siły napędowe gospodarki, w: Zagadki wzrostu gospodarczego. Siły napędowe i kryzysy - analiza porównawcza, red. L. Balcerowicz, A. Rzońca, C.H. Beck, Warszawa 2010.
• Garbicz M., Problemy Rozwoju i Niedorozwoju, w: Szkice z dynamiki i stabilizacji gospodarki, red. nauk. W. Pacho, Wydawnictwo SGH, Warszawa 2009.
• Fjałkowski K., Interdyscyplinarne perspektywy nowej ekonomii instytucjonalnej, w: Mikroekonomia i ekonomia instytucjonalna, pod red. B. Klimczaka, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2009.
• Godłów-Legiędź J., Instytucjonalna analiza transformacji ustrojowej. Od planu do rynku, w: Nowa ekonomia instytucjonalna - aspekty teoretyczne i praktyczne, red. nauk. S. Rudolf, Wyższa Szkoła Ekonomii i Administracji im. Prof. Edwarda Lipińskiego w Kielcach, Kielce 2005.
• Godłów-Legiędź J., Koszty transakcji. Istota i problem kwantyfikacji, w: Nowa Ekonomia instytucjonalna. Teoria i zastosowania, red. nauk. S. Rudolf, Wyższa Szkoła Ekonomii i Administracji im. Prof. Edwarda Lipińskiego w Kielcach, Kielce 2009.
• Godłów-Legiędź J., Współczesna ekonomia - ku nowemu paradygmatowi, C.H. Beck, Warszawa 2010.
• Kiwak W., Instytucje - Źródłem pomyślności bądź nędzy narodów, w: Dokonania Współczesnej Myśli Ekonomicznej. Ekonomia Instytucjonalna, Teoria i Praktyka, pod red. U. Zagórskiej-Jonszty, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice 2006.
• Kołodko G. W., Instytucje i polityka a wzrost gospodarczy, "Ekonomista", Nr 5, 2004.
• Kołodko G. W., Wędrujący Świat, Prószyński i Spółka, Warszawa 2008.
• Kowalska K., Rola instytucji w rozwoju, w: A. Bąkiewicz, U. Żuławska, red. nauk. Rozwój w Dobie Globalizacji, Polskie Wydawnictwa Ekonomiczne, Warszawa 2010.
• Krajewski S., Wpływ instytucji na konkurencyjność gospodarki, w: Nowa ekonomia instytucjonalna. Teoria i zastosowania, red. nauk. S. Rudolf, Wyższa Szkoła Ekonomii i Administracji im. Prof. Edwarda Lipińskiego w Kielcach, Kielce 2009.
• Kwaśnicki W., Rządy prawa a rozwój gospodarczy, w: Mikroekonomia i ekonomia instytucjonalna, pod red. B. Klimczaka, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2009.
• Lissowska M., Instytucjonalne wymiary procesu transformacji w Polsce, Wydawnictwo SGH, Warszawa 2004.
• Lissowska M., Instytucje gospodarki rynkowej w Polsce, C.H. Beck, Warszawa 2008.
• Mbaku J. M., Entrenching Economic Freedom in Africa, "Cato Journal", Vol. 23, 2003.
• North C. D., Institutions, Institutional Change and Economic Performance, Cambridge University Press, Cambridge 1990.
• North C. D., Institutions, Ideology and economic Performance, "Cato Journal", 1992, Vol. 3.
• Piasecki R., Znaczenie rozwiązań instytucjonalnych dla rozwoju gospodarczego krajów słabiej i średnio rozwiniętych, w: Nowa ekonomia instytucjonalna, aspekty teoretyczne i praktyczne, red. nauk. S. Rudolf, Wyższa Szkoła Ekonomii i Administracji im. Prof. Edwarda Lipińskiego w Kielcach, Kielce 2005.
• Piotrowska M., Rola instytucji w redukowaniu ubóstwa, w: Mikroekonomia i ekonomia instytucjonalna, pod red. B. Klimczaka, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2009.
• Ratajczak M., Miejsce instytucjonalizmu we współczesnej ekonomii, w: Dokonania Współczesnej Myśli Ekonomicznej. Ekonomia Instytucjonalna. Teoria i Praktyka, pod red. U. Zagórskiej-Jonszty, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice 2006.
• Ratajczak M., Czy wszyscy jesteśmy lub będziemy instytucjonalistami, w: Mikroekonomia i ekonomia instytucjonalna, pod red. B. Klimczaka, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2009.
• Rodrik D., Subramanian A., Trebbi F., Institutions Rule: The Primacy of Institutions over geography Integration in Economic development, "Journal of Economic Growth", 2004.
• Słomka-Gołębiowska A., Nowa ekonomia instytucjonalna a rozwój gospodarczy, w: Nowa ekonomia instytucjonalna. Teoria i zastosowania, red. nauk. S. Rudolf, Wyższa Szkoła Ekonomii i Administracji im. Prof. Edwarda Lipińskiego w Kielcach, Kielce 2009.
• Sokoloff K., Engerman S., Institutions, Factor Endowments and Paths of Development in the New World, "Journal of Economic Perspectives", 2000.
• Sordyl M., Wpływ regulacji rynku pracy na tempo wzrostu gospodarczego, w: Instytucje a polityka ekonomiczna w krajach na średnim poziomie rozwoju, pod red. A. Wojtyny, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2008.
• Staniek Z., Uwarunkowania i wyznaczniki efektywności systemu instytucjonalnego, w: Szkice ze współczesnej teorii ekonomii, red. nauk. W. Pacho, SGH, Warszawa 2005.
• Staniek Z., System instytucjonalny a wzrost i rozwój gospodarczy, w: Szkice z dynamiki i stabilizacji gospodarki, red. nauk. W. Pacho, Wydawnictwo SGH, Warszawa 2009.
• Staniek Z., Zróżnicowanie ekonomii instytucjonalnej, tekst nieopublikowany.
• Wojtyna A., Nowe kierunki badań nad rolą instytucji we wzroście i transformacji, "Gospodarka Narodowa", Nr 10, 2002.
• The World Bank, World Development Indicators 2003, Washington.
• Zenka A., Wpływ państwa na równowagę systemu instytucjonalnego, w: Nowa ekonomia instytucjonalna. Teoria i zastosowania, red. nauk. S. Rudolf, Wyższa Szkoła Ekonomii i Administracji im. Prof. Edwarda Lipińskiego w Kielcach, Kielce 2007