"Świętowanie niecodzienne" - tożsamościowy fenomen regionalnego dziedzictwa kulturowego (Przykład Podhala i Beskidu Śląskiego)

• Autorzy: Urszula Lehr

Warianty tytułu

"Uncommon Celebration" - an Identity Phenomenon of Regional Cultural Heritage (an Example of Podhale and Beskid Śląski Regions)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule omówiono pojęcie tożsamości kulturowej grup lokalnych. Przedstawiono działania kulturowe, które odzwierciadlają specyfikę lokalną, zwyczaje oraz przejawy tradycyjnych "świętowań" z elementami wierzeniowymi. Opisano również poczucie przynależności i więzi ze środowiskiem kulturowym.

EN

The ritualization of rural life present in contemporary reality that puts its signature on existential uncommonness favors pondering on the causality of practicing ceremonial celebrations in a form that corresponds to the tradition of olden days. Such ceremonies manifest the clash of the past and present time, with the latter modifying some sequences of the ceremony; nevertheless, the above-mentioned clash emphasizes the unchanging scenario of a cultural act with its preserved rituals, gestures, verbalized contents and - what may be seen in Podhale - folk dress. The cultivation of old contents and at times introduction of forgotten rituals is justified by tradition stimulated by a sense of identity (individual or collective) and to a lesser degree by institutionally steered tradition. It allows for placing the individual and the community in a mentally unchanged social-cultural space confirmed by ceremonies held (familial, annual). The presence of symbolic requisites, the behavior of the involved persons perceived by outside observers as a peculiar performance, are on the one hand a ceremonial implementation and a complement of a breakthrough event in the life of man, a religious act or a custom that is important for a given local group. On the other hand, however, their role is to: 1) maintain and strengthen the vanishing neighborly relations; 2) preserve the cultural continuity; 3) emphasize the regional individuality. The well-marked element of commercialization of regional identification as a signum temporis which is superimposed on the cultural and identity-associated dimension of 'uncommon celebrations' does not change the fact that such regional identification remains for a given community a basic and timeless evolving component of the cultural heritage.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Dziedzictwo kulturowe; Kultura; Tożsamość lokalna; Tożsamość; Grupy etniczne

EN

Cultural heritage; Culture; Local identity; Identity; Ethnics group

• Czasopismo: Zarządzanie w Kulturze
• Rocznik: 2014
• Tom: 15
• Strony: 49--58

Twórcy

autor

Urszula Lehr

• Polska Akademia Nauk

Bibliografia

• Bukraba-Rylska I., Kultura w Polsce lokalnej - w mikroskopie i przez lunetę, "Kultura Współczesna" 2004, nr 4 (42), s. 96-118.
• Burszta J., Chłopskie źródła kultury, Warszawa 1985.
• Dobrowolski K., Studia nad nazwami miejscowymi Karpat polskich, Posiedzenie zwyczajne z dnia 26 marca 1923 roku. Sprawozdania z czynności i posiedzeń PAU, 1930, t. 28, nr 3, s. 6-7.
• Dobrowolski T., Tradycje wołoskie w kulturze artystycznej górali śląskich, "Zaranie Śląskie" 1931, R. 7, z. 2, s. 86-114.
• Gadamer H.-G., Aktualność piękna. Sztuka jako gra, symbol i święto, Warszawa 1993.
• Grad J., Zabawa jako zjawisko kulturowe [w:] K. Zamiara (red.), Szkice o partycypacji kulturowej, Poznań 1997, s. 13-48.
• Kantor R., Dziedzictwo kulturowe - tradycja - modernizacja kultury z perspektywy regionalizmu, "Małopolska. Regiony - Regionalizmy - Małe Ojczyzny" 2001, t. 3, s. 9-23.
• Kiereś M., Doroczna obrzędowość w społecznościach zróżnicowanych religijnie na pograniczu polsko - czesko - słowackim. Opis etnograficzny, Cieszyn 2007.
• Kłoskowska A., Socjologia kultury, Warszawa 2007.
• Kwaśniewicz K., Zwyczaje doroczne górali podhalańskich. Wczoraj i dziś, Nowy Sącz 1996.
• Lehr U., U schyłku życia. Starość mieszkańców wsi Beskidu Śląskiego i Podhala, "Biblioteka Etnografii Polskiej", t. 57 (red. tomu M. Drozd-Piasecka, J. Kowalska), Warszawa 2007.
• Czy katolik i ewangelik mogą być "braćmi"?, "Etnografia Polska" 2009, t. 53, z. 1-2, s. 47-60.
• Lehr U., Tylkowa D., Wiadomości o regionie [w:] D. Tylkowa (red.), Podhale. Tradycja we współczesnej kulturze wsi, "Biblioteka Etnografii Polskiej" 2007, t. 55, s. 11-83.
• Ogrodowska B., Zwyczaje, obrzędy i tradycje w Polsce, Warszawa 2001.
• Szacki J., Tradycja. Przegląd problematyki, Warszawa 1971.