Co psychologia biegu ludzkiego życia może wnieść do praktyki coachingu?

• Autorzy: Ewa Sokołowska

Warianty tytułu

How Can Life-Span Developmental Psychology Contribute to Coaching Practice?

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł stanowi zachętę do sięgnięcia po wiedzę naukową z obszaru psychologii rozwoju człowieka. Odpowiada na wyrażaną wielokrotnie potrzebę dalszej profesjonalizacji coachingu. Warunkiem profesjonalizacji jest oparcie coachingu na pożytecznych teoriach oraz badaniach naukowych. Skoro istnieje psychologia coachingu, to jej naukowe podstawy z dużym powodzeniem może stanowić wiedza z zakresu psychologii rozwoju człowieka dorosłego. Bazuje ona na koncepcji biegu ludzkiego życia. Kresem rozwoju nie jest, bo nie może być, czas dzieciństwa czy adolescencji. Człowiek rozwija się według koncepcji biegu ludzkiego życia intensywnie również przez całe swoje dorosłe życie. Istnieją oczywiście wyznaczniki tego rozwoju, warunki jego wspierania, a nawet zadania rozwojowe, których wykonanie pozwala na osiągnięcie dobrostanu, czy wręcz osobistego i zawodowego szczęścia. (abstrakt oryginalny)

EN

The article encourages making use of the scienti fic knowledge from developmental psychology. It replies to the thesis that coaching needs a reliable theory based on scientific research for achieving higher professionalism. As there is such a thing as coaching psychology, its scientific basis can easily be adult developmental psychology. It is based on the concept of the human life track. The end of development is not (as it cannot be) childhood or adolescence. According to the human life track concept humans also develop throughout their adult life. There are indicators of this development, conditions for supporting it and even developmental task performance, which lets one achieve wellbeing, or even personal and professional happiness. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Coaching; Mentoring; Psychologia człowieka; Dobrostan

EN

Coaching; Mentoring; Human psychology; Well-being

• Czasopismo: Coaching Review
• Rocznik: 2011
• Numer: nr 1 (3) Podejścia i modele w coachingu
• Strony: 20--31

Twórcy

autor

Ewa Sokołowska

• Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie

Bibliografia

• Beck J.S. (2005) Terapia poznawcza. Podstawy i zagadnienia szczegółowe. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Bee H. (2004) Psychologia rozwoju człowieka. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.
• Birch A. (2009) Rozwój przez całe życie: badanie dorosłości. Wczesna dorosłość. Średni wiek dojrzały. Późny wiek dojrzały. W: Birch A., Psychologia rozwojowa w zarysie. Od niemowlęctwa do dorosłości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 222-262.
• Blakemore S-J, Frith, U. (2008) Jak uczy się mózg? Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Bryant P.E., Colman A.M. (red.) (1997) Psychologia rozwojowa. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.
• Bono J.E., Purvanova R.K., Towler A.J., Peterson D.B. (2009) A survey of executive coaching practi-ces. Personnel Psychology, Vol. 62, s. 361-404.
• Brzezińska A.I. (red.) (2005) Psychologiczne portrety człowieka. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, s. 423-468, 503-552, 591-622.
• Brzezińska A. (2000) Społeczna psychologia rozwoju. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Brzezińska A.I., Appelt K., Ziółkowska B. (2008) Psychologia rozwoju człowieka. W: Strelau J., Doliński D. (red.) Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom 2. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, s. 95-290.
• Brzezińska A., Ober-Łopatka K., Stec R., Ziółkowska K. (2007) Szanse rozwoju w okresie późnej dorosłości. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
• Brzezińska A.I., Trempała J. (2000) Wprowadzenie do psychologii rozwoju. W: Strelau, J. (red.),Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom 1. Podstawy psychologii. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, s. 229-282.
• Clutterbuck D. (2009) Coaching zespołowy. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
• Czarnecki K.M. (2007) Psychologia rozwojowa, osobowości i zachowania człowieka. Sosnowiec: Oficyna Wydawnicza "Humanitas", Wyższa Szkoła Humanitas.
• Czerniawska E. (red.) (2005) Pamięć. Zjawiska zwykłe i niezwykłe. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• Czerniawska E., Jagodzińska M. (2007) Jak się uczyć? Bielsko-Biała: ParkEdukacja.
• Gałdowa A. (red.) (2005) Psychologiczne i egzystencjalne problemy człowieka dorosłego. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Grant A.M., Cavanagh M.J. (2007) Evidence-based coaching: Flourishing or languishing? Australian Psychologist, Vol. 42, No. 4, s. 239-254.
• Gurba E. (2007) Wczesna dorosłość. W: Har- was-Napierała B. i Trempała J. (red.), Psychologia rozwoju człowieka. Charakterystyka okresów życia człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 202-233.
• Harwas-Napierała B., Trempała J. (red.) (2007)Psychologia rozwoju człowieka. Tom 2. Charakterystyka okresów życia człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Harwas-Napierała B., Trempała J. (red.) (2006) Psychologia rozwoju człowieka. Tom 3. Rozwój funkcji psychicznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Holmbeck G.N., Greenley R.N., Franks E.A. (2006) Zagadnienia i aspekty rozwojowe w badaniach i praktyce. W: Kazdin A., Weisz J.R. (red.), Psychoterapia dzieci i młodzieży. Metody oparte na dowodach. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 23-45.
• Ives Y. (2008) What is 'coaching'? An exploration of conflicting paradigms. International Journal of Evidence Based Coaching and Mentoring, Vol. 6, No. 2, s. 100- 113.
• Jagodzińska M. (2008) Psychologia pamięci. Badania, teorie, zastosowania. Gliwice: Wydawnictwo Helion.
• Jagodzińska M. (2003) Od pamięci dziecka do pamięci dorosłego: refleksje końcowe. W: Jagodzińska M. Rozwój pamięci w dzieciństwie. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, s. 287-294.
• Kobiałka A. (red.) (1994) Jak żyć zludźmi (umiejętności interpersonalne). Warszawa: Agencja Informacji Użytkowej.
• Kokoszka A. (2009) Wprowadzenie do terapii po- znawczo-behawioralnej. Podstawowe zasady i przykłady z praktyki klinicznej z opisami Arthura Freemana, Franka Dattilia i Tullia Scrimalego. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Kreyenberg J. (2010) Coaching, czyli wspieranie rozwoju pracowników. Warszawa: Wydawnictwo BC.edu.
• Kubacka-Jasiecka D. (2008) Interwencja kryzysowa z perspektywy psychosocjokulturowego paradygmatu kryzysu. W: Kubacka-Jasiecka D. i Mudyń K. (red.), Kryzys, interwencja i pomoc psychologiczna. Nowe ujęcia i możliwości. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 146-175.
• Kubler-Ross E. (2008) Śmierć. Ostatni etap rozwoju. Warszawa: Laurum.
• Laske O. (2007) Contributions of evidence-based developmental coaching to coaching psychology and practice. International Coaching Psychology Review, Vol. 2, No. 2, s. 202-212.
• Leonard-Cross E. (2010) Developmental coaching: Business benefit - Fact or fad? An evaluative study to explore the impact od coaching in the work place. International Coaching Psychology Review, Vol. 5, No. 1, s. 36-47.
• Leahy R.L. (2008) Techniki terapii poznawczej. Podręcznik praktyka. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Marciniak Ł.T. (2009) Pojęcie i odmiany coachin- gu. W: Sidor-Rządkowska M. (red.), Coaching. Teoria, praktyka, studia przypadków. Kraków: Wolters Kluwer Polska, s. 19-40.
• Matczak A. (2003). Czynniki rozwoju. W: Mat- czak, A., Zarys psychologii rozwoju. Warszawa: Wydawnictwo akademickie Żak, s. 29-49
• Miller W.R., Rollnick St. (2010) Wywiad motywujący. Jak przygotować ludzi do zmiany. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Newnham-Kanas C., Gorczynski P., Morrow D.,Irwin J.D. (2009) Annotated Bibliography of Life Coaching and Health Research International. Journal of Evidence Based Coaching and Mentoring, Vo. 7, No. 1, s. 39-103.
• Niedźwieńska A. (red.) (2008) Samoregulacja w poznaniu i działaniu. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Olejnik M. (2007) Średnia dorosłość. Wiek średni. W: Harwas-Napierała B., Trempała J. (red.), Psychologia rozwoju człowieka. Tom 2. Charakterystyka okresów życia człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 234-262.
• Oleś P. (2000). Psychologia przełomu połowy życia. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Orzechowski J., Śmieja M. (red.) (2008) Inteligencja emocjonalna. Fakty, mity, kontrowersje. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Padesky Ch.A., Greenberger D. (2004). Umysł ponad nastrojem. Zmień nastrój poprzez zmianę sposobu myślenia. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Popiołek P. (2009) Pojęcie i istota life coachingu. W: Sidor-Rządkowska M. (red.), Coaching. Teoriaa, praktyka, studia przypadków. Kraków: Wolters Klu- wer Polska, s. 189- 206.
• Przetacznik-Gierowska M., Tyszkowa M. (2002) Psychologia rozwoju człowieka. Zagadnienia ogólne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Rogers J. (2010) Coaching. Podstawy umiejętności. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Schafler H.R. (2010) Rozwój w pełnym cyklu życia. Ciągłość rozwoju. Trajektorie rozwojowe. Stadia rozwojowe. W: Schaffer, H.R. Psychologia rozwojowa. Podstawowe pojęcia. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 2-16.
• Sidor-Rządkowska M. (red.) (2009) Coaching. Teoria, praktyka, studia przypadków. Kraków: Wolters Kluwer Polska.
• Siegel D.J. (2009) Rozwój umysłu. Jak stajemy się tym, kim jesteśmy? Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Smółka D. (2009). Coaching z perspektywy menedżera. W: Smółka P. (red.), Coaching. Inspiracje z perspektywy nauki praktyki i klientów. Gliwice: Wydawnictwo Helion, s. 231-249.
• Smółka P. (red.) (2009a) Coaching. Inspiracjezper- spektywy naukii, praktyki i klientów. Gliwice: Wydaw-nictwo Helion.
• Smółka P. (2009b) Coaching z wielu perspektyw. W: Smółka P. (red.), Coaching. Inspiracje z perspektywy naukii, praktyki i klientów. Gliwice: Wydawnictwo Helion, s. 8-10.
• Smółka P. (2009c) Coaching oparty na dowodach. W: Smółka, P. (red.), Coaching. Inspiracje z perspektywy naukii, praktyki i klientów. Gliwice: Wydawnictwo Helion, s. 23-45.
• Smółka P. (2009d) Psychologia coachingu. W: Smółka P. (red.), Coaching. Inspiracje z perspektywy nauki, praktyki i klientów. Gliwice: Wydawnictwo Helion, s. 47-70.
• Sokołowska E. (2007) Jak być skutecznym i zadowolonym nauczycielem? Warszawa: Fraszka Edukacyjna.
• Straś-Romanowska M. (2007) Późna dorosłość. Wiek starzenia się. W: Harwas- Napierała B., Trem- pała J. (red.), Psychologia rozwoju człowieka. Tom 2. Charakterystyka okresów życia człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 263-292.
• Strelau J., Doliński D. (red.) (2008) Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom 1. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Strelau J., Doliński D. (red.) (2008a) Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom 2. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Stuart-Hamilton I. (2006) Psychologia starzenia się. Poznań: Zysk iS-ka Wydawnictwo.
• Vasta R., Haith M., Miller S. (2001) Psychologia dziecka. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• Wells A. (2010) Terapia poznawcza zaburzeń lęko-wych. Praktyczny podręcznik i przewodnik po teorii. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Wolański N. (2006) Rozwój biologiczny człowieka. Podstawy auksologii, gerontologii i promocji zdrowia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.