"Podróż na diable"

• Autorzy: Jarosław Nikodem

Warianty tytułu

Journey on the Devil's Back

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Opowieść o podróży Joana na diable do Jerozolimy, wykorzystująca elementy folkloru ludowego, co czyniło ją otwartą dla szerokiego kręgu odbiorców, przede wszystkim miała uczyć i pogłębiać religijność. Wspomniano już, że głównym bohaterem utworu jest sprawiedliwy Bóg, który wprawdzie dotkliwie doświadcza wiernych, ale nie pozostawia bez opieki nikogo, w pełni oddanego i z czystym sercem. Postawa Joana miała być budującym przykładem godnym naśladowania przez wszystkich wiernych, czyli przez zwykłych ludzi. Cechy, którymi autor utworu obdarza władykę nowogrodzkiego, były uniwersalne dla użytku religijnego i moralizatorskiego, zarówno w czasach spisania utworu, jak i później, o czym dobitnie świadczą charakterystyki świętych propagowane przez literaturę hagiograficzną, późniejszą o kilka stuleci. Wówczas również kładziono nacisk przede wszystkim na odwagę, wierność, dobrowolne wyrzeczenie, zdolność wybaczania, wytrzymałość na cierpienie, gotowość niesienia pomocy bliźnim.(fragment tekstu)

EN

The author presents one of many religo-moral texts written in region of medieval Russia. It is a short story about the journey of archbishop Joan of Nowogród on the back of the devil to Jerusalem. This work is one of many stories dedicated to the famous Nowogrod Władyka, who is also recognised by the Eastern Orthodox Church as a saint. Joan is a historical figure, the first archbishop of the Nadilmeńsk Republic, renowned above all during the invasion of Nowogrod in 1170 by the Prince of Northeastern Russia, when he supposedly with the help of the Icon of Bogurodzica saved Gród from defeat. His personage and growing cult following was used in the republic in the XV century, the period of intense activity in Moscow, to successfully attempt to subdue the remaining lands in Russia to his will. Joan became a symbol of the invincibility and independence of Nowogród. "Povest" o putesestvii Joanna novogordskogo na bese" is a work which form a literary point of view is similar the story of "Patrick of Kiev" and peasant folklore and fables. Its main aim was to show the readers religious motives which should fortify and teach. Joan Władyka is a saint, who not only defied the devil but also above all did not lose faith in God's justice and protection. God, unquestionably the main hero in the stories, was shown as a fair judge, who admittedly experienced only by the chosen few, but at the same time never abandons those that unconditionally trust in his protection. While the devil, the main perpetrator of schemes, was to remain defeated, because he is never able to successfully oppose the Creator, who can always count on the loyalty of his servants.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Religie chrześcijańskie; Turystyka religijna; Literatura

EN

Christian religions; Religious tourism; Literature

• Czasopismo: Studia Periegetica
• Rocznik: 2008
• Numer: nr 2 Podróże, drogi i szlaki kulturowe
• Strony: 73--86

Twórcy

autor

Jarosław Nikodem

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Bibliografia

• 1. Aleksejev J.G. (1991): "K Moskve chotim". Zakat bojarskoj respubliki v Novgorode, Leningrad.
• 2. Andrusiewicz A. (2004): Cywilizacja rosyjska. T. 1. Warszawa.
• 3. Belajev L.D. (1906): Sud'by zemščiny i vybornogo načala na Rusi. Moskva.
• 4. Billington J.H. (2008): Ikona i topór. Historia kultury rosyjskiej. Przeł. J. Hunia. Kraków.
• 5. Birnbaum H. (1997): Średniowieczny Nowogród. Życie polityczne, społeczne i kulturalne w staroruskiej wspolnocie miejskiej. [w:] Chrześcijaństwo Rusi Kijowskiej, Białorusi, Ukrainy i Rosji (X-XVII wiek). Red. J. Kłoczowski, Rozprawy PAU, Wydz. histor.-filozof., og. zb. t. 85, Kraków.
• 6. Choroškevič A.L. (1980): Russkoe gosudarstvo v sisteme meždunarodnych otnošenij konca XV-načala XVI w., Moskva.
• 7. Dmitrev L.A. (1981): Kommentarii. [w:] Pamjatniki literatury drevnej Rusi XIV-seredina XV veka. Red. L.A. Dmitrev, D.S. Lichačev, Moskva.
• 8. Evdokimov P. (1986): Prawosławie. Przekł. J. Klinger. Warszawa.
• 9. Fennell J.L.I. (1968): The emergence of Moscow 1304-1359. London.
• 10. Galster I. (1989): Słowo o świętych ruskich cudami słynących. Przegląd Humanistyczny, 33, nr 10.
• 11. Gumilow L. (2004): Od Rusi do Rosji. Przeł. E. Rajewska-Olejarczyk, Warszawa.
• 12. Halecki O. (1919): Dzieje unii jagiellońskiej. T. 1. W wiekach średnich. Kraków.
• 13. Iljin S. (1944): Seligerskij put' Batyja k Novogrodu v 1238 godu. Istoričeskij žurnal, 4.
• 14. Janin V.L. (1962): Novgorodskije posadniki. Moskva.
• 15. Janin V.L. (1998): Novgorod i Litva. Pograničnyje situacyi XIII-XIV viekov. Moskva.
• 16. Kargalov V.V. (1980): Konec ordynskogo iga. Moskva.
• 17. Ključevskij V.O. (1987): Sočinenija v devjati tomach. Kurs russkoj istorii. T. 2. Moskva.
• 18. Kolankowski L. (1930): Dzieje Wielkiego Księstwa Litewskiego za Jagiellonow. T. 1. 1377- 1499. Warszawa.
• 19. Kowalska H. (1998): Kultura staroruska XI-XVI w. Tradycja i zmiana. Kraków.
• 20. Lichačev D.S. (1945): Nacionalnoe samoznanie drevnej Rusi. Moskva.
• 21. Lichačev D.S. (1981): Literatura vremeni nacional'nogo podjema. [w:] Pamjatniki literatury drevnej Rusi XIV-seredina XV veka. Red. L.A. Dmitrev, D.S. Lichačev. Moskva.
• 22. Lur'je Ja.S. (1971): K istorii prisojedinenija Novgoroda v 1477-1479 gg.. [w:] Issledovanija po socyalno-političeskoj istorii Rossii. Sbornik statej pamjati Borisa Aleksandroviča Romanova. Leningrad.
• 23. Nikol'skij N. M. (1983): Istorija russkoj cerkvi, Moskva.
• 24. Paszkiewicz H. (1933): Jagiellonowie a Moskwa. T. 1: Litwa a Moskwa w XIII i XIV wieku. Warszawa.
• 25. Pašuto V.T. (1959): Obrazovanie litovskogo gosudarstva. Moskva.
• 26. Peltz W. (1994): Suwerenność państwa w praktyce i doktrynie politycznej Rusi Moskiewskiej (XIV-XVI w.). Zielona Góra.
• 27. Poppe A. (1968): Państwo i Kościół na Rusi w XI w. Warszawa.
• 28. Presnjakov A.E. (1918): Obrazovanie velikorusskogo gosudarstva. Petrograd.
• 29. Pypin A.N. (1968): Istorija russkoj literatury. T. 1. Drevnjaja pis'mennost'. T. 2. Drevnjaja pis'mennost', vremena moskovskago carstva, kanun preobrazovanij. S. Peterburg 1902, Slavistic printings and reprintings, ed. C. H. van Schooneveld, Hague - Paris.
• 30. Sacharov A.N. (1988): Cerkov v period feodalnoj rozdroblennosti. [w:] Christianstvo i Rus. Sbornik statiej, Moskva.
• 31. Sielicki F. (1975): Dawna rosyjska literatura podróżnicza. [w:] tegoż, Podroż bojarzyna Borysa Szeremietiewa przez Polskę i Austrię do Rzymu oraz na Maltę 1697-1698. Z dziejów kontaktów kulturalnych Rusi Moskiewskiej z Polską i zachodem. Wrocław.
• 32. Szapiro A.L. (1993): Russkaja istoriografija s drevniejšych vremion do 1917 goda. Moskva.
• 33. Uspienski B. (1993): Dualistyczny charakter średniowiecznej kultury rosyjskiej (na przykładzie Wyprawy za trzy morza Afanasija Nikitina). [w:] Semiotyka dziejów Rosji. Wybor i przekł. B. Żyłko. Łodź.
• 34. Nov. I (2000): Novgorodskaja pervaja letopis' staršego i mladšego izvodov, Polnoe sobranije russkich letopisej, t. III, Moskva.
• 35. Pamjatniki (1981): Pamjatniki literatury drevnej Rusi XIV-seredina XV veka, red. L. A. Dmitrev, D. S. Lichačev, Moskva.
• 36. Povest' (1981): Povest' o putešestvii Ioanna novgorodskogo na bese, [w:] Pamjatniki literatury drevnej Rusi XIV-seredina XV veka. Red. L.A. Dmitrev, D.S. Lichačev, Moskva.
• 37. Rogožskij (2000): Rogožskij letopisec, Polnoe sobranije russkich letopisej. T. XV, Moskva.
• 38. Sof. I (2000): Sofijskaja pervaja letopis' staršego izvoda, Polnoe sobranije russkich letopisej, t. VI, vyp. 1, Moskva.
• 39. Tverskaja (2000): Tverskaja letopis', Polnoe sobranije russkich letopisej. T. XV, Moskva.