Seniorat - zagadnienie definicji i metod jego pomiaru Część II: Definicja i pomiar senioratu - ujęcie współczesne

• Autorzy: Mikołaj Szadkowski

Warianty tytułu

Seigniorage. Definition and Method of Measurement Part 2: Definition and Measurement of Seigniorage. Modern Approach

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W niniejszym opracowaniu, składającym się z dwóch części, dokonaliśmy przeglądu różnych koncepcji dochodów z emisji pieniądza. W pierwszej części wskazaliśmy, że pojęcie i metody pomiaru senioratu są nierozerwalnie związane z historią pieniądza. Beneficjentem renty emisyjnej od początku była władza, mająca prawo nakładania na obywateli obowiązek posługiwania się pieniądzem we wzajemnych rozliczeniach jako środkiem regulującym zobowiązania. Wraz z rozpowszechnieniem się pieniądza papierowego, odejściem od zasady pokrywania emisji pieniądza zasobami kruszcu oraz powstaniem banku centralnego kwestia definiowania i pomiaru senioratu podlegała dużym zmianom. W drugiej (niniejszej) części opracowania przedstawiliśmy różne koncepcje definiowania oraz pomiaru współczesnego senioratu. Gdyby przyjąć za punkt odniesienia w definiowaniu senioratu wskazanie rządu jako beneficjenta renty emisyjnej dochody z emisji pieniądza byłyby utożsamiane z senioratem fiskalnym, a w ujęciu praktycznym z rentą fiskalną, tj. okresowym, najczęściej w odstępie rocznym, transferem dokonywanym przez bank centralny do budżetu państwa (wpłata z zysku banku centralnego). Jak wskazaliśmy, rozwiązanie to nie jest tożsame z wszelkimi dochodami związanymi w sposób bezpośredni czy pośredni z emisją pieniądza. Najbardziej szerokie rozwiązanie zostało zaproponowane przez Neumanna, którego definicja całkowitego senioratu obejmuje wszelkie przepływy wynikające z emisji pieniądza. Jego rozwiązanie umożliwia wyjaśnienie większości definicji senioratu spotykanych w literaturze przedmiotu jako szczególnych przypadków. Ponadto, koncepcja Neumanna ma duży walor aplikacyjny, możliwy do zastosowania w badaniach empirycznych. Przy omawianiu różnych koncepcji senioratu nie sposób nie wspomnieć o kilku zjawiskach, których wpływ na właściwe zrozumienie dochodów z emisji pieniądza jest znaczący. Poza zasygnalizowanymi w pierwszej części artykułu przypadkami dolaryzacji, czy też unii monetarnej, które każą się zastanowić nie tylko nad kwestią zasad pomiaru senioratu, ale także prawidłowego określenia jego beneficjenta, warto mieć na uwadze zmiany zachodzące w bankach centralnych. Dotyczą one chociażby takich kwestii, jak niezależność banków centralnych od rządu, czy też zmiany w zakresie stosowanych przez nie zasad rachunkowości (odchodzenie od tzw. zasady kasowej, coraz powszechniejsze stosowanie zasady wyceny rynkowej składników bilansu banku centralnego). W rezultacie nieodzowna staje się potrzeba analizy każdego przypadku indywidualnie tak, żeby ewentualne badania prezentujące zestawienia dochodów z senioratu poszczególnych banków centralnych mogły być porównywalne. (fragment tekstu)

EN

The present article is the second part of the study aimed at reviewing different concepts of how to define and measure seigniorage, i.e. money issue revenue. The first part analysed seigniorage from the historical perspective, whereas the second part is devoted to the presentation of the concept of modern seigniorage. The most comprehensive method of the measurement of modern seigniorage was proposed by J. M. Neumann. His concept total gross seigniorage possesses a considerable application value, possible to be used in empirical research. Nevertheless, it seems that there is still a need to analyse every case individually so that prospective research presenting statements of seigniorage revenues of central banks could be comparable.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Emisja pieniądza; Renta mennicza

EN

Money issuing; Seigniorage

• Czasopismo: Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów / Szkoła Główna Handlowa
• Rocznik: 2012
• Numer: z. 113
• Strony: 134--153

Twórcy

autor

Mikołaj Szadkowski

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Bibliografia

• Bailey M. J., The Welfare Cost of Inflationary Finance, "The Journal of Political Economy", 1956, Vol. 64, No. 2.
• Barro R. J., Measuring the Fed's Revenue from Money Creation, "NBER Working Paper", 1982, No. W0883.
• Cukrowski J., Renta emisyjna i gospodarka finansowa banku centralnego, Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Białymstoku, Białystok 2003.
• Drazen A., A general measure of inflation tax revenue, "Economics Letters", 1985, Vol. 17(4).
• Friedman M., Discussion of the inflationary gap, Essays in positive economics, pod red. M. Friedmana, University of Chicago, Chicago 1953.
• Hochreiter E., Rovelli R., The Generation and Distribution of Central Bank Seigniorage in the Czech Republic, Hungary and Poland, "Banca Nazionale del Lavoro Quaterly Review", December 2002.
• Johnson G., Zelmer M., Implications of New Accounting Standards for the Bank of Canada's Balance Sheet, "Bank of Canada Discussion Paper", Bank of Canada, May 2007.
• Klein M., Neumann M. J. M., Seigniorage: What Is It and Who Gets It?, "Weltwirtschaftliches Archiv", 1990, 126.
• Maliszewski W., Pomiar senioratu - przegląd metod i wyników empirycznych, "Studia i Analizy CASE", CASE, 2001, Nr 228.
• Neumann M. J. M., A comparative study of seigniorage: Japan and Germany, "BOJ Monetary and Economic Studies", Bank of Japan, 1996, Vol. 14, No. 1.
• Neumann M. J. M., Seigniorage in the United States: How Much Does the U.S. Government Make from Money Production?, "Federal Reserve Bank of St. Louis Review", Federal Reserve Bank of St. Louis, March/April 1992, Vol. 74, No. 2.
• Polański Z., Aneks. Kreowanie pieniądza w ujęciu "mnożnikowym", System finansowy w Polsce, pod red. B. Pietrzaka, Z. Polańskiego, B. Woźniak, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008, t. 1.
• Romer D., Makroekonomia dla zaawansowanych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.
• Sławiński A., Tymoczko D., Czynniki makroekonomiczne wpływające na wielkość renty menniczej w Polsce, "Studia i Analizy CASE", CASE, 2001, Nr 229.
• System finansowy w Polsce, red. B. Pietrzak, Z. Polański, B. Woźniak, wyd. 2 zmienione, t. I, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
• Tymoczko D., Renta mennicza po akcesji do Unii Gospodarczej i Walutowej - korzyści, czy koszty?, "The Polish Way to the Euro", Konferencja NBP Falenty, 22-23 października 2001 r.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. 1997, Nr 78 poz. 483 ze zm.
• Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, Dz.U. UE C Nr 115 z dnia 9 maja 2008 r.
• Decyzja Europejskiego Banku Centralnego z dnia 6 grudnia 2001 roku w sprawie podziału dochodów pieniężnych krajowych banków centralnych uczestniczących Państw Członkowskich od roku budżetowego 2002, Dz.U. UE L. z dnia 20 grudnia 2001 r. Nr 337 poz. 55 ze zm.
• http://www.oenb.at/en/img/kun_ftr_203_tcm16-10374.pdf [dostęp: 11 października 2010 r.]. J. Kun, Seigniorage in Selected Acceding Countries: Current Situation and Future Prospects on the Road towards Monetary Integration