Rynek owoców w Polsce w okresie przedakcesyjnym i po akcesji do Unii Europejskiej

• Autorzy: Franciszek Kapusta

Warianty tytułu

Fruit Market in Poland During the Pre-accession Period and After the Accession to the European Union

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Rynek owoców w Polsce jest objęty regulacjami Wspólnej Organizacji Rynku Owoców i Warzyw, która powstała w 1996 r. w Unii Europejskiej. Poprzez określenie zasad handlu zagranicznego uregulowano kwestie jakości owoców oraz ochronę rynku wewnętrznego. Na rynku wewnętrznym położono nacisk na wsparcie dla producentów owoców. Celem opracowania było ukazanie: znaczenia owoców w żywieniu człowieka, zmian poziomu spożycia, produkcji i kierunków zagospodarowania. Pod względem czasowym opracowanie obejmuje lata: 1995-2012 w zakresie powierzchni upraw, zbiorów i plonów, a 2001-2012 w zakresie produkcji przetworów z owoców. Obroty handlowe owocami świeżymi i ich przetworami przedstawiono w latach 2009-2012. Dostępność informacji statystycznych sankcjonuje podział na lata przed akcesją do Unii Europejskiej i okres poakcesyjny. Skład chemiczny świeżych owoców i jagód jest znacznie zróżnicowany; przeważa woda 80-85%, natomiast w suchej masie (15-20%) znajdują się cukry, kwasy organiczne, pektyny, substancje garbnikowe i aromatyczne, które nadają im właściwości smakowe. Ponadto owoce są cennym źródłem witamin: C, B, prowitamin A, P, E i K oraz kwasu foliowego. Szczególnie zaleca się spożywanie jabłek, które są bogate w związki biologicznie czynne obniżające ryzyko astmy, cukrzycy, otyłości i innych schorzeń, ponadto zjadanie dziennie przynajmniej 110 g jabłek zmniejsza o 49% prawdopodobieństwo wystąpienia zawału serca u mężczyzn. Jak dotychczas spożycie owoców i ich przetworów (w przeliczeniu na świeże owoce) waha się w przedziale 50-60 kg na osobę rocznie i jest to poziom za niski. Uprawy sadownicze w Polsce w 2012 r. stanowiły 2,3% użytków rolnych, a dostarczały 5,2% produkcji globalnej i 6,0% produkcji towarowej rolnictwa. Zmieniają się powierzchnia, zbiory i plony owoców. Postępuje proces koncentracji produkcji i unowocześnienie odmianowe drzew owocowych, zmienia się technologia produkcji. W rezultacie mniejsza liczba producentów dostarcza coraz większą ilość owoców o wyższej jakości. Wzrasta powierzchnia upraw jabłoni, moreli, brzoskwiń i orzechów włoskich, natomiast maleje powierzchnia grusz, śliw, wiśni i czereśni. W zakresie krzewów i plantacji jagodowych wzrasta powierzchnia uprawy malin, porzeczek, aronii, borówki wysokiej, leszczyny i winorośli, natomiast maleje powierzchnia uprawy truskawek i agrestu. Produkcja owoców ma charakter sezonowy, a potrzeby konsumpcyjne są stałe, dlatego znaczenie przechowalnictwa, przetwórstwa i handlu zagranicznego owocami jest duże. Z roku na rok wzrastają obroty handlowe owocami świeżymi i ich przetworami; pod względem zarówno ilości, jak i wartości. Często te same produkty są importowane i eksportowane. Występują wahania w bilansie handlowym owocami świeżymi i przetworami. W sumie w latach 2009, 2011 i 2012 Polska ma dodatnie saldo handlu zagranicznego, natomiast w 2010 r. - ujemne. Z krajami Unii Europejskiej (UE15 i UE12) oraz Wspólnotą Niepodległych Państw Polska posiada dodatnie saldo obrotów handlowych, a z pozostałymi krajami - wysoko ujemne.(abstrakt oryginalny)

EN

Fruit market in Poland is covered by the regulations of the Common Market Organization for Fruit and Vegetables, which was established in 1996 in the European Union. The regulation covers fruit quality issues and the protection of the internal market by defining the rules of international trade. The support for fruit growers was emphasized on the internal market. The aim of the study was to show: the importance of fruit in human nutrition, changes in the level of consumption and production and development of directions of usage. The paper covers the period 1995-2012 in terms of acreage, crops and fruit, and 2001-2012 in terms of the production of processed fruit. In turn, the trade turnover with fresh fruit and milk are presented for the years 2009-2012. By 2003, it was a pre-accession period, and later - post-accession to the European Union. Such periods of study have been sanctioned by the availability of statistical data. The chemical composition of fresh fruit and berries varies greatly; water predominates (80-85%), while in the dry matter (15-20%) there are sugars, organic acids, pectins, tannins and aromatic substances that impart characteristic taste to them. In addition, fruit are a valuable source of vitamins C, B, provitamin AP , E, K and folic acid. The consumption of apples is particularly recommended, because they are rich in biologically active compounds reducing the risk of asthma, diabetes, obesity and other diseases. In addition their daily intake of at least 110 g reduces by 49% the probability of myocardial infarction in men. So far, the consumption of fruit and their products (in terms of fresh fruit) is in the range of 50-60 kg per person per year and this level is too low. Growing fruit in Poland in 2012 accounted for 2.3% of agricultural land and provided 5.2% of global production and 6.0% of the production of agricultural goods. The area is changing as well as yields. The process of concentration of production and the modernization of specific fruit trees and a change in production technology takes place. As a result, a smaller number of manufacturers provide higher and higher quality fruit. The area of growing apples, apricots, peaches and walnuts grows, while of pears, plums and cherries decreases. In the scope of shrubs and berry plantations there is an increasing area of planted raspberries, currants, chokeberry, high-bush blueberry, hazelnut and vines, and the decreasing area of strawberries and gooseberries. Fruit production is seasonal while consumer needs are constant. Hence, the role of storage, processing and trading of foreign fruit is important. From year to year there is an increasing trade turnover of fresh fruit and their processed products. Often, the same products are imported and exported. There are variations in the trade balance of fresh fruit and processed fruit. In total, in the years 2009, 2011 and 2012, Poland had a positive balance of foreign trade, while in 2010 negative. Poland had a positive trade balance trade with the European Union countries (15 and 12 countries) and highly negative with other Commonwealth of Independent States countries.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Owoce; Konsumpcja

EN

Fruit; Consumption

• Czasopismo: Ekonomia XXI Wieku
• Rocznik: 2014
• Numer: nr 3 (3)
• Strony: 9--22

Twórcy

autor

Franciszek Kapusta

• Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu

Bibliografia

• Adamicki A., Czerko Z., Przechowalnictwo warzyw i ziemniaka, PWRiL, Poznań 2002.
• Gajewski M., Przechowalnictwo warzyw, SGGW, Warszawa 2005.
• Kapusta F., Przemysł owocowo-warzywny w Polsce, Prace Naukowe AE nr 949, Technologia 9, Wrocław 2002.
• Kierczyńska S., Znaczenie Wspólnej Polityki Rolnej dla producentów owoców i warzyw w Polsce, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing nr 8 (57), SGGW, Warszawa 2012.
• Lange E., Ostrowski W., Przechowalnictwo owoców, PWRiL, Warszawa 1992.
• Oszmiański J., Wojdyło A., Soki naturalnie mętne - dobry kierunek w przetwórstwie jabłek, "Przemysł Fermentacyjny i Owocowo-Warzywny" 2006, nr 2.
• Powszechny Spis Rolny 2010. Uprawy ogrodnicze, GUS, Warszawa 2012.
• Rocznik Statystyczny Rolnictwa i Obszarów Wiejskich 2006, GUS, Warszawa 2006.
• Rocznik Statystyczny Rolnictwa 2013, GUS, Warszawa 2013.
• Rynek Owoców i Warzyw nr 36, IERiGŻ-PIB, ARR, MRiRW, Warszawa 2010.
• Rynek Owoców i Warzyw nr 42, IERiGŻ-PIB, ARR, MRiRW, Warszawa 2012.
• Rynek Warzyw i Owoców nr 42, IERiGŻ-PIB, ARR, MRiRW, Warszawa 2013a.
• Rynek Warzyw i Owoców nr 43, IERiGŻ-PIB, ARR, MRiRW, Warszawa 2013b.
• Trybała M., Produkcja i przechowywanie płodów rolniczych, WAR, Wrocław 1999.
• Ziemlański Ś. (red.), Normy żywienia dla ludności w Polsce (energia, białko, tłuszcze, witaminy i składniki mineralne), "Nowa Medycyna" 1995, nr 5.

Identyfikatory

DOI

10.15611/e21.2014.3.01