Przesłanki występowania zjawiska uchylania się od podatków dochodowych w Polsce

• Autorzy: Arkadiusz Bernal
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Można powiedzieć, że zjawisko uchylania się od podatków stało się nierozłącznym składnikiem systemów podatkowych. Różnice w poziomie tego zjawiska uzależnione są jednak od czynników nań wpływających. Na podstawie dotychczas przeprowadzonych badań udowodniono, że uchylanie się od opodatkowania uzależnione jest od między innymi wiary w prawo i instytucje, osobistych korzyści wynikających z wydatków publicznych, bezrobocia, inflacji, prawdopodobieństwa wykrycia oszustwa, wysokości kary, a także marginalnej stawki podatkowej. Zjawisko uchylania się od podatków jest niezwykle trudnym obszarem badawczym. Znane autorowi i wspomniane wyżej badania przeprowadzone zostały w głównej mierze przez amerykańskich naukowców. Biorąc jednak pod uwagę uniwersalny charakter nauki, wydaje się możliwe uogólnienie wniosków wyciągniętych z tych badań również na inne kraje, w tym Polskę. Metodologia prowadzonych badań dodatkowo utwierdza autora w tym przekonaniu, gdyż większość ze wspomnianych badań ma charakter modeli i eksperymentów. Założenia i warunki w nich występujące pozwalają stwierdzić, iż wnioski mają niewątpliwie charakter ogólny. W Polsce nie przeprowadzano dotychczas kompleksowych badań dotyczących wielkości zatajonego dochodu. Wspomniane powyżej przesłanki występowania zjawiska uchylania się od podatków dochodowych występują. Biorąc pod uwagę ich intensywność, poziom występowania w Polsce wydaje się, że można stwierdzić, iż skala zjawiska uchylania się w naszym kraju jest duża. Jedną z przyczyn występowania zjawiska uchylania się jest brak wiary w prawo i instytucje. Taką zależność zaobserwowali J. Thibaut, N. Friedland i L. Walker1. Podatnik, który nie zgadza się z prowadzoną przez władze publiczne polityką, mającą swoje odzwierciedlenie w prawie i działalności instytucji o charakterze publicznym, który uważa, że prawo służy realizacji celów wpływowych mniejszości, a nie ogółowi, nie będzie podporządkowywał się obowiązującemu prawu, w szczególności podatkowemu. W świadomości podatnika negatywny stosunek do prawa będzie legitymował nielegalne sposoby niepłacenia podatków. (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Podatek dochodowy; Społeczeństwo; Gospodarka

EN

Income tax; Society; Economy

• Czasopismo: Prace Naukowe / Akademia Ekonomiczna w Katowicach
• Rocznik: 2002
• Tom: Finanse, bankowość i ubezpieczenia wobec wyzwań współczesności. T. 2, Finanse przedsiębiorstw. Finanse publiczne i podatki
• Strony: 365--373

Twórcy

autor

Arkadiusz Bernal

• Akademia Ekonomiczna w Poznaniu

Bibliografia

• S.M. Lyons (red.): Międzynarodowy Słownik Podatkowy. PWE, Warszawa 1997
• Thibaut, N. Friedland, L. Walker: Compliance With Rules: Some Social Determinants. "Journal of Personality and Social Psychology" 1984, nr 30
• R. Tokarczyk: Współczesne kultury prawne, Zakamycze 2001
• S. Kołakowski: Opodatkowanie gospodarki nieuspołecznionej poza rolnictwem, [w:] Finanse Polski Ludowej w latach 1944-1960. PWE, Warszawa 1964
• P.M. Gaudement, J. Molinier: Finanse publiczne, PWE, Warszawa 2000
• M. W. Spicer, L.A. Becker: Fiscal inequity and tax evasion - an experimental approach. "National tax journal" 1980, Vol. 33, No. 2
• W. Becker, H. Buchner, S. Sleeking: The impact of public transfer expenditure on tax evasion. "Journal of Public Economics" 1984
• M. Bordignon: A fairness approach to income tax evasion. "Journal of Public Economics" 1993
• T. Famulska: Zdolność podatkowa w ocenie przedsiębiorstwa, [w:] Zdolność podatkowa i wiarygodność kredytowa, Materiały na konferencję. Poznań 1993
• H. Geeroms, H. Wilmots: An empirical model of tax evasion and tax avoidance. "Public Finance" 1985
• S. Owsiak: Finanse publiczne. Teoria i praktyka. PWE, Warszawa 2000
• M.G. Allingham, A. Sandmo: Income tax evasion, a theoretical analysis. "Journal of Public Economics" 1972
• S. Yitzhaki: A note on income tax evasion: a theoretical analysis. "Journal of Public Economics" 1974
• G. Yaniv: Tax evasion and the income tax rate: a theoretical reexamination "Public Finance" 1994
• W. Rozmysłowicz: Hulaj biznes kontroli nie ma, "Rzeczpospolita" z23 listopada 2000
• N. Friedland, S. Maital, A. Rutenberg: A simulation study of income tax evasion. "Journal of Public Economics" 1978
• G. Yaniv: Tax evasion and the income tax rate: a theoretical reexamination, "Public Finance" 1994
• S. E. Crane, F. Nourzad: Inflation and tax evasion: an empirical analysis. "The Review of Economics and Statistics" 1986
• C. T. Clotfelter: Tax evasion and tax rates: an analysis of individual returns. "The Review of Economics and Statistics" 1983
• J. C. Baldry: Income tax evasion and the tax schedule: some experimental results. "Public Finance" 1987
• J. Slemrod: An empirical test for tax evasion. "Review of Economics and Statistics" 1985
• J. Wyciślok: Reforma systemów podatkowych krajów członkowskich OECD i Unii Europejskiej oraz ich harmonizacja. Videograf II, Katowice 2000