Metody dyskryminacyjne jako instrument oceny ryzyka upadłości przedsiębiorstwa

• Autorzy: Jerzy Kitowski

Warianty tytułu

Discriminatory Methods as a Tool for Assessment of Bankruptcy Risk

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W literaturze przedmiotu dostrzegana jest niepokojąca tendencja do "fetyszyzowania" metod oceny kondycji finansowej firmy, w tym zwłaszcza metod dyskryminacyjnych. Metodom tym przypisuje się, w sposób nieuprawniony, z metodycznego punktu widzenia, walor ponadczasowej oraz sektorowej (branżowej) uniwersalności. Nadal uporczywie rekomenduje się do stosowania w polskich warunkach metody oszacowane w innych krajach, w tym zwłaszcza metodę Edwarda Altmana (opublikowaną 45 lat temu) i jej liczne modyfikacje. W artykule podjęto próbę syntetycznej oceny stanu badań, w krajowej literaturze przedmiotu, nad metodami dyskryminacyjnymi w ocenie kondycji finansowej oraz ryzyka upadłości przedsiębiorstw. Uwzględniono poglądy metodyczne oraz wnioski wypływające z przeprowadzonych badań empirycznych odnośnie poziomu wiarygodności modeli dyskryminacyjnych według kryterium liczby zmiennych, stopnia uwzględnienia specyfiki branżowej badanej firmy, uwarunkowań jej działalności, wielkości firmy (ze szczególnym uwzględnieniem sektora MSP) oraz okresu zachowywania walorów wiarygodności. Krytycznie odniesiono się do niepoprawnego metodycznie stosowania zagranicznych modeli dyskryminacyjnych w polskich warunkach oraz nieuwzględniania specyfiki branżowej badanego przedsiębiorstwa. Przeprowadzone rozważania potwierdziły słuszność tezy sformułowanej przez E. Mączyńską oraz M. Zawadzkiego, że "nie ma jednego, jedynie słusznego i najlepszego modelu oceny zagrożenia przedsiębiorstwa upadłością". (abstrakt oryginalny)

EN

In the reference literature, an afflicting trend is noticed to "fetishize" methods assessing the financial standing of a company, in particular the discriminatory methods. The value of timeless and sectoral (industrial) universality is attributed to the methods in an unauthorized manner from the methodological point of view. Still it is persistently recommended to use in the Polish conditions the methods assessed in other countries, especially Edward Altman's method (published 45 years ago) and its various modifications. This article attempts to evaluate synthetically the state of research, in the domestic reference literature, on the discriminatory methods in evaluating the financial standing and the risk of business bankruptcy. The study takes into account the methodological views and conclusions emerging from the empirical research on the level of reliability of discrimination models according to the criterion of the number of variables, the degree of considering the industrial specificity of the analysed business, conditions of its activities, the size of the company (particularly in case of SMEs) and the retention period of values credibility. Critically, the reference is made to methodically incorrect use of foreign discriminatory models in the Polish conditions and not taking into account the industrial specificity of the tested company. The conducted discussion has confirmed the validity of the thesis formulated by E. Mączyńska and M. Zawadzki that "there is not one and only right best business model for assessing the bankruptcy risk for a business." (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Ocena ryzyka; Upadłość przedsiębiorstwa; Kondycja finansowa; Analiza piśmiennictwa ekonomicznego; Modele dyskryminacyjne

EN

Risk assessment; Enterprise bankruptcy; Financial condition; Economic literature analysis; Discriminatory models

• Czasopismo: Zarządzanie i Finanse
• Rocznik: 2013
• Numer: R. 11, nr 4, cz. 3
• Strony: 197--213

Twórcy

autor

Jerzy Kitowski

• Uniwersytet Rzeszowski

Bibliografia

• Antonowicz P. (2007), Metody oceny i prognoza kondycji ekonomicznofinansowej przedsiębiorstw, ODiDK, Gdańsk.
• Antonowicz P. (2008), Ocena skuteczności badania polskich przedsiębiorstw przy wykorzystaniu wybranych modeli dyskryminacyjnych, w: Bankructwa przedsiębiorstw. Wybrane aspekty instytucjonalne, Mączyńska E. (red.), SGH, Warszawa.
• Antonowicz P. (2010), Zastosowanie macierzy klasyfikacji przedsiębiorstw do oceny zdolności predykcyjnych 52 modeli z-score, "Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej" nr 272/1, "Zarządzanie i Marketing" nr 17.
• Balina R. (2012), Skuteczność wybranych modeli dyskryminacyjnych na przykładzie branży robót budowlanych, w: "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego" nr 689, Zarzecki D. (red.), "Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia" nr 50.
• Czapiewski L. (2009), Efektywność wybranych modeli dyskryminacyjnych w przewidywaniu trudności finansowych polskich spółek giełdowych, w: Zarządzanie finansami firm - teoria i praktyka, Bernaś B. (red.), "Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu" nr 48.
• Folwarski M. (2010), Polskie klasyczne metody wczesnego ostrzegania przed upadłością - zastosowanie na rynku bankowym, w: Finanse przedsiębiorstw, Kopiński A. (red.), "Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu" nr 98.
• Gołębiowski G., Tłaczała A. (2005), Analiza ekonomiczno-finansowa w ujęciu praktycznym, Difin, Warszawa.
• Gołębiowski G., Żywno K. (2008), Weryfikacja skuteczności modeli dyskryminacyjnych na przykładzie wybranych spółek giełdowych, "Współczesna Ekonomia" nr 7.
• Grzegorzewska E., Runowski H. (2008), Zdolności prognostyczne polskich modeli dyskryminacyjnych w badaniu kondycji finansowej przedsiębiorstw rolniczych "Roczniki Nauk Rolniczych" t. 95, z. ¾.
• Hadasik D. (1998), Upadłość przedsiębiorstw w Polsce i metody jej prognozowania, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań.
• Hamrol M., Chodakowski J. (2008), Prognozowanie zagrożenia finansowego przedsiębiorstwa. Wartość predykcyjna polskich modeli analizy dyskryminacyjnej, "Badania Operacyjne i Decyzje" nr 3.
• Hamrol M., Czajka B., Piechocki M. (2004 a), Analizy dyskryminacyjna. Przegląd najwżniejszych modeli, "Przegląd Organizacji" nr 4.
• Hamrol M., Czajka B., Piechocki M. (2004 b), Upadłość przedsiębiorstwa - model analizy dyskryminacyjnej, "Przegląd Organizacji" nr 6.
• Hamryszczak J. (2012), Zasada kontynuacji działalności w jednostkach permanentnie niedofinansowanych w aspekcie restrukturyzacji i pozagospodarczych celach statutowych, w: Nowoczesne koncepcje finansowania działalności gospodarczej, Filip P., Grzebyk M. (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów.
• Hołda A. (2001), Prognozowanie bankructwa jednostki w warunkach gospodarki polskiej z wykorzystaniem funkcji dyskryminacyjnej ZH. "Rachunkowość" nr 5.
• Hołda A., Micherda B. (2007), Kontynuacja działalności jednostki i modele ostrzegające przed upadłością, Krajowa Izba Biegłych Rewidentów, Warszawa.
• Jagiełło R. (2013), Analiza dyskryminacyjna i regresja logistyczna w procesie oceny zdolności kredytowej przedsiębiorstw, NBP, "Materiały i Studia" nr 286.
• Juszczyk S. (2010), Prognozowanie upadłości przedsiębiorstw, "Ekonomista" nr 5.
• Kasjaniuk M. (2006), Zastosowanie analizy dyskryminacyjnej do modelowania i prognozowania kondycji finansowej przedsiębiorstwa, "Barometr Regionalny" nr 6.
• Kisielińska J., Waszkowski A. (2010), Polskie modele do prognozowania bankructwa przedsiębiorstw i ich weryfikacja, w: "Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej" nr 82.
• Kitowski J. (2011 a), Analiza finansowa - bariery dydaktyczne (w świetle krajowej literatury przedmiotu), w: Dydaktyka finansów na kierunku finanse i rachunkowość, Gospodarowicz A. (red.), "Materiały Konferencyjne Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu", Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław.
• Kitowski J. (2011 b), Bariery wiarygodnego stosowania metod dyskryminacyjnych do oceny kondycji finansowej przedsiębiorstw, w: "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia" nr 639, Zarządzanie finansami. Inwestycje, wycena przedsiębiorstw, zarządzanie wartością, Zarzecki D. (red.), Uniwersytet Szczeciński, Szczecin.
• Kitowski J. (2011 c), Błędy i uproszczenia w prezentowaniu założeń metody Edwarda Altmana w krajowej literaturze przedmiotu, w: Rachunek kosztów i pomiar dokonań, Nowak E. i Nieplowicz M. (red.), "Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu" nr 182, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław.
• Kitowski J. (2010), Próba weryfikacji wiarygodności diagnostycznej narzędzi analizy ekonomicznej (w świetle krajowej literatury przedmiotu), w: Współczesne problemy analizy ekonomicznej, Borowiecki R., Jaki A. (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków 2010.
• Kitowski J. (2012), Sposoby ujmowania kryterium specyfiki branżowej w metodach oceny kondycji finansowej przedsiębiorstwa, "Zarządzanie i Finanse" nr 4.
• Kitowski J. (2013), Sposoby ujmowania kryterium uwarunkowań działalności w metodach oceny kondycji finansowej przedsiębiorstwa w: Zarządzanie finansami. Mierzenie wyników przedsiębiorstw i ocena efektywności inwestycji, Zarzecki D. (red.), "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego" nr 760, "Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia" nr 59, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin.
• Korol T. (2013), Nowe podejście do analizy wskaźnikowej w przedsiębiorstwie, Oficyna Wolters Kluwer Polska, Warszawa.
• Korol T. (2010), Systemy ostrzegania przedsiębiorstw przed ryzykiem upadłości, Oficyna Wolters Kluwer, Warszawa.
• Kowalak R. (2008), Ocena kondycji finansowej przedsiębiorstwa w badaniu zagrożenia upadłością, ODiDK, Gdańsk.
• Krawiec J. (2011), Ocena kondycji finansowej przedsiębiorstw przy użyciu modeli dyskryminacyjnych - studium przypadku linii lotniczych, w: Cykle życia i bankructwa przedsiębiorstw, Mączyńska E. (red.), Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa.
• Krok E. (2012), Wykorzystanie wielowymiarowych funkcji dyskryminacyjnych w celu predykcji upadłości przedsiębiorstwa w: Nowoczesne koncepcje finansowania działalności gospodarczej, Filip P., Grzebyk M. (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów.
• Maślanka T. (2008), Przepływy pieniężne w zarządzaniu finansami przedsiębiorstw, C.H. Beck, Warszawa.
• Maślanka T. (2012), Weryfikacja skuteczności modeli predykcji bankructwa polskich przedsiębiorstw, "Zeszyty Naukowe PTE" nr 12.
• Mączyńska E. (1994), Ocena kondycji przedsiębiorstwa, "Życie Gospodarcze" nr 38.
• Mączyńska E., Zawadzki M. (2006), Dyskryminacyjne modele predykcji upadłości przedsiębiorstw. "Ekonomista" nr 2.
• Nowak E. (2005), Analiza sprawozdań finansowych, PWE, Warszawa.
• Pieńkowska M. (2004), Przewidywanie kryzysu. Zarządzanie ryzykiem w biznesie, "Nowe Życie Gospodarcze" nr 13.
• Prusak B. (2005), Nowoczesne metody prognozowania zagrożenia finansowego przedsiębiorstw, Difin, Warszawa.
• Rogowski W. (2008), Dylematy wykorzystania w warunkach polskich modeli oceny zagrożenia upadłością, w: Bankructwa przedsiębiorstw. Wybrane aspekty instytucjonalne, Mączyńska E. (red.), SGH, Warszawa.
• Rusek O. (2010), Przydatność modeli dyskryminacyjnych w zarządzaniu przedsiębiorstwem, "Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej" nr 85.
• Rutkowska J. (2006), Ocena przydatności metod prognozowania bankructwa w warunkach polskich, "Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie" nr 683, Kraków.
• Sojak S., Stawicki J. (2001), Wykorzystanie metod taksonomicznych do oceny kondycji ekonomicznej przedsiębiorstw, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości" t. 3 (59).
• Wardzińska K. (2012), Przykład zastosowania analizy dyskryminacyjnej do oceny sytuacji finansowej przedsiębiorstw, "Economy and Management" nr 3.
• Wędzki D. (2005), Wielowymiarowa analiza bankructwa na przykładzie budownictwa, "Badania Operacyjne i Decyzje" nr 2.
• Wysocki F., Kozera A. (2012), Wykorzystanie analizy dyskryminacyjnej w ocenie upadłości przedsiębiorstw przemysłu mięsnego, "Journal of Agribusiness and Rural Development" nr 4.
• Zaleska M. (2002), Ocena ekonomiczno-finansowa przedsiębiorstwa przez analityka bankowego, SGH, Warszawa.
• Zarzecki D. (2000), O metodach oceny zagrożenia bankructwem i możliwościach ich wykorzystania, w: Rynek kapitałowy. Skuteczne inwestowanie, Tarczyński W. (red.), Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
• Zdyb M. (2001), Ocena zagrożenia przedsiębiorstwa upadłością przy zastosowaniu finansowych wskaźników syntetycznych, "Controlling i Rachunkowość Zarządcza" nr 4.
• Zielińska-Sitkiewicz M. (2012), Zastosowanie metod wielowymiarowej analizy dyskryminacyjnej do oceny kondycji firm deweloperskich, "Metody Ilościowe w Badaniach Ekonomicznych" nr 3.