Służba Bezpieczeństwa wobec środowisk narodowych w latach 1956-1959

• Autorzy: Krzysztof Kawęcki

Warianty tytułu

The Actions of Polish Security Service Towards Nationalist Circles 1956-1959

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przemiany polityczne w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej po październiku 1956 roku oznaczały symboliczny koniec tzw. stalinizmu. Zmieniły się również formy eliminacji z życia publicznego przeciwników politycznych. Kierownictwo Ministerstwa Spraw Wewnętrznych uznało, że w nowej, popaździernikowej rzeczywistości należy przyjąć inne metody zwalczania niezależnych ośrodków przede wszystkim z uwagi na fakt, że przemiany polityczne po 1956 roku spowodowały, że wiele osób z dawnej sieci agenturalnej odmówiło dalszej współpracy. Zwracano uwagę na niewystarczające organizowanie nowych werbunków i brak prowadzenia planowanej pracy agenturalnej. Ten stan rzeczy potwierdziły kontrole jednostek terenowych SB. Pozytywne oceny MSW uzyskały jednostki SB w Katowicach, Bydgoszczy, Białymstoku, Rzeszowie, Kielcach i Lublinie. Po październiku 1956 roku Służba Bezpieczeństwa odnotowywała ożywienie działalności "elementów endeckich". Wyrazem tej aktywności było nawiązanie kontaktów między narodowcami zarówno w kraju jak i za granicą, rożne spotkania dyskusyjne i próby infiltracji legalnych stowarzyszeń i organizacji przez członków Stronnictwa Narodowego i Obozu Narodowo-Radykalnego - Organizacja Polska. W raportach SB jest mowa o "nielicznych przejawach wrogiej działalności" zwolnionych z więzienia narodowców. Metodą zwalczania środowisk narodowych poświęcona była narada funkcjonariuszy MSW, która miała miejsce w czerwcu 1957 roku w Legionowie. Centrala MSW nakazywała, aby nawet najmniejsze symptomy kontaktów narodowców ze środowiskami emigracyjnymi spotkały się ze zdecydowanym przeciwdziałaniem. Zwracano uwagę na przyjęcie właściwej hierarchii działań operacyjnych. W pierwszej kolejności najwięcej uwagi operacyjnej należało poświęcić tym byłym członkom SN i ONR-OP, którzy wykazali aktywność po październiku 56 roku. Następnie - tym, którzy potencjalnie zdolni są do politycznego działania lub z racji wykonywanego zawodu mają możliwość oddziaływania na otoczenie (nauczyciele, adwokaci, działacze klubów i stowarzyszeń). W dalszej kolejności w centrum zainteresowania miały się znaleźć sprawy związane z konkretnymi osobami, od dawna pozostającymi w zainteresowaniu służb. Chodziło o kontynuację działań operacyjnych w tym zakresie. (fragment tekstu)

EN

The political changes in the People's Republic of Poland after 1956 meant the symbolic end of so called Stalinism. The methods of communists used in a struggle against some independent circles and pre-war political activists changed. The Security Service introduced some new forms of surveillance of nationalist circles which were inspired by the biggest political camp of the Second Polish Republic - National Democracy. The main priority of those actions was to organise as big spy network as possible. The Security Service was also monitoring the activities of some legal nationalists groups. In 1961, court of law in Warsaw sentenced several young nationalist activists who had started a secret organization called National-Democratic League. Some of them were sentenced to 2 years in prison. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Komunizm; Służby specjalne; Opozycja polityczna; Ruchy narodowo-wyzwoleńcze

EN

Communism; Secret service; Political opposition; National liberation movements

• Czasopismo: Humanum. Międzynarodowe Studia Społeczno-Humanistyczne
• Rocznik: 2012
• Numer: nr 9 (2)
• Strony: 167--180

Twórcy

autor

Krzysztof Kawęcki

• Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawie

Bibliografia

• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Biuro Udostępniania Archiwow(AIPN BU) 01305/11, k. 128; AIPN BU 1585/4515, k. 138-139 i inne.
• Barański, M. 1994. Liga Narodowo-Demokratyczna, cz.I, "Myśl Polska" 9.X 1994.
• Kawęcki, K. 2012. Liga Narodowo-Demokratyczna - pierwszy proces organizacji konspiracyjnej po 1956 roku, Studia Społeczne nr 2(6)2012, wyd. WSM w Warszawie.
• Kulińska, L. 1999. Narodowcy. Z dziejów Obozu Narodowego w Polsce w 1944-1947, Warszawa-Krakow.
• Muszyński, W.J. 2006. Niepokorny, w: "Biuletyn IPN" , nr 1-2, styczeń-luty.
• Muszyński, W.J., Mysiakowska-Muszyńska, J. (red.). 2010. Lista strat działaczy obozu narodowego w latach 1939-1955.Słownik biograficzny, t.1, wstęp J. Żaryn, Warszawa.
• Mysiakowska-Muszyńska, J. 2011.Zabiegi o legalizację Stronnictwa Narodowego w kraju w latach 1945-1947, Warszawa.
• Tomasik, P.2008. Działalność tajnego współpracownika SB ps. "X", "Rybak", konsultanta ps. "Rybak" w świetle własnych doniesień, w: Narodowcy po 1956 roku - pierwsza próba powołania organizacji konspiracyjnej w: Nurt narodowy opozycji demokratycznej w PRL 1955-1990, cz.I, Warszawa.