Ogólna charakterystyka ekonomii środowiska jako części składowej współczesnej teorii ekonomii

• Autorzy: Bogusław Fiedor

Warianty tytułu

The General Description of the Environmental Economy as a Component of the Contemporary Economy

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

We współczesnej literaturze ekonomicznej, poświęconej problemom ekologicznych uwarunkowań wzrostu gospodarczego lub kwestiom optymalnego gospodarowania ograniczonymi zasobami i dobrami przyrody, występuje wiele opcji teoretyczno-metodologicznych. Jeden biegun tworzy skrajna opcja ekologiczna, czyli podejście sugerujące potrzebę daleko posuniętej ekologizacji współczesnych procesów ekonomicznych, i stosownie do tego postulat swoistej ekologicznej reorientacji zarówno przedmiotu badawczego, jak i metod analiz właściwych teorii ekonomii. Biegun drugi to opcja, którą można by określić mianem "ekologizacja środowiska", a więc podejście oparte na przeświadczeniu, że przezwyciężenie współczesnego kryzysu ekologicznego jest możliwe tylko pod warunkiem szerokiego wykorzystania w polityce ekologicznej instrumentów wynikających z mikroekonomicznego rachunku optymalizacyjnego. Ściśle biorąc, chodzi tu o rozwiązania umożliwiające zastosowanie instrumentów ekonomiczno-rynkowych w ochronie środowiska przyrodniczego przed wszelkiego rodzaju zanieczyszczeniami i odpadami, a także na racjonalnym gospodarowaniu ograniczonymi zasobami przyrody, uwzględniając przy tym potrzeby przyszłych pokoleń. Moim celem nie jest tu dokonywanie szczegółowej analizy w jakim zakresie oba te stanowiska teoretyczne, a także możliwe "opcje pośrednie" tworzą podstawę dla wzrostu skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej polityki ochrony środowiska. Pozwolę sobie jedynie wyrazić pogląd, że stanowiska te są nie tyle konkurencyjne, ile raczej komplementarne, akcentują bowiem z jednej strony problem ekologicznych celów i uwarunkowań współczesnego wzrostu gospodarczego (podejście określone mianem "ekologizacji gospodarki"), z drugiej zaś badają warunki ekonomicznej efektywności przy realizacji tych celów lub zachowaniu tych uwarunkowań (opcja nazwana tutaj "ekonomizacją środowiska"). Oba te stanowiska, łącząc się niekiedy z pozaekonomicznymi systemami ocen i wartości - jak np. w koncepcji sustainable development mogą mieć przy tym odniesienia do poglądów moralno-etycznych, filozoficznych, a nawet religijnych. Zdaję sobie sprawę, że w ekonomii jako teorii gospodarowania możliwe są różne sądy aksjomatyczne w odniesieniu do zasad i celów gospodarowania szeroko rozumianymi zasobami przyrody. Sądy te mieszczą się między dwoma zarysowanymi tutaj skrajnymi poglądami. W niniejszym artykule stawiam sobie skromny cel zwięzłej rekonstrukcji głównych kierunków badań i sposobów analizy ekologicznych uwarunkowań wzrostu w obrębie "mainstreamu" współczesnej teorii ekonomii, to jest ekonomii neoklasycznej i keynesowskiej. (fragment tekstu)

EN

In the introductory part of the article, the author describes two theoretical and methodological options which exist in the contemporary economic writings dealing with the ecological conditions of economic growth; the first one is "ecologized economy" and the other is "economized environment". After drawing a comparison between these options and taking into account their possible complementarity in theory and economic policy, the author tries to reconstruct clearly the main research fields and the ways of analysis relating to the ecological conditions of growth within "the main - stream" of the contemporary economy, that is, Neoclassical and Keynesian Economy. First of all, the writer describes the neoclassical external effects theory as the general theoretical base of the neoclassical analysis of ecological problems and the source of the ecological policy recommendation as well. The theoretical and cognitional standpoint inherent in the neoclassical analysis of the issues of mining and decreasing natural resources as well as the development of the neoclassical theory of ecologically conditioned economic growth are discussed briefly. Next, the author presents the main differences between Neoclassical and Keynesian economy in relation to the analysis of environmental issues. In particular, he considers that Keynesian economy casts doubt on the efficiency of the neoclassical system of technological and price substitution with regard to the protection of economy against the various ecological growth barriers. In the last part of the article, upon considering the general acceptance for the neoclassical definition of economy as science (Robbins), the author analyzes the notion of "limitation" and "option" - which are essential to the definition - used in environmental resources management. He also directs his attention to static and dynamic aspects of the above concepts, and their historical scope with regard to the considered area of management. Besides, the writer recognizes the need for extending conceptual apparatus and study methods characteristic of the neoclassical theory of economy (for example, the application of the entropic-energy analysis to researches on the contemporary economic growth) and consequently he supports the idea of preserving the subject and methodological identity of the theory. He also acknowledges that the utility aim of that theory in consideration to study of ecological and economic issues is to create basis for economic improvement of ecological policy, and to use natural resources and environmental protection in particular. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Teoria ekonomii; Ekonomia neoklasyczna; Keynesizm; Wzrost gospodarczy; Ochrona środowiska; Gospodarowanie zasobami naturalnymi

EN

Economic theory; Neoclassical economy; Keynesian theory; Economic growth; Environmental protection; Natural resources management

• Czasopismo: Ekonomia i Środowisko
• Rocznik: 1992
• Numer: nr 1 (1)
• Strony: 19--34

Twórcy

autor

Bogusław Fiedor

• Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu

Bibliografia

• W. Beckerman: Economists, Scientists and Ecological Catastrophe, "Oxford Economic Papers" , vol. 24, 1972, s. 327-344.
• A.C. Fisher, F.M. Peterson: The Environment in Economics: A. Survey, "Journal of Economic Literature", vol. XIV, 1976, s. 1-34.
• E.J. Mishan: The Postwar Literature on Externalities: An Interpretative Essay, "Journal of Economic Literatura", vol. 9,1971, s. 1 - 29.
• A. V. Kneese: Economics and the Environment, London 1977.
• W. Nordhaus: Resources as a Constraint to Growth, "American Economic Review" vol. 64,1974, s. 558-586.
• A.C. Fisher: Resource and Environmental Economics, Cambridge 1981.
• W. Krelle: Theorie des wirtschaftlichen Wachstums, Berlin-Heidelberg-New York-Tokyo 1985, rozdział VIII.
• J. Pen : Współczesna ekonomia Warszawa 1972.
• G. Harcourt: Spory wokół teorii ekonomii, Warszawa 1979.
• B. Fiedor: Ekonomia postkeynesowska w systemie współczesnej niemarksistowskiej ekonomii politycznej. Krytyka neoklasycyzmu. Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu nr 260/1984, s. 73-79.
• P. Bird: Neoclassical and Post Keynesian environmental economics, "Journal of Post Keynesian Economics", nr 4/1982, s. 591-592.
• P.A. Davidson: The Economics of Natural Ressources, "Challenge", March - April 1979, s. 40-46.
• B. Fiedor: Ekonomia jako logika wyboru ekonomicznego. Ekonomia pozytywna a normatywna w: B. Fiedor (red.): Kierunki rozwoju współczesnej ekonomii, Wrocław 1991, s. 210-216.
• E. Robbins: An Essay on the Significance and Nature of Economic Science, London 1932, s. 16.
• E.B. Barbier: Economics, natural-ressource scarcity and Development, London 1989.
• B. Schefold: Ecological Problems as a Challenge to Classical and Keynesian Economics, "Metroeconomica", vol. 37,1985, s. 38-40.
• B. Fiedor: Przyczynek do ekonomicznej teorii zanieczyszczenia i ochrony środowiska, Wrocław-Warszawa-Kraków 1990, s. 50-57.
• W. England: Production, Distribution and Environmental Quality. Mr Sraffa as an Ecologist, "Kyklos", nr 2/1986, s. 330-345.