Dobro a interesy - ku hermeneutyce filozofii praktycznej

• Autorzy: Piotr Machura

Warianty tytułu

The Good vs Individual Interests - the Hermeneutics of Practical Philosophy

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł prezentuje hermeneutyczną analizę źródeł sposobów rozumienia moralności w zależności od przyjętych pojęć podstawowych. Zwraca tu uwagę zwłaszcza napięcie między klasycznym rozumieniem etyki, które właściwe jest myśli Arystotelesa, opartej na pojęciu dobra, a nowożytnym, zwłaszcza utylitarystycznym jej modelem, opartym na prymacie pojęcia interesu. W części pierwszej omówiono metafizyczne źródła pojęcia dobra oraz konsekwencje jego przyjęcia jako podstawy schematu pojęciowego fundującego klasyczną filozofię praktyczną. W części drugiej zwrócono uwagę na zmianę, jaką przynosi odrzucenie koncepcji Arystotelesa i pojawienie się nowych sposobów opisu sytuacji człowieka oraz realizacji jego podmiotowości, a także na konsekwencje wyłonienia się ekonomii jako nauki i jednocześnie podstawowej teorii działania. Następnie omówiono przynajmniej niektóre z najczęściej podnoszonych obiekcji wobec konsekwencji tych przemian. Efektem tej analizy jest postawienie pytania o możliwość przywrócenia koncepcji dobra jako nie tylko kluczowego terminu etyki, ale też szerszej koncepcji filozofii praktycznej. W części ostatniej analizie poddano niektóre z propozycji zgłaszanych w tej materii.(abstrakt oryginalny)

EN

In this paper I offer a hermeneutical analysis of the ways of understanding morality depending on the basic terms organizing its conceptual scheme. The main focus is on a distinction between classical, that is an Aristotelian, understanding of ethics rooted in the notion of good, and its modern counterpart based on the concept of individual interest. My argument is threefold: firstly, I discuss the classical concept of the good and its metaphysical background, as well as the way in which it organises the Aristotelian practical philosophy; secondly, I address the change that occurred at the turn of modernity in the way of depicting the human agency, as well as the reasons for which modern economics was recognised, as the basic normative science. I follow this with pointing out some of the consequences of this turn and their problematic nature. This leads to the question of the possibility of restoring the concept of the good as the core concept of practical philosophy (which would include economics). Thirdly, I address some of the contemporary theories dealing with this issue.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Etyka; Filozofia moralna

EN

Ethics; Moral philosophy

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu
• Rocznik: 2013
• Tom: 49 nr 4 Być, mieć czy władać?
• Strony: 235--250

Twórcy

autor

Piotr Machura

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

Bibliografia

• Anscombe E., Modern moral philosophy, "Philosophy" 1958, vol. 33, nr 124.
• Arystoteles, Etyka nikomachejska, w: idem, Dzieła wszystkie, vol. 5, WN PWN, Warszawa 2002.
• Arystoteles, Polityka, WN PWN, Warszawa 2004. Augustyn św., O naturze dobra, w: idem, Dialogi filozoficzne, Znak, Kraków 1999.
• Beadle R., Knight K., Virtue and Meaningful Work, "Business Ethics Quarterly" 2012, vol. 22, nr 2.
• Bentham J., Wprowadzenie do zasad moralności i prawodawstwa, PWN, Warszawa 1958.
• Berges S., Why the Capability Approach is Justified, "Journal of Applied Philosophy" 2007, vol. 24, nr 1.
• Brewer A., Pre-Classical Economists in Britain, w: A Companion to the History of Economic Thought, red. W. J. Samuels, J. E. Biddle, J. B. Davis, Blackwell, Oxford 2003.
• Dumont L., From Mandeville to Marx. The Genesis and Triumph of Economic Ideology, Chicago University Press, Chicago - London 1977.
• Fritzhand M., O definicji moralności, w: idem, Etyka: pisma wybrane, red. P. J. Smoczyński, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1990.
• Gadamer H.-G., Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej, WN PWN, Warszawa 2004.
• Grondin J., Wprowadzenie do hermeneutyki filozoficznej, Wyd. WAM, Kraków 2007.
• Hare R. M., Myślenie moralne. Jego płaszczyzny, metody i istota, Fundacja Aletheia, Warszawa 2001.
• Hobbes Th., Lewiatan czyli Materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego, Fundacja Aletheia, Warszawa 2005.
• Machiavelli M., Książę, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław - Warszawa - Kraków - Gdańsk 1979.
• MacIntyre A., Dependent Rational Animals. Why Human Beings Need Virtues, Duckworth, London 1999.
• MacIntyre A., Dziedzictwo cnoty. Studium z teorii moralności, WN PWN, Warszawa 1996.
• MacIntyre A., Freedom and Revolution, w: Alasdair MacIntyre's Engagement with Marxism. Selected Writings 1952-1974, red. P. Blackladge, N. Davidson, Brill, Leiden - Boston 2008.
• MacIntyre A., How Aristotelianism Can Become Revolutionary: Ethics, Resistance, and Utopia, "Philosophy of Management" 2008, vol. 7, nr 1.
• MacIntyre A., Moral philosophy and contemporary social practice: What holds them apart, w: idem, The Tasks of Philosophy. Selected Essays, t. 1, Cambridge University Press, Cambridge 2006.
• Mandeville B., Bajka o pszczołach, PWN, Warszawa 1957.
• Nussbaum M. C., Creating Capabilities. The Human Development Approach, Harvard University Press, Cambridge, Mass. - London 2011.
• Nussbaum M. C., Human Functioning and Social Justice. In Defence of Aristotelian Essentialism, "Political Theory" 1992, vol. 20, nr 2.
• Sen A., Capability and Well-Being, w: The Quality of Life, red. M. Nussbaum, A. Sen, Claredon Press, Oxford 1997.
• Sen A., On Ethics and Economics, Blackwell, Malden - Oxford - Victoria 1988.
• Sen A., Rozwój jako wolność, Zysk i S-ka, Poznań 2002.
• Schmitt C., Teologia polityczna i inne pisma, Znak, Kraków 2000.
• Stasiuk T., Aż 136 mld USD "wyparowało" z S&P500 w 2 minuty, "Puls Biznesu" 24.04.2013, http:// www.pb.pl/3097857,48975,az-136-mld-usd-wyparowalo-z-s-p500-w-2-minuty