Wolność gospodarcza a poczucie odpowiedzialności za dobro wspólne

• Autorzy: Danuta Walczak-Duraj

Warianty tytułu

Economic Freedom and the Sense of Responsibility for the Common Good

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W zależności od tego, jaka będzie diagnoza wzajemnych relacji pomiędzy ideą wolności gospodarczej a poczuciem odpowiedzialności za dobro wspólne, w różny sposób możemy dokonywać interpretacji przebiegu życia społecznego w jego podstawowych wymiarach. Stąd też wiodącą tezę opracowania można sprowadzić do stwierdzenia, że każdy podmiot gospodarczy, aby spełniał swoje funkcje, musi być społecznie zakorzeniony w określonym ładzie aksjonormatywnym, w którym wolność jako naczelna idea przedmiotowa nie może być traktowana w kategoriach czysto naukowych czy ideologicznych. Próba ukazania wzajemnych związków i zależności między trzema kluczowymi pojęciami: wolnością, odpowiedzialnością i dobrem wspólnym w analizie współczesnego ładu aksjonormatywnego gospodarki rynkowej nie jest łatwa. Nie tylko dlatego, że sposoby operacjonalizowania tych pojęć na użytek badań empirycznych napotykają na duże trudności, głównie z racji częstego przyjmowania odmiennych podejść teoretycznych, mocno zakorzenionych nie tylko w perspektywie filozoficznej, ale i ideologicznej, lecz również dlatego, że choć są to pojęcia bardzo często obecne w dyskursie publicznym (w tym politycznym), to zazwyczaj traktuje się je instrumentalnie i wykorzystuje do etycznego legitymizowania decyzji i działań o charakterze gospodarczym. Do tego dochodzą spory na temat gospodarczych konsekwencji różnorodnych sposobów operacjonalizacji i aplikacji minimalistycznego i nominalistycznego ujmowania społeczeństwa i jednostki. (fragment tekstu)

EN

The main purpose of the paper is to describe, diagnose and interpret mutual relations between the idea of economic freedom and the sense of responsibility for the common good in modern societies functioning in the system of a free market economy. The starting point for the analysis is a reference to predominating scientific discourses and their appearance in the public sphere. These discourses also take up the problem of mutual relations between freedom and responsibility, including responsibility for the common good. One specific case of the relation between units and the widely understood common good, including units engaged in economic activity, is their relation to more operational public goods. Therefore, starting from conclusions based on a probing research concerning Polish society's attitude towards public goods (which is an index of public morality), we will try to prove that an oversimplified and highly ideological understanding of economic freedom can lead to:
(1) perception of market activities' results in strictly economic categories,
(2) atrophy of priority values for each society such as the sense of responsibility and common good.
Therefore the main thesis of the paper can be seen as the following statement: for each economic organization to perform correctly, it must be socially embedded in a defined axio-normative order. Economic order is a part of social order while freedom, as the leading objective idea, cannot be treated either in purely scientific or ideological categories. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Wolność gospodarcza; Odpowiedzialność; Dobro wspólne

EN

Economic freedom; Responsibility; Common good

• Czasopismo: Annales : etyka w życiu gospodarczym
• Rocznik: 2014
• Tom: 17
• Numer: nr 3
• Strony: 7--17

Twórcy

autor

Danuta Walczak-Duraj

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• Balcerowicz L., (wstęp i wybór tekstów źródłowych), Odkrywając wolność. Przeciw zniewoleniu umysłów, Wyd. Zysk i S-ka, Warszawa 2012.
• Bard A., J. Söderqvist, Netokracja. Elita władzy i życie po kapitalizmie, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2006.
• Berlin I., Cztery eseje o wolności, Wyd. Zysk i S-ka, Poznań 2000.
• Dahrendorf R., Life Chances. Approaches to Social and Political Theory, Weidenfeld and Nicolson, London 1979.
• Golinowski J., Antynomie i wyzwania polskiej transformacji, "Transformacje. Pismo interdyscyplinarne", nr 1-2, s. 287-317.
• Gray J., Dwie twarze liberalizmu, Fundacja "Aletheia", Warszawa 2001.
• Kojder A., Destrukcja normatywności; jej współczesne przejawy i skutki społeczne [w:] Śląsk-Polska-Europa. Zmieniające się społeczeństwo w perspektywie lokalnej i globalnej. Xiega X Ogólnopolskiego Zjazdu Socjologicznego, red. A. Sułek, M.S. Szczepański, PTS, Katowice 1998.
• Krasnodębski Z., O czym można dyskutować w demokracji?, "Znak" 2000, nr 1(536), s. 10-43.
• Łętowska E., J. Woleński, Czy prawo zatruwa wolność?, "Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria" 2013, nr 3(87), s. 9-26.
• Mannheim C., The Problem of the Sociology of Knowledge [w:] Essays on the Sociology of Knowledge, ed. C. Mannheim, Routledge & Kegan, London 1952.
• Putnam R., Demokracja w działaniu, Wydawnictwo Znak, Kraków 1995.
• Rawls J., The Domain of the Political and Overlapping Consensus, 'Law Review', 1989, No. 64.
• Reykowski J., Wolność gospodarcza jako ideologia, "Studia Socjologiczne", nr 3/2013 (210), s. 7-29.
• Standing G., The Precariat. The New Dangerous Class, Bloomsbury Academic, London 2011.
• Szacki J., Indywidualizm i kolektywizm, Wstępna analiza pojęciowa [w:] Indywidualizm i kolektywizm, red. J. Szacki, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 1999.
• Weber M., Gospodarka i społeczeństwo, Wyd. PWN, Warszawa 2002.

Identyfikatory

DOI

11089/5677