Popperowska koncepcja racjonalności społecznej

• Autorzy: Wojciech Herman

Warianty tytułu

Popperian concept of social rationality

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W myśli społecznej Poppera dominuje stanowisko scjentystyczne. Autor "Logiki odkrycia naukowego" w teorii społecznej odwołuje się bezpośrednio do swej metodologii. Popper, jak zauważa B. Magee traktuje życie przede wszystkim jako proces rozwiązywania problemów), zaś za racjonalną metodę rozwiązywania problemów uważa metodę naukową. Dlatego za racjonalne uważa społeczeństwa rozwiązujące swoje problemy zgodnie z wzorem nauki. Tak jak poznanie naukowe stanowić ma ucieleśnienie racjonalności poznawczej, tak też skonstruowana według jego reguł teoria społeczne odpowiadać ma normom racjonalności społecznej poprzez zgodność zasad określania praktyki społecznej z normami metody naukowej. Problematyce społecznej poświęcił Popper dwie prace: "The Open Society and its Enemies" i "The_ Poverty of Historicism", a także część artykułów w "Conjectures and Refutations". Charakteryzując swój racjonalizm krytyczny, pisze Popper, iż wybrał tę postawę, gdyż stanowi ona alternatywę wobec' przemocy. Zauważa też, że ten racjonalizm nie jest samowystarczalny, bo opiera się na irracjonalnej wierze w postawę racjonalizmu, wierze w ludzki rozum. Ów element irracjonalnej wiary dotyczy przede wszystkim możliwości praktycznej realizacji zasad racjonalizmu, podporządkowania się ludzi wymogom rozumu i wyrzeczenia się przemocy. W centrum filozofii społecznej Poppera znajduje się teza, że najbardziej racjonalne, a tym samym preferowane, są społeczeństwa opierające swe działania na racjonalnych postawach. (fragment tekstu)

EN

In this article I am presenting the views by Popper concerning the problem of social science. I am characterizing the methodologic foundations of the fundamental differentiation between an open society and the closed one. Then I am presenting Ppper's views concerning the reasonable method of social policy. I am analysing the relations of the ideas of the author of the "Open Society" to liberalism and functionalism, indicating the source of the said relations. In the further part the article contains the presentation of Popper's po1lemics with the opponents of open society, mainly the criticism of the historicist doctrines, including the broader presentation of ~he dispute with marxism. The final part of the article is given to the analysis of the relations between the social theory of Pop per and his epistemology, including the question whether his social theory might be considered scientific. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Nauki społeczne; Racjonalność; Ontologia; Metodologia nauki

EN

Social sciences; Rationality; Ontology; Methodology of science

• Czasopismo: Monografie i Opracowania / Szkoła Główna Planowania i Statystyki
• Rocznik: 1990
• Numer: nr 291 Racjonalność jako problem nauk społecznych
• Strony: 70--95

Twórcy

autor

Wojciech Herman

Bibliografia

• Magee B., Karl Popper. New York, 1973.
• Popper K.R., Utopia I przemoc. [w:]Znak 1978, nr 19.
• Popper K.R., Uneded Quest. Glasgow 1976.
• Popper K.R., Conjuncture and refutations. London 1972.
• Popper K.R., The poverty of historicism, London 1969.
• Sobolewska B., Sobolewski M., Myśl polityczna XIX I XX w., Liberalizm, Warszawa 1978.
• Hebermas J., Analityczna teoria nauki i dialektyka (na marginesie kontrowersji między Popperem a Adorono). [w:] Kryzys i schizma. Antyscjentystyczne tendencje w socjologii współczesne. Wyboru dokonał E. Mokrzycki, Warszawa 19841.
• Popper K.R., Czy historia ma jakiś sens. [w:] Znak 1975, nr 11-12.
• Gellner K., Legitimation of Belief. Cambridge 1974.