Moralne i etyczne aspekty patologii społecznej

• Autorzy: Brunon Hołyst

Warianty tytułu

Moral and Ethical Aspects of Social Pathology

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł prezentuje złożoność problematyki patologii społecznej i wielowątkowość zagadnienia moralności i etyki. Na szczególną uwagę zasługuje dynamika zmiany społecznej, przede wszystkim kulturowej, implikująca konieczność ciągłego przeprowadzania analiz funkcjonowania sfery etyki moralności i ludzkiego postępowania. Jest to tym bardziej istotne, że prędkość zmian powoduje, iż to, co jeszcze wczoraj wymykało się normie społecznej dziś za takową może być uznane. Bardzo ważnym aspektem relacji na styku tych elementów jest nadrzędna zasada "czyń dobro". Problematyczna w sferze analizy patologii społecznej jest dowolność traktowania i używania pojęć: etyka i moralność. W potocznym użyciu pojęcia te traktowane są w sposób zamienny i często powodujący nadmierny dyskurs w wymiarze prawnym. Usankcjonowanie tych elementów dałoby narzędzie do prawidłowej oceny i opisu tego, co znajduje się w problematyce etycznego i moralnego postępowania. Pomóc w tym ma zasada "czyń dobro". Artykuł, wprowadzając w zagadnienia semantyczne etyki i moralności, ukazuje złożoność oraz determinanty działań ludzkich wobec nakazów prawa. Nadrzędną częścią tego postępowania jest człowiek jako jednostka będąca dla siebie prawodawcą, suwerenem wiążącym się obraną dla siebie normą postępowania. We wszystkim, co człowiek czyni kieruje się realizowaniem swojego, niekiedy źle odczytywanego i nieprawdziwego, ale zawsze, dobra. W naturalnych tendencjach działań ludzkich bardzo ciężko jest, zachowując postawę "czyń dobro - nie czyń zła", przejść przez trudności i przeciwności losu i życia. Funkcjonowanie w strukturze społecznej implikuje ingerencję prawa w sferę moralności i objęcie zakresem regulacji prawnej postępowanie człowieka w zakresie działań kontrowersyjnych moralnie i społecznie. Przypadki te to kategoria zrelatywizowana do czasu, kultury i świadomości społecznej. (abstrakt oryginalny)

EN

The article presents the complexity of social pathology issues and multi-layer structure of the concept of morality and ethics. Especially significant is the dynamics of social change, cultural in particular, implying the necessity of constant conducting the analysis of functioning of the sphere of moral ethics and human conduct. It is especially important, as the pace of changes results in that the thing which yesterday was out of the social norms it can be today considered as such. A very important aspect of relation between the elements is the superior rule "do good". Debatable in the sphere of social pathology analysis is the latitude of interpretation and usage of the concepts: ethics and morality. In everyday use the concepts are used interchangeably and often causing excessive discourse in the legal dimension. Legitimization of the elements would give a tool for proper appraisal and description of what is there in the issues of ethical and moral behaviour. The rule "do good" should be helpful in this. The article introducing the semantic concepts of ethics and morality, presents the complexity and determinants of human conduct against the orders of law. The superior part of the conduct is a human being as an individual which is their own employer, an overlord bound by chosen for themselves norm of behaviour. In everything that a person does they guide themselves by realizing their own, sometimes misinterpreted and untrue but always, good. In natural tendencies of human conduct, it is very difficult, keeping the attitude "do good - do not do wrong", to face the difficulties and adversities of fate and life. Functioning in social structure implies interference of law into the sphere of morality and including the legal regulation of human conduct in the scope of morally and socially controversial acting. Such cases are the category relativized to the time, culture and social awareness. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Patologie społeczne; Etyka; Moralność

EN

Social pathologies; Ethics; Morality

• Czasopismo: Nauka, Gospodarka, Społeczeństwo
• Rocznik: 2011
• Numer: nr 2 (3)
• Strony: 17--43

Twórcy

autor

Brunon Hołyst

• Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawie

Bibliografia

• A. Podgórecki (red.), Zagadnienia patologii społecznej, Warszawa 1976.
• J. Pawlica, O konfliktach i postawach moralnych, Kraków 1973, s. 5.
• T. Ślipko, Historia etyki, Warszawa 2009, s. 23.
• J.C. Maxwell, Etyka, Warszawa 2010.
• E. Dupreel, Traktat o moralności, Warszawa 1969.
• P. Skuczyński, Status etyki prawniczej, Warszawa 2010.
• R. Ingarden, Uwagi o względności wartości, "Przegląd Filozoficzny" 1948, nr 44.
• E.G. Moore, Zasady etyki, Warszawa 1919.
• M.A. Krąpiec, Person and natural law, Berlin 1993.
• M.A. Krąpiec, Człowiek jako osoba, Lublin 2005.
• M.A. Krąpiec, Ja człowiek, Lublin 1991.
• M.A. Krąpiec, Rozumieć rzeczywistość, Lublin 2000.
• J. Delumeau, Strach w kulturze Zachodu, Warszawa 1986, s. 35.
• P. Sztompka, Socjologia. Analiza społeczeństwa, Kraków 2002, s. 272.
• A. Hunt, Governing Morals. A Social History of Moral Regulations, Cambridge 1999, s. 202.
• M. Król, Koncepcje trudnych przypadków a prawomocność, [w:] Teoria prawa. Filozofia prawa, Współczesne prawo i prawoznawstwo, Księga jubileuszowa Profesora Wiesława Langa, Toruń 1998, s. 97 i 108-109.
• D. Bonikowski, Ingerencja prawa w sferę moralności w trudnych przypadkach, www.racjonalista.pl/kk.php.
• J. Wróblewski, [w:] J. Wróblewski, W. Lang, Sprawiedliwość społeczna i nieposłuszeństwo obywatelskie w doktrynie politycznej USA, Warszawa 1984, s. 337.
• L. Morawski, Wstęp do prawoznawstwa, Toruń 2004, s. 170.
• T. Pietrzykowski, Etyczne problemy prawa, Kraków 2005, s. 96.
• Ustawa z 6.6.1997 r. - Kodeks karny (Dz.U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553, ze zm.).
• Ustawa z 20.5.1971 r. - Kodeks wykroczeń (Dz.U. z 1971 r. Nr 12, poz. 114, ze zm.).
• Ustawa z 23.4.1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93, ze zm.).
• J. Feinberg, Moral Limits of Criminal Law, Harmless Wrongdoing, Oxford 1988, s. 8.
• T. Pietrzykowski, Etyczne problemy prawa, Kraków 2005, 119-120.
• W. Lang, [w:] W. Lang, J. Wróblewski, S. Zawadzki, Teoria państwa i prawa, Warszawa 1986, s. 308-309.
• L. Morawski, Wstęp do prawoznawstwa, Wydawnictwo Dom Organizatora, Toruń 2004, s. 69-70.
• R. Dworkin, Biorąc prawa poważnie, Warszawa 1998, s. 455.
• J. Mariański, Kondycja moralna społeczeństwa polskiego: hipotezy wstępne, "Społeczeństwo", nr 1, s. 163-185.
• A. Dylus, Erozja standardów etycznych w biznesie, [w:] J. Mariański (red.), Kondycja moralna społeczeństwa polskiego, Kraków 2002, s. 272.
• J. Filek, Firmy zagraniczne na polskim rynku - szkic do analizy kulturowo-etycznej, [w:] W. Gasparski, J. Dietl (red.), Etyka biznesu w działaniu, Warszawa 2001, s. 69-70.
• A. Lewicka-Strzałecka, Etyczne standardy firm i pracowników, Warszawa 1999.
• J. Filek, Firmy zagraniczne na polskim rynku - szkic do analizy kulturowo-etycznej, [w:] W. Gasparski, J. Dietl (red.), Etyka biznesu w działaniu, Warszawa 2001, s. 229.
• J. Dietl, Zewnętrzne uwarunkowania standardów etycznych w biznesie, "Annales" 1998 t. 1, s. 110.
• B. Klimczak, Jak uzasadnić potrzebę etyki w działalności gospodarczej?, [w:] J. Dietl, W. Gasparski (red.), Etyka biznesu, Warszawa 1999.