PL EN


Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników
12 (2005) | nr 3 (44) | 23--35
Tytuł artykułu

Wielonienasycone kwasy tłuszczowe czynnikiem poprawy stanu zdrowia człowieka

Treść / Zawartość
Warianty tytułu
Polyunsaturated Fatty Acids as Human Health Improvers
Języki publikacji
PL
Abstrakty
Tłuszcze są podstawowym, wysokoenergetycznym składnikiem żywności. Uważa się, że wysoki poziom spożycia tłuszczu, jak i niewłaściwy jego skład mogą powodować zagrożenia chorobami cywilizacyjnymi jak: otyłość, zaburzenia układu krążenia, nowotwory jelita grubego i piersi, a także osłabienie układu odpornościowego. Szczególne znaczenie ma skład kwasów tłuszczowych diety, a zwłaszcza proporcja kwasów nasyconych do jedno- i wielonienasyconych. Tłuszcze są również ważnym składnikiem strukturalnym błon komórkowych (fosfolipidy, cholesterol). Wielonienasycone niezbędne kwasy tłuszczowe (WNNKT) szeregu n-3 i n-6 nie mogą być syntetyzowane przez człowieka i muszą być dostarczane w diecie. Podstawowe z nich to kwas α-linolenowy (C 18:3) z rodziny n-3, będący prekursorem kwasu eikozapentaenowego (EPA) i dokozaheksaenowego (DHA) oraz kwas linolowy (C 18:2) n-6, prekursor kwasu arachidonowego (AA). Błony komórkowe ośrodkowego układu nerwowego i siatkówki oka funkcjonują prawidłowo dzięki podwójnej warstwie fosfolipidowej zbudowanej głównie z wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Dostarczenie tych kwasów, a zwłaszcza niesyntetyzowanych endogennie, decyduje o rozwoju umysłowym dzieci i prawidłowym funkcjonowaniu dorosłych. W ostatnich latach wzrosło zainteresowanie izomerami trans i cis nienasyconych kwasów tłuszczowych oraz sprzężonymi kwasami tłuszczowymi (CLA). Dąży się do wyjaśnienia mechanizmów działania na poziomie molekularnym i genetycznym oraz określenia roli tych kwasów w stymulowaniu stanu zdrowia ludzi. Badania prowadzone ze zwierzętami (zwłaszcza gryzoniami) wykazały, że CLA, a zwłaszcza izomer trans-10 i cis-12 redukowały lub zapobiegały otłuszczeniu, poprawiały oporność insulinową, inhibowały rozwój komórek rakowych i redukowały stany zapalne. Konieczne są dalsze badania, zwłaszcza dotyczące przydatności CLA dla ludzi, jako nutraceutyku, w prewencji i leczeniu chorób cywilizacyjnych.(abstrakt oryginalny)
EN
Fats are a basic, highly energetic component of food. Generally, it is believed that a high consumption level of fats alongside the improper composition of fats in a diet may cause risks of many typical civilization diseases such as: obesity, functional disorders of cardiovascular system, colorectal carcinoma, mammary cancer//breast carcinoma, as well as decreased power of the immune system. The composition of fatty acids in a daily diet is of special importance, in particular the rate between the saturated and single- and poly-unsaturated fatty acids. Lipids are also an important structural constituent of cell membrane (phospholipids, cholesterol). The n-3 and n-6 m poly-unsaturated fatty acids (EFA) are impossible to be manufactured (synthetized), thus, they must be supplied in a diet. The two basic EFAs are: an α-linolenic acid (C18:3) from the n-3 family, a precursor to eicosapentaenoic acid (EPA) and to docosahexaenoic acid (DHA), and a linoleic acid (C18:2) from the n-6 family, a precursor to arachidonic acid (AA). Cell membranes of the central neural system and of the retina function properly owing to a double layer of phospholipid molecules, and this layer consists mainly of EFAs. Therefore, human organisms must be supplied with EFAs, especially with EFAs that are not synthetised endogenicly, as they determine both the mental development of children and the proper functioning of the organisms of adults. Recently, there is a growing interest in trans- and cis-isomers of fatty acids, and in their conjugated forms (CLA). It is also attempted to explain mechanisms of their action at the molecular and genetic level, and to determine their role in stimulating the health condition of people. Experiments and research on animals (in particular with rodents) proved that CLA, especially the trans-10 & cis-12 isomers, could reduce or prevent fat deposition, improve the insulin response, inhibit the growth of cancerous cells, and reduce inflammatory processes. It is indispensable to conduct further investigation, especially for the purpose of checking the usefulness of CLA as a nutraceutic in preventing and treating contemporary civilization diseases.(original abstract)
Rocznik
Numer
Strony
23--35
Opis fizyczny
Twórcy
  • Nutricia Polska
  • Akademia Rolnicza w Krakowie
Bibliografia
  • [1] Angel A.: The role of conjugated linoleic acid in human health. Preface. Am. J. Clin. Nutr. Supl., 2004, 6 (s), 1131S.
  • [2] Bartnikowska E., Obiedziński M., Grześkiewicz S.: Rola i znaczenie żywieniowe sprzężonych dienów kwasu linolowego. Przem. Spoż., 1999, 7(53), 16-18 i 42.
  • [3] Bellise F., Diplock A.T., Hornsta G.: Functional food science in Europe. Br. J. Nutr. Supl., 1998, 1, 80.
  • [4] Berger K.G.: Fats and oils group holds fish oil from. Inform., 1995, 8, 925.
  • [5] Blum M.: Designing foods for better health. Food Ingred., 1996, 3, 25.
  • [6] Cichocka A.: Profilaktyka chorób układu krążenia. Przem. Spoż., 2004, 2 (57), 30-31.
  • [7] Connor W.E.: Alfa- linolenic acid in health and disease. Am. J. Clin. Nutr., 1999, 69, 827-828.
  • [8] Connor W. E.: Importance of n-3 fatty acids in health and disease. Am. J. Clin. Nutr., 2000, 71, Suppl., S171.
  • [9] Du M., Ahn D.U., Nam K. C., Sell J. L.: Influence of dietary conjugated linoleic acid on volatile profiles, color and lipid oxidation of irradiated raw chicken meat. Meat Sci., 2000, 56, 387-395.
  • [10] Dybkowska E., Wankiewicz-Robak B., Swiderski F.: Assessment of n-3 and n-6 polyunsaturated fatty acid intake in the average polish diet. Pol. J. Food Nutr. Sci., 2004, 4, 409-414.
  • [11] Dyerberg J.: The influence of trans fatty acids on health. Danish Nutr. Coun., 1995, 3, 3.
  • [12] ESC Annual Congress. Teudera: co-operation is the key to beating cardiovascular disease. 2004. www.escardio.org/ initiatives/ News/evento/esc-congress/ Tendera Vision, htm.
  • [13] Fritsche J., Rickert R., Steinhart H., Yurawecz M., Mossoba M., Sehat N., Roach J., Kramer J., Ku Y.: Conjugated linoleic acid (CLA) isomers: formation, analysis, amounts in foods, and dietary intake. Feet/Lipid, 1999, 101, 272-276.
  • [14] Joo S.T., Lee J. I., Ha Y. L., Park G. B.: Effects of dietary conjugated linoleic acid on fatty acid composition, lipid oxidation, colour, and water-holding capacity of pork loin. J Anim. Sci., 2002, 80, 108-112.
  • [15] Gibney M. J., Vorster H. H., Kok F. J.: Introduction to Human Nutrition. Blackwell Science, Oxford 2002.
  • [16] Grimm H., Mayer K., Mayser P., Eigenbrodt E.: Regulatory potential of n-3 fatty acids in immunological and inflammatory processes. Brit. J. Nutr., 2002, 87, Suppl. 1, 559-567.
  • [17] Hornstra C.: Essential fatty acids pregnancy and pregnancy complications. Nutr. Today, 1994, 4, 26.
  • [18] Hilder M.: Oxidation of oils. Lipid technologies and applications. Ed. F Gynstone and F. Padley. M. Dekker Inc, New York 1997, pp. 178-188.
  • [19] Jensen R., McGuire M.A., McGuire M.K.: Trans fatty acids in human milk. Eur. J. Lipid Sci. Technol., 2000, 102, 640-646.
  • [20] Katan M.B., Zock P.L., Mensink R.P.: Trans fatty acids and their effects on lipoprotein in humans. J. Lip. Res., 1995, 15, 473-486.
  • [21] Kłosiewicz-Latoszek L.: Znaczenie kwasów tłuszczowych omega-3 w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych. Żyw. Czł. Met., 2002, 29 (1/2), 78-87.
  • [22] Kolanowski W.: Olej rybi jako źródło kwasów tłuszczowych omega-3 znaczenie zdrowotne i wzbogacanie żywności. Przem. Spoż., 2000, 54 (9), 56-58.
  • [23] Kolanowski W., Swiderski F.: Wielonienasycone kwasy tłuszczowe z grupy n-3 (n-3 PUFA). Korzystne działanie zdrowotne, zalecenie spożycia, wzbogacanie żywności. Żyw. Człow. Metab., 1997, 2, 49-63.
  • [24] Kozłowska-Wojciechowska M.: Tłuszcze pokarmowe w profilaktyce miażdżycy. Med. po Dypl., 2003, 12, 88-100.
  • [25] Kozłowska-Wojciechowska M.: Profilaktyka wybranych chorób dietozależnych. Med. po Dypl., 2003, 12, 100-104.
  • [26] Kromhout D.: Dietary fats: long term implication for health. Nutr. Rev., 1992, 4 (II), 49.
  • [27] Lauritzen D.: Food enrichment with marine omega-3 fatty acids. Food Ingred., 1994, 1/2, 41.
  • [28] Leth T., Ovesen L., Hansen K.: Fatty acid composition of meat from ruminants, with special emphasis on trans fatty acids. J. Am. Oil Chem. Soc., 1998, 75, 1001-1005.
  • [29] List. G. R.: Decreasing trans and saturated fatty acid content in food oils. Food Technol. 2004, 1 (58), 23-30.
  • [30] Livisay S. A., Zhou S., Ip C., Decker E. A.: Impact of dietary conjugated linoleic acid on the oxidative stability of rat liver microsomes and skeletal muscle homogenates. J. Agric. Food Chemistry, 2000, 48, 4162-4170.
  • [31] Marciniak-Łukasiak K., Krygier K.: Charakterystyka kwasów omega-3 i ich zastosowanie w żywności funkcjonalnej. Przem. Spoż., 2004, 12 (57), 32-36.
  • [32] Newton J.S.: Long chain fatty acids in health and nutrition. J. Food Lipids. 1996, 31 (3), 233-249.
  • [33] Obiedziński M., Bartnikowska E., Cieślak B., Jankowski P., Grześkiewicz S.: Skład kwasów tłuszczowych i koncentracja steroli. Przem. Spoż., 1996, 10 (50), 13-16.
  • [34] Ostrowska F., Muralitharan M., Cross R.F., Bauman D. E., Dunshea F. R.: Dietary conjugated linoleic acids increase lean tissue and decrease fat deposition in growing pigs. J. Nutr., 1999, 129, 2037-2042.
  • [35] Pariza M.W.: Perspective on the safety and effectiveness of conjugated linoleic acid. The Am. J. Clin. Nutr., Supl., 2004, 6 (S), 1132s.
  • [36] Payet M.,Mohamed H., Esmail, Polichetti E., Le Brun G, Adjemout L., Donnarel G., Portugal H., Pieroni G.: Docosahexaenoic acid-enriched egg consumption inoluces acc retion of arachidonic acid in erythrocytes of elderly platines. Br. J. Nutr., 2004, 91, 789-796.
  • [37] Pieszka M., Połtowicz K., Barowicz T., Pieras M.: Effect of sunflower oil or CLA addition on α- tocopherol status and lipid oxidation in pork. Pol. J. Food Nutr. Sci., 2004, 3, 303-306.
  • [38] Pisulewski P. M.., Achremowicz K., Kostogrys R. B., Franczyk M.: Biochemiczne mechanizmy prozdrowotnego oddziaływania wielonienasyconych kwasów tłuszczowych na stan zdrowia człowieka. Post. Nauk Roln., 2005, (w druku).
  • [39] Precht D., Molkentin J.: Trans unsaturated fatty acids in bovine milk fat and dairy products. Eur. J. Lipid Sci. Technol., 2000, 102, 635-639.
  • [40] Schwarz W.: Trans unsaturated fatty acids in European nutrition. Eur. J. Lipid Sci. Technol., 2000, 102, 633-635.
  • [41] Simopoules A. P., Leaf A., Salem N: Workshop on the essentiality at an recommended dietary intake for omega-6 and omega-3 fatty acids. ISS FAL Newsletter 1999, 6, 14.
  • [42] Simpoulos A. P.: Evolutionary aspects of die, essential fatty acids and cardiovascular disease. Eur. Heart J. Suppl., 2001, 3, supl. D, D8-D21.
  • [43] Socha P.: Długołańcuchowe wielonienasycone kwasy tłuszczowe w żywieniu niemowląt z niską masą urodzeniową, 2002, www.nurticia.com.pl.
  • [44] Stachowska E., Chlubek D., Ciechanowski K.: Izomery trans n kwasów tłuszczowych - działania metaboliczne i efekty kliniczne. Pol. Merk. Lek. 2001, 57, 173-176.
  • [45] Stender S., Dyeberg J., Holmer G., Ovesen L., Sandstrom B.: The influence of trans fatty acids on health. Clinical Sci. 1995, 88, 375-392.
  • [46] Szukalska E.: Wpływ konfiguracji geometrycznej oktadecenowych kwasów tłuszczowych w żywności na szybkość utleniania lipidów. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2003, 3 (36), 52-64.
  • [47] Thies F. Nebe-von-Caron G., Powell J. R. Yagoob P. Newshome E. H., Colder P. C.: Dietary supplementation with eicosapentaenoic acid, but not with other long-chain n-3 or n-6 polyunsaturated fatty acids, decreases natural healing cell activity in healthy subject aged >55. Am. J. Clin. Nutr., 2001, 73, 539-548.
  • [48] Tynek M., Hazuka Z.: Dodatki ograniczające przemiany termooksydatywne tłuszczów. Przem. Spoż., 2004, 12, 42-46.
  • [49] Wolff R., Precht D., Molkentin J.: Trans-18:1 acid content and profile in human milk lipids. Critical survey of data in connection with analytical methods. J. Am. Oil Chem. Soc., 1998, 75, 661-671.
  • [50] Ziemlański S.: Tłuszcze w żywieniu człowieka. Żyw. Człow. Metab., 1997, 27, 35-48.
  • [51] Ziemlański S., Budzyńska-Topolowska J.: Współczesne poglądy na role fizjologiczną wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny n-3. Żyw. Człow. Met., 1992, 19 (2), 100-113.
  • [52] Żegarska Z., Borejszo Z.: Trans fatty acid content of some food products in Poland. J. Food Lipids, 2001, 8, 271-279.
Typ dokumentu
Bibliografia
Identyfikatory
Identyfikator YADDA
bwmeta1.element.ekon-element-000171313323

Zgłoszenie zostało wysłane

Zgłoszenie zostało wysłane

Musisz być zalogowany aby pisać komentarze.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.