Warunki przystosowania się ludzi oraz ochrona osób i mienia podczas zarządzania kryzysem wynikającym z zagrożeń przyrodniczych

• Autorzy: Zygmunt Madeja

Warianty tytułu

Conditions of People's Adaptation and Protection of Persons and Property during crisis management in case of Natural Hazards

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Zarządzanie kryzysowe jest szczególną formą sprawowania władzy. Jako nauka o kierowaniu obejmuje takie dziedziny działania, jak: ustalanie, planowanie, projektowanie układów organizacyjnych (przygotowanie), aktywizacja, wykonanie, kontrola, gospodarka zasobami i majątkiem trwałym, kontakty z otoczeniem. W naukoznawstwie nie znajdujemy jednoznacznej definicji zarządzania kryzysowego. Polimodalna i polimorficzna złożoność zjawisk oraz skutków wywoływanych przez różnego rodzaju zagrożenia przyrodnicze wynika z ich nieprzewidywalności, nagłości oraz intensywności. Szeroki zakres złożoności przyczynia się do formułowania coraz bardziej rozbudowanych modeli zarządzania kryzysowego i jego definicji - zarówno w teoriach zarządzania, jak i znowelizowanej w 2007 r. ustawie. Semantyczna różnorodność, "pejzaż" znaczeniowy zjawisk oraz ich konsekwencji, występujące w opracowaniach z zakresu zarządzania kryzysowego, domaga się metodologicznej refleksji w przestrzeni racjonalności działania. W niniejszej pracy podjęto analizę istotnych zagadnień metodologicznych, występujących w badaniach zachowań ludzi, którzy przeżywają zagrożenia przyrodnicze, a także bezpośrednie ich następstwa. Omówiono najważniejsze wyniki badań dotyczących problemu adaptacji ludzi do zagrożeń przyrodniczych. Przedstawiono sposoby reagowania jednostek i grup ludzi na zaistniałe zagrożenia. Ukazano także możliwości adaptacji osób poszkodowanych zagrożeniami przyrodniczymi po ich ustąpieniu oraz zakresy jej optymalizacji. (abstrakt oryginalny)

EN

Crisis management is unique form of ruling. Being a science of directing include such fields of activity as identification, scheduling, projecting organizational units, activation, completion, controlling, managing resources and property and contact with the surrounding area. In the methodology of science we don't find any answer to the question appropriate to crisis management: who can and should be in office to govern it? There is also a lack of explicit agreements that might solve the problem concerning what is important about crisis management, which are its priorities and validities. Efforts are made to pinpoint relations between authorities of governmental units, the military, emergency services and rescue units specialized in various branches (in Poland, for example, the subordination of all volunteer emergency services to the national fire brigade). The polymodal and polymorphic complexity of appearances and consequences of various natural hazards derives from their unpredictability, suddenness and intensity. Such a broad range of complexities is the cause for informational instability, bearing consequences for the directional sciences (sensu largo) and crisis management (sensu stricte). The semantic variety, "landscape" of meanings (multitude of meanings) and their consequences, appearing in case studies concerning crisis management, requires a methodological reflection in the profession of rational action. In this study an analysis of important methodological aspects has been undertaken, comprising explorations of people's behaviour when they are exposed to natural hazards and their direct consequences as well. The most important results of scientific research concerning the problem of adaptation to natural hazards have been laid down. Types of reactions of individuals and groups to existing threats have been depicted. The particular importance of the assignment and source of power and organisation in case of natural hazards has been substantiated. The possibilities of adaptation to natural hazards by people aggrieved by them have been described as well as the methods of its improvement after the disappearance of hazards. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Katastrofa; Zarządzanie; Zagrożenia ekologiczne; Zarządzanie kryzysowe

EN

Disaster; Management; Ecological hazard; Crisis management

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Wydziału Nauk Ekonomicznych Politechniki Koszalińskiej
• Rocznik: 2010
• Numer: nr 14
• Strony: 15--46

Twórcy

autor

Zygmunt Madeja

• Politechnika Koszalińska

Bibliografia

• Bates F. i wsp. (1963), The social and psychological consequences of a natural disaster: a longitudinal study of hurricane Audrey. DRG Disaster Study18. Washington.
• Burton I., Kates R., White G. (1968), The human ecology of extreme geographical Event. Natural Hazard Research: Working Paper 1. University of Toronto.
• Carlier I., Lamberts R., Gersons B. (1997), Risk factors for posttraumatic stress symptomatology in police officers: a prospective analysis. "Journal of Nervous Mental Disease", 158 (8), s. 498-506.
• Carson R., Butcher J., Mineka S. (2003), Psychologia zaburzeń. Tom 2. Gdańsk, GWPs.
• Winter A. (1989), Zmienne kontrolne w badaniach socjologicznych. Lublin, Wyd. KUL.
• Dudek B. (2003), Zaburzenie po stresie traumatycznym. Gdańsk, GWPs.
• Easterbrook J. (1959), The effect of emotion on cue utilization and the organization of behavior. "Psychological Review", 66, s.183-280.
• Ericksen R. (1975), The effects of perceived place attributes on cognition of urban distance. Iowa. Paper 23.
• Festinger L. (1957), A theory of cognitive dissonance. Evanston.Fritz C., Williams H. (1957), The human being in disasters: a research perspective. "Annals of the American Academy of Political and Social Science", 309, s. 42-51.
• Galtung J. (1986), Theory and methods of social research. London, G. Allen & Unwin Ltd.
• Golant S., Burton I. (1976), Avoidance-response to the risk environment. Natural Hazard Research Working. Paper 6. University of Toronto.
• Gołębiewski J. (2003), Zarządzanie kryzysowe metodą rozwiązywania problemów społeczeństwa. [W:] Materiały z konferencji naukowej w WSM w Szczecinie. Szczecin 2003, s.10-30.
• Greenstone J., Leviton S. (1979), The crisis intervener's handbook. Tom 1. Dallas.
• Greenstone J., Leviton S. (2002), Elements of crisis intervention. Buckingham. Hanson S., Vitek J., Hanson P. (1982), Knowledge, warning, an stress: a study of comparative roles in an urban floodplain. "Environment and Behaviour", 14, s. 171-185.
• Harvey M., Frazier J., Matulionis M. (1979), Cognition of a hazardous environment: reactions to Buffalo airport noise. "Economic Geography", 55, s. 263-286.
• Heath R. (1989), Brain function and behavior. [W:] R. Prentky (red.), The biological aspects of normal personality. Lancaster, s. 280-296.
• Hetherington A. (2004), Wsparcie psychologiczne w służbach ratowniczych. Gdańsk.
• Janis I. (1954), Problems of theory in the analysis of stress behaviour. "Journal of Social Issues", 10, s. 12-25.
• Kates R. (1962), Hazard and choice perception in flood plain management. University of Chicago, Paper 78.
• Katz D., Kahn R. (1979), Typologia organizacji. [W:] Społeczna psychologia organizacji. Warszawa, s. 173-231.
• 22. Kluckhohn F. (1959), Dominant and variant value orientations. [W:] Kluckhohn C., Murray H., Schneider D. (red.), Personality in nature, culture and society. New York, s. 342-357.
• Kotarbiński T. (1965), Znawstwo zagadnień organizacyjnych. "Materiały Prakseologiczne", 21, s. 3-15.
• Kozielecki J. (1977), Algorytmiczne strategie wyboru. Teorie ryzyka. [W:] Psychologiczna teoria decyzji. Warszawa, s. 191-246.
• Kozielecki J. (1969), Procesy diagnostyczne w sytuacji zamkniętej. [W:] Psychologia procesów przeddecyzyjnych. Warszawa, s. 30-144.
• Lachman R., Tatsuoka M., Bonk W. (1961), Human behaviour during tsunami of May 1960. "Science", 33, s. 1405-1409.
• Larson O. (1954), Rumours in disaster. "Journal of Communication", 4, s. 111- 123.
• Madeja Z. (2008), Uzależnienia od substancji psychoaktywnych, przedmiotów, czynności i osób. Tom 1 i 2. Koszalin, Wyd. Politechniki Koszalińskiej.
• Madeja Z. (1993), Integrate nursing troughout the life span. Psychological aspects and relations. London.
• Madeja Z. (1993 a), Model nieciągłego przebiegu procesu reakcji psychicznych. [W:] T. Wróblewska (red.), Geneza gwałtownych zachowań agresywnych. Słupsk, s. 19-44.
• Madeja Z. (1992), Wpływ urazów psychicznych na organizm i osobowość. Warszawa.
• Madeja Z. (1989), Reaction to trauma: a cognitive processing and clinical diagnosis model. "Journal of Psychology, Public Policy and Law",vol. 1, s. 812-831.
• Madeja Z. (1980), Test Przymiotników (The Adjective Check List) H.G. Gougha i A.B. Heilbruna. Podręcznik tymczasowy. Warszawa.
• Memon A. (2003), Odzyskane wspomnienia: problemy psychologiczne i kwestie prawne. [W:] A. Memon, A. Vrij, R. Bull (red.), Prawo i psychologia. Gdańsk, GWPs, s. 181-194.
• Meyer R. (2003), Psychopatologia. Gdańsk, GWPs.
• Milne G. (1977), Cyclone Tracy: I. Some consequences of the evaluation for adult victims. "Australian Psychologist", 12, s. 39-54.
• Oliver J. (1975), The significance of natural hazards in a developing area: a case study from North Queensland. "Geography", 60, s. 99-110.
• Oliver J. (1978), Human response to natural disaster. [W:] J. Reid (red.). Natural Disaster and Community Welfare. "Department of Behavioural Sciences", s. 24-30, Townsville. James Cook University.
• Osgood C., Suci G., Tannenbaum P. (1957), The measurement of meaning. Urbana.
• O'Shaughnessy J. (1975), Modele i teorie.[W:] Metodologia decyzji. Warszawa.
• Palm R. (1981), Public response to earthquake hazard information. "Annals of Association of American Geographers", 71, s. 381-399.
• Parker S. (1975), The sociology of leisure. New York.
• Parr A. (1970), Organizational response to community crises and group emergence. "American Behavioural Scientist", 13, s. 423-429.
• Podgórecki A. (1978), Prakseologia - socjotechnika - socjologia. "Materiały Prakseologiczne", 8, s. 111-142.
• Prentky R. (red.) (1989), The biological aspects of normal personality. Lancaster.
• Quarantelli E. (1966), Organizations under stress. [W:] R. Brictson (red.). Symposium on emergency operation. Santa Monica, s. 3-19.
• Quarantelli E., Dynes R. (1972), When disaster strikes. "Psychology Today", 5 (9), s. 66-70.
• Rotter J. (1966), Generalized expectancies for internal versus external control of rein forcement. "Psychological Monographs", 80 (1, Whole Nr 609).
• Saarinen T. (1976), Environmental planning: perception and behaviour. Boston.
• Saarinen T.(1974), Problems in the use of a standardized questionnaire for cross-cultural research on perception of natural hazards. [W:] Natural hazards: local, national, global. London, s. 180-184.
• Saarinen T. (1966), Perception of trough hazard on the Great Plains. Chicago.
• Seashore S. (1966), Kryteria efektywności organizacyjnej. "Prakseologia", 23, s. 165-176.
• Slovic P., Kunreuter H., White G. (1974), Decision processes, rationality and adjustment to natural hazards. [W:] G. White (red.), Natural hazards: local, national, global. London, s. 187-205.
• Spurrel M., McFarlane A. (1993), Post-traumatic stress disorder and coping after a natural disaster. "Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology", 28, s. 194-200.
• Sternberg R. J. (2001), Psychologia poznawcza. Warszawa.
• Szaniawski K. (1979), Kryteria podejmowania decyzji. [W:] J. Kozielecki (red.), Problemy psychologii matematycznej. Warszawa, s. 303- 324.
• Titchener J., Kapp F. (1976), Family and character change at Buffalo Creek. "American Journal of Psychiatry", 133, s. 295-299.
• Vrij A., Akehurst L. (2003), Komunikacja werbalna a wiarygodność: ocenianie prawdziwości zeznań. [W:] A. Memon, Vrij A., R. Bull (red.), Prawo i psychologia. Gdańsk, s. 15-42.
• Webber D. (1976), Darwin cyclone: an exploration of disaster behaviour. "Australian Journal of Social Issues", 11, s. 54-63.
• Wettenhal R. (1975), Busfire disaster; an Australian community in crisis. Sydney.
• White G. (1964), Choice of adjustments to floods. Chicago. Paper 93.
• White G. (1945), Human adjustment to floods: a geographical approach to the flood problem in the United State. Chicago. Paper 29.
• White G., Haas J. (1975), Assessment of research to natural hazards. Massachussets.
• Williams H. (1957), Some function of communication in crisis behaviour. "Human Organization", 16, s. 15-19.