Struktura psychologicznych uwarunkowań wybranych aspektów aktywności fizycznej w świetle teorii samodeterminacji

• Autorzy: Małgorzata Walczak , Maciej Tomczak

Warianty tytułu

The Structure of Psychological Conditions Within Different Areas of Physical Activity in the Selfdetermination Theory Context

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Większość dorosłych cechuje mała aktywność fizyczna i bierny sposób spędzania wolnego czasu, lecz nie bez znaczenia wydaje się niedoskonała klasyfikacja rodzajów aktywności fizycznej zastosowana w opisywanych badaniach, na przykład brak odnośnika do obiektywnej wartości MET. Różnej ilości czasu poświęcanej na aktywność o różnym stopniu zaangażowania "energetycznego" lub "ilościowego" może towarzyszyć zróżnicowana struktura właściwości psychologicznych osób aktywnych fizycznie. Inny rodzaj oddziaływań motywacyjnych czy temperamentalnych, a także determinanty wielu aspektów poczucia jakości życia towarzyszą aktywności osób przebiegającej w sposób bardziej lub mniej intensywny. Na podstawie uzyskanych w naszych badaniach wyników spróbujemy ocenić te aspekty aktywności fizycznej w kontekście głównych jej celów, jakimi są osiąganie w toku życia poczucia dobrostanu w zakresie funkcjonowania cielesnego, emocjonalnego, doświadczania sytuacji trudnych, radości i satysfakcji opartej na własnym rozwoju i samodeterminacji. (fragment tekstu)

EN

Well-being and high quality of life is considered as the most important issue in different areas of human's life and undertaken activity context. Within this activity (also physical one) people should conform it's kind or level in order to individual genetic features (like temperamental distress, fear, anger, activity and sociability) but also with consideration of psychological needs (autonomy, competence, relatedness) or motivation to practice their sport (intrinsic motivation, extrinsic motivation, amotivation). The procedure of seeking and analyzing the relationships between factors above mentioned was conducted in the background of the Selfdetermination Theory which assumes that effective fulfilling of basic psychological needs is fundamental for human's development and well-being. In our work different kinds and levels of physical activity are understood as stimulating environment. The obtained data affirmed the hypothesis about the meaning of particular psychological factors in researched area.(author's abstract)

Słowa kluczowe

PL

Sport; Rekreacja; Aktywność fizyczna; Dobrostan

EN

Sport; Recreation; Physical activity; Well-being

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Ekonomiczne Problemy Usług
• Rocznik: 2011
• Numer: nr 78 Sport i rekreacja a wyzwania współczesnej cywilizacji
• Strony: 127--152

Twórcy

autor

Małgorzata Walczak

• Akademia Wychowania Fizycznego im. Eugeniusza Piaseckiego w Poznaniu

autor

Maciej Tomczak

• Akademia Wychowania Fizycznego im. Eugeniusza Piaseckiego w Poznaniu

Bibliografia

• Ainsworth B.E., Haskell W.L., Whitt M.C., Compendium of Physical Activities: An Update of Activity Codes and MET Intensities, "Medicine and Science in Sports and Exercise" 2002, No. 32.
• Alexandris K., Carroll B., An Analysis of Leisure Constraints Based on Different Recreational Sport Participation Levels: Results from a Study in Greece, "Leisure Sciences" 1997, No. 19.
• Alexandris K., Tsorbatzoudis Ch., Grouios G., Perceived Constraints on Recreational Sport Participation: Investigating their Relationship with Intrinsic Motivation, Extrinsic Motivation and Amotivatio, "Journal of Leisure Research" 2002, No. 34 (3).
• ANC, Association for Network Care, http://www.associationfornetworkcare.com, 2011.
• Baard P.P., Intrinsic Need Satisfaction in Organizations: A Motivational Basis of Success in For-profit and Not-for-profit Settings, w: Handbook of Self-Determination Research, red. E.L. Deci, R.M. Ryan, Rochester, University of Rochester Press, New York 2002.
• Blanks R.H., Schuster T.L., Dobson M., Retrospective Assessment of Network Care Using a Survey of Self-Related Health, Wellness And Quality of Life, "Journal for Vertebral Subluxation Research" 1997, No. 1 (4).
• Briere N.M., Vallerand R.J., Blais M.R., Pelletier L.G., Developpement et validation d'une mesure de motivation intrinsfeque et extrinseque et d'amotivation en contexte sportif: L'Echelle de Motivation vis-a-vis les Sports (EMS) [Development and Validation of a Measure of Intrinsic, Extrinsic, and Amotivation in sports: The Sport Motivation Scale (SMS)], "International Journal of Sport Psychology" 1995, No. 26 (4).
• Brzeziński J., Metodologia badań psychologicznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997.
• Buss A.H., Plomin R., Temperament: Early Developing Personality Traits, Hillsdale, Erlbaum 1984.
• Canada's Physical Activity Guide for Healthy Active Learning, Canadian Society of Exercise Physiology, Health Canada 1998.
• Casperson C.J., Physical Activity and Physical Fitness: Definitions and Distinctions for Health-related Research, Public Health Report 1985, No. 2.
• Deci E.L., Ryan R.M., The "What" and "Why" of Goal Pursuits: Human Needs and the Self-determination of Behavior, "Psychological Inquiry" 2000, No. 11.
• Deci E.L., Ryan R.M., Intrinsic and Extrinsic Motivations: Classic Definitions and New Directions, "Contemporary Educational Psychology" 2000, No. 25.
• De Pero R., Amici S., Benvenuti C., Minganti C., Capranica L., Pesce C., Motivation for Sport Participation in Older Italian Athlets: the Role of Age, Gender and Competition Level, "Sport Sciences for Health" 2009, No. 5.
• Doganis G., Development of a Greek Version of the Sport Motivation Scale, "Perceptual and Motor Skills" 2000, No. 90.
• Dolińska-Zygmunt G., Teoretyczne podstawy refleksji o zdrowiu, w: Podstawy psychologii zdrowia, red. G. Dolińska-Zygmunt, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2001.
• Eliasz A., Rola interakcji temperamentu i środowiska w rozwoju człowieka, w: Temperament a rozwój młodzieży, red. A. Eliasz, M. Marszał-Wiśniewska, Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, Warszawa 1992.
• Grabowski H., Teoria fizycznej edukacji, WSiP, Warszawa 1997.
• Henszen-Niejodek I., Psychologia zdrowia jako dziedzina badań i zastosowań praktycznych, w: Psychologia zdrowia, red. I. Henszen-Niejodek, H. Sęk, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997.
• Institute of Medicine of the National Academy Dietary reference intakes for energy, carbohydrate, fiber, fat, fatty acids, cholesterol, protein and amino acids. http:/www.iom.edu., 2002.
• Murray H., Explorations in Personality, Oxford University Press, New York 1938.
• Oniszczenko W., Kwestionariusz temperament EAS A.H. Bussa i R. Plomina, Adaptacja polska, PTP, Warszawa 1997.
• Osiński W., Motoryczność człowieka - jej struktura, zmienność i uwarunkowania, Monografie nr 310, AWF, Poznań 1993.
• Paffenbarger R.S., Blair S.N., Lee I.M., Hyde R.T., Measurement of Physical Activity to Assess Health Effects in Free-living Populations, "Medicina and Sciences in Sport and Exercise" 1993, No. 25.
• Patrick H., Knee C.R., Canevello A., Lonsbary C., The Role of Need Fulfillment in Relationship Functioning and Well-being: A Self-determination Theory Perspective, "Journal of Personality and Social Psychology" 2007, No. 92.
• Pelletier L.G., Tuson K.M., Fortier M.S., Vallerand R.J., Briere N.M., Blais M.R., Toward a New Measure of Intrinsic Motivation, Ex Motivation and Amotivation in Sports, "Journal of Sport and Exercise Psychology" 1995, No. 1 (1).
• Ryan M.R., Psychological Needs and the Facilitation of Integrative Processes, "Journal of Personality" 1995, No. 63 (3).
• Ryan R.M., Deci E.L., Self-determination Theory and the Facilitation of Intrinsic Motivation, Social Development, and Well-Being, "American Psychologist" 2000, No. 55.
• Ryan R.M., La Guardia J.G., What is Being Optimized Over Development? A Selfdetermination Theory Perspective on Basic Psychological Needs Across the Life Span, w: Psychology and the Aging Revolution, red. S. Qualls, N. Abeles, APA Books, Washington, DC 2000.
• Sheldon K.M., Bettencourt B.A., Psychological Need-satisfaction and Subjective Wellbeing Within Social Groups, "British Journal of Social Psychology" 2002, No. 41.
• Stanisz A., Przystępny kurs statystyki z zastosowaniem Statistica PL na przykładach z medycyny. Modele liniowe i nieliniowe, Wydawnictwo StatSoft, Kraków 2007.
• Stasiołek D., Jegier A., Wybrane kwestionariusze stosowane do oceny aktywności ruchowej w różnych grupach wiekowych, "Medicina Sportiva" 2003, nr 7 (1).
• Światowa Deklaracja Zdrowia, http://www.parpa.pl/?sub=7&check=0, 2.07.2007.
• Strelau J., Temperament jako regulator zachowania, GWP, Gdańsk 2006.
• Strelau J., Plomin R., A Tale of Two Theories of Temperament, w: Modern Personality Psychology, red. G.V. Caprara, G.L. Van Heck, Harvester-Wheatsheaf, New York 1992.
• Strelau J., Zawadzki B., Psychologia różnic indywidualnych, w: Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 1, red. J. Strelau, D. Doliński, GWP, Gdańsk 2008.
• Tomczak M., Walczak M., Wybrane aspekty aktywności fizycznej studentów turystyki i rekreacji oraz ich rodziców w kontekście zachowań zdrowotnych, w: Środowisko społeczno-przyrodnicze a aktywność fizyczna człowieka, red. A. Kaiser, M. Sokołowski, WWSTiZ, Poznań 2010.
• Vallerand R.J., Toward a Hierarchical Model of Intrinsic and Extrinsic Motivation, "Advances in Experimental Social Psychology"1997, No. 29.
• Vallerand R.J., Losier G.F., An Integrative Analysis of Intrinsic and Extrinsic Motivation in Sport, "Journal of Applied Sport Psychology" 1999, No. 11.
• Vlachopoulos S.P., Michailidou S., Development and Initial Validation of a Measure of Autonomy, Competence, and Relatedness in Exercise: The Basic Psychological Needs in Exercise Scale. "Measurement in Physical Education and Exercise Science" 2006, No. 103.
• Walczak M., Motywacja i jej znaczenie w sporcie; polska adaptacja metod badania motywacji osiągnięć. Kwestionariusz orientacji celowej w sporcie (TEOSQ) oraz skala motywacji w sporcie (SMS), niepublikowany manuskrypt, Poznań 2010.
• Woynarowska B., Czynniki warunkujące zdrowie i dbałość o zdrowie, w: Edukacja Zdrowotna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.