The Development of Radio Services in the Second Polish Republic. Social, Strategic and Political Rationale

• Autorzy: Elżbieta Kaszuba

Warianty tytułu

Radiofonizacja II Rzeczpospolitej. Przesłanki społeczne, strategiczne i polityczne

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

In the Second Polish Republic, to about the mid-twenties, radio broadcasting was only a technical innovation. A fundamental change in this area was carried out by a private- state company Polish Radio, after a nation-wide state license for "broadcasting", that is a radio for the masses, was granted to it, on August 18, 1925..Polish Radio launched the enduring native radio and began to realise a great project of development of radio services in the country. Stimulating the development of radio broadcasting, in addition to economic significance, gained social, strategic and political importance. Radio ensured the freedom of communication, therefore it could prove useful in supporting the process of unifying the newly recovered state and society and expanded the access of all social groups including an underprivileged social class because of poverty, illiteracy, living in remote areas and being removed from the centre in terms of advancement of civilization to the modern informative, educational and cultural medium. Moreover, Polish Radio was forced to respond to hostile propaganda broadcast by radio stations in neighbouring countries, mainly in Germany and Soviet Union and also in Lithuania. Finally, in terms of the development of radio services, the Second Polish Republic made considerable progress, creating a technical base from scratch and popularising radio among the masses.(original abstract)

W II Rzeczypospolitej do połowy lat dwudziestych radiofonia i radioodbiornik uchodziły za techniczną nowinkę. Zwrotu w tej dziedzinie miała dokonać dopiero spółka prywatno-państwowa Polskie Radio. Na mocy ogólnopolskiej państwowej koncesji na "broadcasting", czyli radio do masowego odbioru, uzyskanej 18 VIII 1925 r., stała się bowiem twórcą stałego polskiego radia i rozpoczęła proces radiofonizacji kraju. Stymulowanie rozwoju radiofonii - rozbudowa sieci radiofonicznej i upowszechnienie radia - oprócz znaczenia ekonomicznego, miało istotną wagę społeczną, strategiczną i polityczno-propagandową. Radio zapewniało znaczną swobodę komunikacji społecznej, w związku z tym mogło odegrać istotną rolę w integracji nowo odrodzonego państwa oraz poszerzyć dostęp do oświaty i kultury szerokim warstwom społecznym, także tym upośledzonym z powodu ubóstwa, analfabetyzmu i zamieszkiwania w rejonach cywilizacyjnie odstających od centrum. Musiało ponadto dawać odpór wrogiej propagandzie radiostacji państw ościennych, głównie Niemiec i Związku Radzieckiego, ale również małej Litwy. Ostatecznie II Rzeczpospolita dokonała istotnego postępu w dziedzinie radiofonizacji, tworząc od podstaw bazę techniczną i popularyzując radio wśród mas.(abstrakt oryginalny)

Słowa kluczowe

EN

Radio broadcasting; Broadcasting history; Education

PL

Radiofonia; Historia radiofonii; Edukacja

• Czasopismo: Społeczeństwo i Ekonomia
• Rocznik: 2014
• Numer: nr 1 (1)
• Strony: 117--132

Twórcy

autor

Elżbieta Kaszuba

• University of Wrocław, Poland

Bibliografia

• Akt koncesyjny z 30 lipca 1929 r., Dziennik Ustaw Rzeczpospolitej Polskiej.
• Archiwum Dokumentacji Aktowej TVP S.A., sygn. 9/2/Inw.gr.rz. 010. org. Komitet ds. Radia i Telewizji.
• Cała Polska na detektor (Na marginesie rozbudowy sieci polskich stacji nadawczych). "Radio" 1929, nr 40.
• Cieślikowa A.J., O radio dla Kresów. Radiofonizacja i plany budowy rozgłośni Polskiego Radia na Wołyniu w latach 30. XX wieku, "Z Dziejów Polskiej Radiofonii" 2005/2006, nr 2, Polskie Radio SA, Warszawa 2005.
• Chomicz Z., Ziemianin w Radiu. Rozmowa z Ryszardem Miazkiem, "Z Dziejów Polskiej Radiofonii" 2004/2005, nr 1, Polskie Radio SA, Warszawa 2004.
• Dowódca Okręgu Korpusu Nr II w Lublinie do Dowództwa 3 Dywizji Piechoty Legionów, Zamość, dnia 24 marca 1938 r., CAW II Oddział Szt. Gł., sygn. 1775/89/713.
• Dziesięć lat Polskiego Radia, ed. W. Kłyszewski, Polskie Radio, Warszawa 1935.
• Dziesięć lat Rozgłośni Wileńskiej, Polskie Radio, Wilno 1937.
• Hallo! Hallo! Polskie Radio - Katowice. "RA" na uroczystem otwarciu radiostacji katowickiej, "Radio" 1927, nr 50.
• Horoskopy na rok 1929, "Radio" 1929, nr 3.
• Kaszuba E., System propagandy obozu rządzącego w Polsce w latach 1926-1939, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2004.
• Kiedy wybudowane zostaną nowe stacje nadawcze?, "Radio" 1929, nr 32.
• Kwiatkowski M.J., Narodziny Polskiego Radia. Radiofonia w Polsce w latach 1918-1929, PWN, Warszawa 1972.
• Kwiatkowski M.J., Polskie Radio 1925-1939. Mała kronika, "Pamiętnik Teatralny" 1973, z. 3-4.
• Kwiatkowski M.J., To już historia. Felietony z dziejów Polskiego Radia, Wydawnictwa Radia i Telewizji, Warszawa 1975.
• Kwiatkowski M.J., Tu Polskie Radio Warszawa..., Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1980.
• Mały Rocznik Statystyczny Polski. Wrzesień 1939-czerwiec 1941, Warszawa 1990 (Polish edition Concise Statistical Lear - Book of Poland. September 1939 - June 1941, published by the Polish Ministry of Information, London 1941).
• Miazek R., Przeminęło z radiem. Opowieść o Zygmuncie Chamcu - założycielu i pierwszym dyrektorze Polskiego Radia, Wydawnictwo Szkoły Informatyki i Zarządzania, Rzeszów 2005.
• Miszczak S., Historia radiofonii i telewizji w Polsce, Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, Warszawa 1972.
• MSWojsk. Gab. Min. do Dowódcy Okręgu Korpusu II Lublin, 1 VII 1936, CAW Dowództwo Okręgu Korpusu II, sygn. I 371.2.173.
• Najbliższe cele i zadania radiofonii w Polsce (według miarodajnych źródeł PR), "Radio" 1927, nr 14.
• Napływ radioaparatów na Wołyniu, DOK II do I Wiceministra Spraw Wojskowych Wydział Bezpieczeństwa, czerwiec 1937, CAW DOK II, sygn. I 371.2.173.
• Od fali 480 mtr. do fali 1111 mtr. Dwulecie radiofonii Polskiej, "Radio" 1928, nr 18.
• Osiemdziesiąt lat Polskiego Radia. Kalendarium 1925-2005, Polskie Radio SA., Warszawa 2005.
• Paczkowski A., Prasa polska w latach 1918-1939, PWN, Warszawa 1980.
• Protokół konferencji w sprawie popularnych audycji południowych Polskiego Radia - odbytej w MSWojsk. 24 V 1938 r., CAW Gab. MSWojsk., sygn. I 300.1.533.
• Przyszłe oblicze radiofonii polskiej, "Radio" 1929, nr 26.
• Radio - Informator. Kalendarz przewodnik radiosłuchacza na rok 1938, ed. E. Świerczewski, Warszawa 1938.
• Radio w Polsce w latach 1935-1938, ed. F. Pawliszak, Warszawa 1938.
• "Rocznik Polskiego Radia 1933" No 1, Warszawa 1934.
• Stinzing R., Szczygieł E., Berezowski H., Złote lata radia w II Rzeczypospolitej, VIDI, Nowy Sącz 2000.
• Sprawa Rozgłośni Pomorskiej. Generał do Prac przy GISZ w Toruniu do Szefa Sztabu Głównego przez Szefa Biura Inspekcji GISZ, Toruń, 13 II 1939, CAW, Biuro Inspektora Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych, sygn. I 302.4.1638.
• Stępowski M., Radio jako czynnik polskiej propagandy zagranicznej, "Radiofon Polski" 1926, nr 13.
• Trzy nowe radiostacje polskie, "Radio" 1929, nr 51.
• Uwagi o wykorzystaniu odbiorników radiowych detektorowych na kresach wschodnich dla propagandy komunistycznej, prowadzonej przez stacje nadawcze ZSRR, podpor. rezerwy B. Podhorski, 3 XII 1936, CAW GISZ, sygn. I 302. 2. 1.
• Wicz L., Wielki plan rozbudowy sieci radiofonicznej w Polsce, "Tygodnik Ilustrowany" 1927, nr 15.

Identyfikatory

DOI

10.15611/eis.2014.1.09