Dlaczego rok 1192 stał się początkiem historii miasta Czarnkowa?

• Autorzy: Wojciech Nowacki

Warianty tytułu

Why Has 1192 Become the Year When the History of the Town of Czarnkow Began?

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Pierwszoplanową rolę w podtrzymywaniu pamięci o historii miasta odgrywa najczęściej data jego początku. Staje się ona pretekstem do corocznych obchodów dni ziemi oraz do budowania wizerunku dawności miasta. W przypadku bowiem większości miast Wielkopolski o średniowiecznym rodowodzie, datą wyznaczającą ich faktyczny początek jest akt lokacji. Od tzw. lokacji miasta na prawie niemieckim, związanej z charakterystycznym wyznaczeniem granic miasta i rynku, wprowadzeniem urzędu dziedzicznego wójta, czy nadaniem określonych praw jego mieszkańcom mówić można właśnie o mieście w sensie prawnym, w odróżnieniu od wcześniejszych grodów, zamków, siedzib kasztelanii. Stąd też początkiem miasta Poznania stał się rok jego lokacji przez księcia Przemysła I w roku 1253, mimo iż historyczny gród o tej nazwie znamy już z X wieku. Problem jednak mają te miasta, których data wystawienia przywileju lokacyjnego nie jest znana. Przykładem wielkopolskiego miasta mającego kłopoty z wyznaczeniem daty swych początków jest nadnotecki Czarnków.(fragment tekstu)

EN

Tourism has become an extremely important and profitable branch of regional economy. Moreover, it improves local identity amongst its inhabitants, neighbours and tourists. Very often it is built on the base of history. The most important date in the history of a town or city is the date of its beginning. One of the most obvious possibilities, particularly in the Middle Ages, is the year of the location. Unfortunately, there are some towns and cities, that nowadays do not possess their location privileges, therefore we cannot establish the exact date of their beginnings. In search for their genesis, those towns and cities are forced to find a new date, based on completely different sources. Czarnkow, a small town in the northern Greater Poland, was located presumably somewhere in the first half of the 14th century, although the first known date of its history (1108) comes from the Gallus Anonymus' chronicle. Nevertheless, for the last couple of centuries the year 1192 has been considered the exact date of Czarnkow's origins. The problem is that this date is based on falsification and the Author's main point of interest here is to find the reason why it became a part of Czarnkow's identity.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Miasto; Historia miasta; Historiografia

EN

City; History of city; Historiography

• Czasopismo: Studia Periegetica
• Rocznik: 2010
• Numer: nr 5 Turystyka w kraju i za granicą : wybrane problemy
• Strony: 126--142

Twórcy

autor

Wojciech Nowacki

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Bibliografia

• 1. CDP (1852): Codex diplomaticus Poloniae. T. II, cz. II. Wyd. L. Rzyszczewski i A. Muczkowski, Warszawa
• 2. Gall (1864): Galli Chronicon. Wyd. A. Bielowski. W: Monumenta Poloniae historica. T. I, Lwów
• 3. Gall (1952): Galli Anonymi Cronicae et gesta ducum sive principum Polonorum. Ed. C. Maleczynski. W: Monumenta Poloniae historica. Nova series. T. II, Cracoviae
• 4. Gall (2003): Gall Anonim. Kronika Polska. Przeł. R. Grodecki. Wstęp i oprac. M. Plezia, Wrocław
• 5. Kadłubek (1872): Magistrii Vincentii Chronicon Polonorum. Wyd. A. Bielowski. W: Monumenta Poloniae historica. T. II, Lwów
• 6. Kadłubek (2003): Mistrz Wincenty Kadłubek. Kronika Polska. Przeł. i oprac. B. Kürbis, Wrocław
• 7. KDW (1877): Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski. T. I, Poznań
• 8. KDW (1878): Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski. T. II, Poznań
• 9. KDW (1982): Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski. T. VI. Wyd. A. Gąsiorowski i H. Kowalewicz, Warszawa-Poznań
• 10. Lites (1890): Lites ac Res gestae inter Polonos Ordinemque Cruciferorum. T. I, Posnaniae
• 11. MPV (1913): Monumenta Poloniae Vaticana. T. II. Acta camerae Apostolicae. Vol II. 1344-1374. Ed. J. Ptaśnik, Cracoviae
• 12. Callier E. (1892), Słów kilka o Czarnkowie z powodu siedemsetnego jubileuszu, przypadającego rzekomo na rok 1892, Poznań
• 13. Czarnków (1983a): Czarnków. Gród nad Notecią i kasztelania. Oprac. K. Górska-Gołaska. W: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu. Część I. Zeszyt 2, s. 287-288
• 14. Czarnków (1983b): Czarnków. Miasto nad Notecią. Oprac. K. Górska-Gołaska. W: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu. Część I. Zeszyt 2, s. 288-295
• 15. Czarnków (2005): Czarnków na dawnej pocztówce. Konsultacja historyczna: M. Fijałkowski, Czarnków
• 16. Dzieje Czarnkowa (1994): Kowal S., Olejnik K., Rutkowska M., Dzieje Czarnkowa na przestrzeni wieków, Czarnków
• 17. Górczak Z. (2002): Najstarsze lokacje miejskie w Wielkopolsce (do 1314 r.), Poznań
• 18. Gronkowski I.W. (1886): Opis dawniejszego kościoła kolegiackiego a dzisiejszego parafialnego w Czarnkowie jako też innych w obrębie parafii Czarnkowskiej dawniej i teraz znajdujących się kościołów filialnych i kaplic, Poznań
• 19. Gumowski M. (1932): Pieczęcie i herby miast wielkopolskich, Poznań
• 20. Hlebionek M. (2006): Kasztelania czarnkowska, Czarnków
• 21. Klemm J. (1893): Kurzgefasste Geschichte der Stadt Czarnikau zusammengestellt und der Zeitfolge nach geordnet von Julius Klemm Lehrer, Czarnikau
• 22. Klemm J. (1991): Krótka historia miasta Czarnkowa spisana na 700 lecie miasta. Przeł. D. i J. Kotulowie, Czarnków
• 23. Kozierowski S.D. (1935): Szematyzm historyczny ustrojów parafjalnych dzisiejszej archidiecezji poznańskiej, Poznań
• 24. Otto K. (1938): Die Geschichte des Deutschtums in Czarnków (Czarnikau) und Umgebung, Posen
• 25. Pakulski J. (1982): Nałęczowie wielkopolscy w średniowieczu. Genealogia, uposażenie i rola polityczna w XII-XIV w., Warszawa-Poznań-Toruń
• 26. Raczyński E. (1843): Wspomnienia Wielkopolski to jest województw poznańskiego, kaliskiego i gnieźnieńskiego. Tom 2, Poznań
• 27. Wielgosz Z. (2006): Pogranicze wielkopolsko-pomorskie we wczesnym średniowieczu. W: Pradolina Noteci na tle pradziejowych i wczesnośredniowiecznych szlaków handlowych. Red. H. Machajewski, J. Rola, Poznań
• 28. Wyrwa A.M. (2004): Wczesnośredniowieczne grody "limesu" nadnoteckiego. Zarys problemu. W: Ziemia nadnotecka wczoraj, dziś, jutro. Materiały z sesji naukowej odbytej w dniu 30 maja 2003 roku z okazji nadania Gimnazjum w Drawsku imienia "Ziemi Nadnoteckiej". Red. A.M. Wyrwa, W. Gapski, Drawsko-Poznań
• 29. Wyrwa A.M. (2006): Czynniki związane z procesem formowania się grodów limesu nadnoteckiego we wczesnym średniowieczu. Stan i perspektywy badań. W: Pradolina Noteci na tle pradziejowych i wczesnośredniowiecznych szlaków handlowych. Red. H. Machajewski, J. Rola, Poznań 30.
• Zaganiaczyk M. (2000): Kościół pw. Św. Marii Magdaleny w Czarnkowie. Przewodnik, Czarnków.
• 31. Czarnków (1994): Czarnków. Plan miasta. Mapa okolicy. Skala zmienna, Piła
• 32. Czarnków (1995): Czarnków. Folder reklamowy. Oprac. Urząd Miasta i Gminy w Czarnkowie, Bydgoszcz
• 33. Czarnków (1998): Czarnków. Folder reklamowy. Oprac. Urząd Miejski w Czarnkowie, Bydgoszcz
• 34. Czarnków (1999): Czarnków, Trzcianka i okolice. Oprac. K. i T. Mleczak, Głos Wielkopolski, sobota/niedziela, 4/5 września 1999
• 35. Mapa powiatu (1999): Mapa powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego. Skala 1:100000, Złocieniec
• 36. Mapa wód (2002): Mapa wód Okręg Nadnotecki PZW w Pile. Skala 1:250000, Piła
• 37. Powiat (2006): Powiat czarnkowsko-trzcianecki. Mapa turystyczna. Skala 1:70000, Poznań
• 38. Puszcza Notecka (2006): Puszcza Notecka. Mapa turystyczna. Skala 1:100000, Piła
• 39. Wielkopolska (2002): Wielkopolska północna. Mapa turystyczna. Skala 1:180000, Piła
• 40. Województwo (1993): Województwo pilskie. Mapa turystyki i biznesu. Skala 1:200000, Piła