Badania nad rywalizacją w nauce o stosunkach międzynarodowych

• Autorzy: Agata Włodkowska-Bagan

Warianty tytułu

Research on competition in international studies

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Rywalizacja towarzyszy człowiekowi od tysiącleci i jest obecna w jego życiu niemal w każdym wieku. Stąd badaniem jej przyczyn, mechanizmów i konsekwencji zajmują się uczeni wielu dziedzin, takich jak psychologia, socjologia, literaturoznawstwo, historia, politologia czy nauka o stosunkach międzynarodowych. Rywalizacja może przybrać postać współzawodnictwa między rodzeństwem np. o miłość rodziców, a w wieku starszym o pozycję czy status materialny. Często dotyczy również ubiegania się o względy tej samej kobiety lub tego samego mężczyzny. Tematowi rywalizacji poświęcono wiele dzieł literackich i filmowych. Dość wymienić mitologię grecką, w której możemy odnaleźć rywalizację o władzę między ojcem (Uranosem) i synem (Kronosem), Biblię z opisem braterskiej rywalizacji Kaina i Abla, czy Ogniem i mieczem Henryka Sienkiewicza, historię współzawodnictwa Skrzetuskiego i Bohuna o względy pięknej Heleny Kurcewiczówny. Wiele traktatów napisano na temat historycznej rywalizacji Aten i Sparty o przywództwo w świecie helleńskim czy między cesarstwem a papiestwem o inwestyturę w średniowiecznej Europie. Czasy nam bliższe przyniosły z kolei zimnowojenną rywalizację dwóch supermocarstw, analizowaną przez historyków i badaczy stosunków międzynarodowych. Politolodzy pochylają się np. nad współzawodnictwem stronnictw politycznych. Na marginesie należy dodać, że ze zjawiskiem rywalizacji równie często spotykamy się w świecie przyrody, stąd podejście nauk przyrodniczych bywa wykorzystywane także w badaniach nad rywalizacją międzypaństwową. (fragment tekstu)

EN

Competition is a notion examined on the grounds of multiple sciences, including international studies. Theoretical reflections are being developed as part of research on war and peace as well as safety and repeatability of conflicts. Although multiple studies are devoted to competition occurring in various corners of the world, a relatively scarce number of them deal with theoretical bases of this phenomenon. It seems that this scarceness is noticeable also on the grounds of the Polish science. This paper is an attempt to complete this gap and present the issue of competition in a theoretical approach. Apart from the defi nition of the examined notion, its essence and crucial elements are indicated. The principles of determining the beginning and end of competition are discussed and its typology is made. Among the streams of theoretical research on competition the psychosocial, quantitative, evolutionary and the so-called punctuated equilibrium approaches are given particular attention. The individual streams invoke the theories developed on the grounds of other sciences, among others psychology, sociology or biology. This confi rms the multifacetedness of the phenomenon of competition and the developmental potential of the research on the competition theory, and hence the notion itself, within international studies. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rywalizacja; Stosunki międzynarodowe; Badania naukowe; Konkurencja

EN

Rivalry; International relations; Scientific research; Competition

• Czasopismo: Stosunki Międzynarodowe
• Rocznik: 2012
• Tom: 45
• Numer: nr 1
• Strony: 103--115

Twórcy

autor

Agata Włodkowska-Bagan

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach

Bibliografia

• J.M. Grieco, Repetitive Military Challenges and Recurrent International Conflicts, 1918-1994, "International Studies Quarterly" 2001, t. 45, nr 2
• J.D. Singer, Accounting for International War. The Study of the Discipline, "Journal of Peace Research" 1981, t. 18, nr 1
• D.S. Geller, Power Differentials and War in Rival Dyads", "International Studies Quarterly" 1993, t. 37, nr 2
• J. Sondel, Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków, Kraków 1997.
• Uniwersalny Słownik Języka Polskiego, Warszawa 2006.
• Słownik Języka Polskiego PWN, t. 7, Warszawa 1965.
• S. Wehmeier (red.), Oxford Advanced Learner's Dictionary of Current English, Oxford University Press, Oxford, New York 2000.
• J.C. Plano, R. Olton, The International Relations Dictionary, Santa Barbara, California, Oxford, England 1982.
• W. Kopaliński, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem, Warszawa 2000
• J.A. Vasquez, Distinguishing Rivals That Go to War from Those That Do Not: A Quantitative Comparative Case Study of the Two Paths to War, "International Studies Quarterly" 1996, t. 40, nr 4
• M. Colaresi, W.R. Thompson, Strategic Rivalries, Protracted Conflict, and Crisis Escalation, "Journal of Peace Research" 2002, t. 39, nr 3
• G. Goertz, P.F. Diehl, Enduring Rivalries: Theoretical Constructs and Empirical Patterns, "International Studies Quarterly" 1993, t. 37, nr 2
• M.D. McGinnis, J.T. Williams, Change and Stability in Superpower Rivalry, "American Political Science Review" 1989, t. 83, nr 4
• K. Rasler, W.R. Thompson, Explaining Rivalry Escalation to War: Space, Position, and Contiguity in the Major Power Subsystem, "International Studies Quarterly" 2000, t. 44, nr 3
• W.R. Thompson, Principal Rivalries, "Journal of Conflict Resolution" 1995, t. 39, nr 2
• A. Wendt, Społeczna teoria stosunków międzynarodowych, Warszawa 2008.
• D.J. Finley, O.R. Holsti, R.R. Fagen, Enemies in Politics, Chicago 1967
• K.J. Holsti, Peace and War: Armed Conflicts and International Order, 1648-1989, Cambridge 1991.
• D.S. Bennett, Bargaining, and the End of Interstate Rivalry, "International Studies Quarterly" 1996, t. 40, nr 2
• D.S. Bennett, Measuring Rivalry Termination, 1816-1992, "The Journal of Conflict Resolution" 1997, t. 41, nr 2.
• G. Goertz, B. Jones, P.F. Diehl, Maintenance Processes in International Rivalries, "The Journal of Conflict Resolution" 2005, t. 49, nr 5
• P.R. Hensel, Territory. Theory and Evidence on Geography and Conflict, w: J.A. Vasquez (red.), What We Know about War?, Lanham 2000
• F.W. Wayman, Rivalries. Recurrent andEcplaining War, w: J.A. Vasquez (red.), What We Know about War?, Lanham 2000
• J. Tir, P.F. Diehl, Geographic Dimensions of Enduring Rivalries, "Political Geography" 2001, t. 21.
• G. Marshall (red.), Słownik socjologiczny i nauk społecznych, Warszawa 2005
• E. Gartzke, M.W. Simon, 'Hot Hand': A Critical Analysis of Enduring Rivalries, "The Journal of Politics" 1999, t. 61, nr 3
• M.P. Colaresi, W.R. Thompson, Serial Crisis Behavior, Escalating Risks, and Rivalry, "The Journal of Politics" 2002, t. 64, nr 4
• Słownik Języka Polskiego PWN, http://sjp.pwn.pl/szukaj/ewolucja (grudzień 2011 r,).
• P.R. Hensel, An Evolutionary Approach to the Study of Interstate Rivalry, http://www.paulhensel.org/Research/cmps99.pdf (wrzesień 2011 r.).
• J.P. Klein, G. Goertz, The New Rivalry Dataset: Procedures and Patterns, "Journal of Peace Research" 2006, t. 43, nr 3
• J. Najder, Teoria przerwanej równowagi - główne założenia i pojęcia, "Filozoficzne Aspekty Genezy" 2009/2010, t. 6/7
• S.J. Gould, Model historii życia, w: J. Brockman (red.), Trzecia kultura, Warszawa 1996
• G. Goertz, P.F. Diehl, The Initiation and Termination of Enduring Rivalries: The Impact of Political Shocks, "American Journal of Political Science" 1995, t. 39, nr 1.
• P.R. Hensel, P.F. Diehl, Punctuated Equilibrium or Evolution? A Comparative Test of Two Models of Rivalry Development, s. 12, http://www.paulhensel.org/Research/jcr00.pdf (wrzesień 2011 r.).