Żydowskie domy modlitwy w Łodzi - uwarunkowania rozwoju przestrzennego, rozmieszczenie, współczesne relikty i ich wykorzystanie

• Autorzy: Andrzej Rykała

Warianty tytułu

Jewish Prayer Houses in Łódź - Conditions of Spatial Development, Deployment, Contemporary Relics and Their Use

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule dokonano analizy organizowania w przestrzeni Łodzi żydowskich modlitewni. Próbę tę podjęto w kontekście rozmieszczenia przestrzennego ludności żydowskiej, warunkowanego istnieniem specjalnego rewiru (1827-1862), poza którego granicami ludność ta nie miała na ogół prawa się osiedlać. W odniesieniu do współczesności określono również funkcje obiektów będących dawnymi domami modlitwy lub miejsc po nich, w przypadku gdy obiekty te nie zachowały się w krajobrazie kulturowym miasta. (abstrakt oryginalny)

EN

Jews for the purpose of prayer and religious congregations not only erected a synagogue, but also "private" prayer houses. They weren't, comparing to the previous one, as impressive in architectonic shape. They were smaller in size, had poorer interior and were usually arranged in private houses and tenement houses, occasionally in factorial buildings (e.g. in Łódź). In Łódź over 250 small Jewish prayer houses were erected. Directed by first of all religious nature motivations, Jewish people erected these buildings also for certain social purposes. They were supposed to be the place of integration of different environments: neighbourhood, professional. The prayer houses played a big role especially in the religious life of the Hasidim, the followers of specific Zadiks. The continuous increase of the number of cult buildings was also the result of enormous inner differentiation of local Jewish community, among the others the marking disproportions in material status of their representatives, political differences (increasing influence of Zionism) and most of all the increasing differences, or even religious conflicts (first between Hasidism and traditional rabbinic trend, and latter of both mentioned before with reformed Judaism). (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Żydzi; Mniejszości religijne; Religia

EN

Jews; Religious minorities; Religion

• Czasopismo: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica
• Rocznik: 2012
• Numer: nr 12 Zróżnicowanie przestrzeni społeczno-ekonomicznej - wybrane problemy
• Strony: 221--244

Twórcy

autor

Andrzej Rykała

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• Alperin A., 1928, Żydzi w Łodzi. Początki gminy żydowskiej 1780-1822, Łódź.
• Bandurka M., 1976, Zgierz. Źródła do dziejów miasta w XIX i XX w., Łódź.
• Baranowski B., 1973, Łódź rolnicza (od połowy XVI do początku XIX w.), Łódź.
• Flatt O., 1853, Opis miasta Łodzi pod względem historycznym, statystycznym i przemysłowym, Warszawa.
• Friedman F., 1935, Dzieje Żydów w Łodzi od początków osadnictwa do roku 1863, Łódź.
• Jałowiecki B., 1991, Znaczenie przestrzeni, "Studia socjologiczne", nr 1-2, Warszawa.
• Janczak J., 1982, Ludność żydowska Łodzi przemysłowej 1820-1914, Łódź.
• Muznerowski S., 1922, Przyczynki do monografii Łodzi, Włocławek-Łódź.
• Puś W., 1998, Żydzi w Łodzi w latach zaborów 1793-1914, Łódź.
• Pytlas S., 1991, Skład narodowościowy przemysłowców łódzkich do 1914 roku [w:] Puś W., Liszewski S. (red.), Dzieje Żydów w Łodzi 1820-1944, Łódź.
• Rosin R., 1980, Łódź - dzieje miasta, Warszawa-Łódź.
• Rykała A., 2001, Rozmieszczenie Żydów w Polsce po drugiej wojnie światowej (1945- 1950), "Rocznik Łódzki", T. 48, Łódź.
• Rykała A., 2007, Przemiany sytuacji społeczno-politycznej mniejszości żydowskiej w Polsce po drugiej wojnie światowej, Wyd. UŁ, Łódź.
• Rykała A., 2008, Żydowska przestrzeń sakralna dawnej i współczesnej Łodzi na przykładzie synagog i domów modlitwy [w:] Kulesza M. (red.), Czas i przestrzeń w naukach geograficznych. Wybrane problemy geografii historycznej, Wyd. UŁ, Łódź.
• Rykała A., 2010, Łódź na mapie skupisk żydowskich Polski (po 1945 r.) [w:] Lech A., Radziszewska K., Rykała A. (red.), Społeczność żydowska i niemiecka w Łodzi po 1945 roku, Łódź.
• Rykała A., 2011, Mniejszości religijne w Polsce - geneza, struktury przestrzenne, tło etniczne, Łódź.
• Samuś P., 1997, Polacy, Niemcy, Żydzi w Łodzi w XIX-XX w. - sąsiedzi dalecy i bliscy, Łódź.
• Spodenkiewicz P., 1998, Zaginiona dzielnica, Łódź żydowska - ludzie i miejsca, Łódź.
• Urban K., 1994, Mniejszości religijne w Polsce 1945-1991, Kraków.
• Walicki J., 2000, Synagogi i domy modlitwy w Łodzi, Łódź.
• Zand A., 1931, Łódź rolnicza 1332-1793. Studium historyczne o topografii, stanie gospodarczym, organizacji prawnej i kulturze Łodzi, "Rocznik Łódzki", t. II, Łodź.