Substancja racjonalność społecznego procesu produkcji - ujęcie transcendentne, transcendentalne i immanentne

• Autorzy: Andrzej Miś

Warianty tytułu

Substantial rationality of the social process of production

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Pojęcie substancjalnej racjonalności najwyraźniej wyjawia swój sens, gdy, ujmie się je jako jeden człon przeciwstawienia "racjonalność substancjalna -racjonalność instrumentalna". Gdy mówi się o owych dwóch racjonalnościach w odniesieniu do - społecznego procesu produkcji, to przez racjonalność instrumentalną rozumie się zasady doboru środków - instrumentów - do realizacji tych celów, jakie są przyjmowane przez uczestników owego procesu produkcji. Zasady te byłyby opisywane przez ekonomiczne prawa, techniczno-bilansowe, teorie organizacji pracy, koncepcje kształcenia fachowców itd. Racjonalność substancjalna to zasady ustanawiania samych celów naczelnych, jakie są realizowane w toku społecznego procesu produkcji. Wprawdzie bardzo często uważa się, że są one równie naturalne, jak powiedzmy naturalny jest cel oddychania: człowiek oddycha, żeby dostarczyć swojemu organizmowi potrzebnego mu tlenu nie można więc zastanawiać się nad samym oddychaniem, trzeba jedynie myśleć o tym, aby oddychać jak najlepiej, jak najwydajniej; tak samo nie warto zastanawiać się nad substancjalną racjonalnością produkcji, należy jedynie badać jejtechniczne i organizacyjne problemy. (fragment tekstu)

EN

In the first part an idea has been introduced of the substantial rationality of the social process of production; the term means here the principles of the rise of main goale, realized in the course of the social process of production. In the second part various transcendent approaches are presented of the said substantial rationality, according to which the aims steering the economy depend. (or at least should depend) on various factors of external character in referrence to it (e.g. they are set by the God, "the Great Peeple", The rights of the Absolute Spirit, the class interests). The third part describes the transcendental approaches, according to which the economic-objectives are (should be) set by factors intnerent in the participants of the productive process" themselves. The fourth part is given to analysis of the immanent approaches: where it has been stated the general goals of production are dependent on the rights of the productive process itself. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Racjonalność; Nauki społeczne; Ekonomia

EN

Rationality; Social sciences; Economics

• Czasopismo: Monografie i Opracowania / Szkoła Główna Planowania i Statystyki
• Rocznik: 1990
• Numer: nr 291 Racjonalność jako problem nauk społecznych
• Strony: 96--119

Twórcy

autor

Andrzej Miś

Bibliografia

• Hegel G.W.F., Nauka logiki. PWN Warszawa 1967.
• Seve L., Introductin a la philosophie marxisme suivie d'un vocabulaire philosophique. Editions Sociales. Paris 1980.
• Marks K., Teorie wartości dodatkowej. KiW, Warszawa 1959.
• Karks K., Engels F., Dzieła, KiW, Warszawa 1961, t. 3.
• Marks K., Kapitał. KiW., Watrsz1970, t. 1.
• Platon , Państwo. PWN, Warszawa 1958, t.1
• Marks K., Zarys krytyki ekonomii politycznej, KiW, Warszawa 1986.