Rosja postsowiecka. Rozważania na marginesach późnych utworów Aleksandra Sołżenicyna

• Autorzy: Monika Sidor

Warianty tytułu

Post-Soviet Russia. Reflections on the Margins of Late Works by Aleksandr Solzhenitsyn

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Niewielu jest w historii literatury pisarzy, o których można powiedzieć, że przyczynili się do zmian na mapie politycznej świata. Według dość powszechnej opinii takim twórcą jest właśnie Aleksander Sołżenicyn. Szczególnie na Zachodzie podkreśla się dziejową rolę, jaką laureat literackiej Nagrody Nobla z 1970 roku odegrał w demontażu Związku Radzieckiego. Jego heroiczna walka z systemem komunistycznym i odkrycie przed zachodnią opinią publiczną prawdy o represyjnym charakterze imperium sowieckiego na długo utrwaliły swoistą sławę pisarza. Mimo że Sołżenicyn nie był pierwszym rosyjskim dysydentem ani pierwszym literatem dotykającym tematu sowieckich łagrów, to jednak rzeczywiście dzięki swemu wyjątkowemu talentowi ukazał bezprecedensowość Archipelagu Gułag i zdemaskował zbrodniczy system komunistyczny. Pisarz nie chciał pozostawać jedynie przeciwnikiem reżimu komunistycznego, co z pewnością odpowiadałoby jego zachodnim komentatorom, i ujawnił się także jako wnikliwy obserwator życia politycznego oraz badacz historii. (fragment tekstu)

EN

The article presents the issue of Russian national identity as portrayed in the literary works by Aleksandr Solzhenitsyn. It analyses the books Solzhenitsyn wrote after his return to Russia in 1994 against the background of his journalistic comments published in different periods of his life. The research method adopted allows the author to observe a certain evolution in Solzhenitsyn's approach towards the issue of "Russianness" and to disclose his roots grounded in traditional Russian thought, as the solutions he offers to social issues in Russia resound with old ideas, such as the concepts formulated by the 19th-Century Slavophilia movement, but also some rudiments of socialist ideology. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Tożsamość narodowa; Naród; Socjalizm; Narodowość; Społeczeństwo postsocjalistyczne; Przegląd literatury

EN

National identity; Nation; Socialism; Nationality; Post-communist society; Literature review

• Czasopismo: Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej
• Rocznik: 2013
• Numer: R. 11, z. 2
• Strony: 117--130

Twórcy

autor

Monika Sidor

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II w Lublinie, Polska

Bibliografia

• Andrusiewicz A., Cywilizacja rosyjska, t. 3, Warszawa 2009.
• Kołakowski L., O tożsamości zbiorowej, [w:] K. Michalski (red.), Tożsamość w czasach zmiany. Rozmowy z Castel Gandolfo, Kraków 1995, s. 44-55.
• Litwinow L. (red.), Aleksander Sołżenicyn i Polacy, Poznań 1997.
• Mackiewicz J., Nierozwiązana zagadka Aleksandra Sołżenicyna, "Wiadomości", 1972, nr 23 (1366), s. 3.
• Miłosz Cz., Rosja. Widzenia transoceaniczne, t. 2: Mosty napowietrzne, B. Toruńczyk, M. Wojciak, M. Nowak-Rogoziński, M. Kornat (wybor i oprac.), Warszawa 2011.
• Nivat G., Przesłanie polityczne Sołżenicyna, "Literatura na Świecie", 1992, nr 4.
• Przebinda G., Między Moskwą a Rzymem. Myśl religijna w Rosji XIX i XX wieku, Krakow 2003.
• Remnick D., The Exile Returns, "New Yorker", 14.02.1994.
• Rotfeld A. D., Myśli o Rosji... i nie tylko. Eseje i wywiady, T. Jendryczko (red.), Warszawa 2012.
• Smaga J., Aleksander Sołżenicyn i jego dylematy, "Slavia Orientalis", 2010, nr 1, s. 7-15.
• Suchanek L., Aleksander Sołżenicyn. Dramat w czterech odsłonach. Na okoliczność śmierci pisarza, "Slavia Orientalis", 2008, nr 4, s. 443-461.
• Suchanek L., Filozofia polityczna Aleksandra Sołżenicyna, [w:] A. Woźniak (red.), Kultura literacka emigracji rosyjskiej, ukraińskiej i białoruskiej XX wieku. Konteksty - estetyka - recepcja, Lublin 2013, s. 317-330.
• Виноградов И., Духовные искания русской литературы, Москва 2005.
• Эриксон Э. Э. мл. (составление, вступ. статья, введения к разделам), Солжени- цын: мыслитель, историк, художник. Западная критика 1974-2008. Сборник статей, Москва 2010.