Zmiany przestrzennego oddziaływania Gorlic na lokalnym rynku pracy i usług w okresie transformacji

• Autorzy: Paweł Kretowicz

Warianty tytułu

The Changes of Gorlice's Spatial Influence in the Local Labour and Service Markets During the Socio-Economic Transformation in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Niniejszy artykuł dotyczy zmian przestrzennego oddziaływania Gorlic - średniej wielkości miasta powiatowego położonego w południowo-wschodniej części województwa małopolskiego. Pod uwagę wzięto miary oddziaływania na rynku pracy wyrażone liczbą dojeżdżających do miejsc zatrudnienia w całym mieście oraz pracowników lokalnego przedsiębiorstwa PKS, a także miary oddziaływania Gorlic na rynku usług wyrażone liczbą uczniów dużej szkoły średniej o profilu mieszanym i użytkowników biblioteki miejskiej. W porównaniu z okresem realnego socjalizmu w powiecie gorlickim zaobserwowano znaczne zmniejszenie się zasięgu przestrzennego oddziaływania miasta powiatowego. Obecnie większość dojazdów do Gorlic odbywa się z obszarów sąsiadujących, co jest szczególnie widoczne w przypadku dojazdów do pracy. Wzrost ich natężenia nastąpił jedynie z gmin, które po zmianie granic administracyjnych województw w 1999 r. zostały włączone do powiatu gorlickiego. Natomiast znaczne natężenie dojazdów utrzymało się w gminie Rzepiennik Strzyżewski, która jeszcze na początku lat 70. należała do powiatu gorlickiego, a obecnie znajduje się w strefie oddziaływań Tarnowa. (abstrakt oryginalny)

EN

This article concerns the changes of spatial influence on the example of Gorlice, a middle-sized town located in the Malopolskie Province. The socio-economic transformation along with the changes in administrative division significantly alter the commuting patterns on the local scale. Currently, intensive commuting is observed from the suburban municipalities with a subsequent decrease in commuting from the more distant areas. This is especially noticeable in the southern parts of the Gorlice County. A gradual decline in the Gorlice's industrial employment after 1990 caused rural inhabitants either to emigrate (temporarily or permanently) or reinvest in farming activity (something affordable after Poland's accession to the EU in 2004). Moreover, the changes of provincial borders after 1999 result in an increase in commuting from the eastern parts of the Province. Conversely, many inhabitants from Rzepiennik Strzyżewski (Tarnowski County) municipality still commute to work in Gorlice because this area is a former part of Gorlice's County (until 1973). Thus, the administrative division remains a solid factor shaping commuting patterns on the local scale presently. The similar trends are observed in case of public library utilization as more readers come from suburban areas and fewer far-comers subscribe to the town largest library and enter the one of the most reputable high schools in the area. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rynek pracy; Przekształcenia systemowe; Funkcje miasta; Lokalny rynek pracy

EN

Labour market; Systemic transformation; Town function; Local labour market

• Czasopismo: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica
• Rocznik: 2011
• Numer: nr 11
• Strony: 12

Twórcy

autor

Paweł Kretowicz

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Bibliografia

• Długosz Z., 2000, Wpływ migracji ludności w miastach na poziom urbanizacji w okresie przemian ustrojowo-ekonomicznych na przykładzie powiatów południowo-wschodniej Polski [w:] Słodczyk J. (red.), Społeczne, gospodarcze i przestrzenne przeobrażenia miast, Uniwersytet Opolski, Opole.
• Harańczyk A., 1998, Miasta Polski w procesie globalizacji gospodarki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Harańczyk A., 2000, Przekształcenia strukturalne w miastach Małopolski [w:] Słodczyk J. (red.), Społeczne, gospodarcze i przestrzenne przeobrażenia miast, Uniwersytet Opolski, Opole.
• Heffner K., 2005, Małe miasta w rozwoju obszarów wiejskich [w:] Heffner K. (red.), Małe miasta a rozwój regionalny i lokalny, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. K. Adamieckiego w Katowicach, Katowice.
• Janik R., 2004, Funkcjonowanie Gorlic - siedziby powiatu położonego w strefie wpływów Krakowa i Rzeszowa, praca magisterska znajdująca się w archiwum Zakładu Geografii Ludności, Osadnictwa i Rolnictwa Instytutu Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ w Krakowie.
• Jokiel B., Miszewska B., Slenczek M., 2003, Zmiany pracujących w działalności produkcyjnej w średnich i dużych miastach w Polsce w latach 1989 i 2000, "Czasopismo Geograficzne", nr 74 (3).
• Kaczmarek T.,1998, Tendencje zmian w strukturze zatrudnienia średnich miast [w:] Parysek J., Rogacki H. (red.), Przemiany społeczno-gospodarcze Polski lat dziewięćdziesiątych, UAM w Poznaniu, IGSEiGP, Wyd. Bogucki, Poznań.
• Pelczar S., 1972, Przemysł [w:] Grygiel J. (red.), Gorlickie w PRL - monografia powiatu gorlickiego, Rzeszowskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Rzeszów.
• Prochownikowa A., 1987, Z badań nad zróżnicowaniem funkcjonalnym małych ośrodków miejskich i ich rolą w osadnictwie wybranych obszarów, "Rocznik Naukowo-Dydaktyczny", nr 112, "Prace Geograficzne", nr 11, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Krakowie, Kraków.
• Roczniki Statystyczne i Zeszyty Statystyczne GUS z lat 1981-2007.
• Słodczyk J., 2002, Przekształcenia demograficzno- i społeczno-przestrzennej struktury miast w okresie przemian ustrojowych [w:] Łangowska-Szczęśniak U., Demograficzne i ekonomiczne skutki transformacji w Polsce - aspekt regionalny, Uniwersytet Opolski, Opole.
• Spis Kadrowy 1983, Województwo Nowosądeckie, Dojazdy do pracy.
• Zdrojewski E., 1993, Wybrane problemy aktywizacji społeczno-gospodarczej małych miast w Polsce [w:] Maik W. (red.), Problematyka lokalnych systemów osadniczych, Materiały Konferencyjne, Wydawnictwo UMK, Toruń.