Humanizacja pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego w działaniach Rady Bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych po "zimnej wojnie"

• Autorzy: Irena Popiuk-Rysińska

Warianty tytułu

Humanization of International Peace and Security in Activities of the United Nations Security Council after the Cold War

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Rada Bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych (NZ) jest organem ponoszącym główną odpowiedzialność za utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. Jej kształt, funkcjonowanie i działalność, chociaż określone i ograniczone ramami instytucjonalnymi Karty Narodów Zjednoczonych, podlegały zmianom, w części ewolucyjnym, o charakterze trwałym lub długotrwałym. Ewolucji podlegało też samo rozumienie bezpieczeństwa, które ulegało rozszerzaniu, tak pod względem podmiotowym, jak i przedmiotowym. W działaniach Rady Bezpieczeństwa można bowiem zauważyć zwłaszcza przesunięcie punktu ciężkości problemów bezpieczeństwa z bezpieczeństwa państwa na bezpieczeństwo jednostek i grup społecznych czy innych zbiorowości. Wyrazem tych zmian są nowe pojęcia, które próbują oddać zmiany w zakresie rozumienia i osiągania pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego, takie jak bezpieczeństwo ludzkie (human security), suwerenność jako odpowiedzialność, odpowiedzialność za ochronę (responsibility to protect) czy odpowiedzialność w czasie ochrony. Towarzyszą temu postulaty redefi nicji podstawowych zasad stosunków międzynarodowych, takich jak suwerenność czy nieingerencja w sprawy wewnętrzne oraz zakaz użycia siły, głównie w kontekście konieczności reagowania na najpoważniejsze i masowe naruszania praw człowieka. Próbując oddać zmiany, jakie zachodzą w zakresie rozumienia i osiągania pokoju i bezpieczeństwa trafnie ujął je były sekretarz generalny NZ Kofi Annan, mówiąc: "odczytując współcześnie Kartę jesteśmy bardziej niż kiedykolwiek świadomi faktu, że jej celem jest ochrona jednostek, a nie tych, którzy naruszają prawa". Na proces ten zwracał też uwagę m.in. Gareth Evans, który w artykule opublikowanym w roczniku SIPRI z 2012 r. sformułował tezę, że nowym paradygmatem XXI w. są ochrona cywilów i odpowiedzialność za ochronę. Proces ten można też nazwać humanizacją bezpieczeństwa, która w działaniach Rady Bezpieczeństwa NZ ma wymiar przedmiotowy, normatywny i operacyjny. (fragment tekstu)

EN

After the Cold War the UN Security Council shifted the focus from security of states to security of individuals and social groups which required protection during the armed confl ict and were subjects to brutalization. The Council broadens the defi nition of security, both in terms of a subject, as well as an object due to the discretionary powers specifi ed in the Charter of the United Nations. Humanization has also operational and normative dimension, since the Council, while developing instruments for the restoration and keeping international peace and security to a larger degree takes into account the human factor (e.g. targeted sanctions), as well as the normative factor because requirements to protect the population and the emerging responsibility to protect principle force reinterpretation of the principles of the UN Charter, including non-interference in internal affairs and the prohibition of the use of force. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Bezpieczeństwo międzynarodowe; Konflikty zbrojne; Prawa człowieka; Karta Narodów Zjednoczonych; Odpowiedzialność za ochronę

EN

International security; Armed conflicts; Human rights; Charter of the United Nations; Responsibility to protect (R2P)

• Czasopismo: Stosunki Międzynarodowe
• Rocznik: 2014
• Tom: 50
• Numer: nr 2
• Strony: 101--120

Twórcy

autor

Irena Popiuk-Rysińska

• Uniwersytet Warszawski

Bibliografia

• J. Symonides (red.), Świat wobec współczesnych wyzwań i zagrożeń, Warszawa 2010;
• R. Kuźniar, B. Balcerowicz, A. Bieńczyk-Missala, P. Grzebyk, M. Madej, K. Pronińska, M. Sułek, M. Tabor, A Wojciuk, Bezpieczeństwo międzynarodowe, Warszawa 2012;
• K. Żukrowska (red.), Bezpieczeństwo międzynarodowe. Przegląd aktualnego stanu, Warszawa 2011;
• R. Zięba (red.), Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie, Warszawa 2008;
• R.D. Lipschutz (red.), On Security, New York 1995.
• Commission on Human Security, Human Security Now. Protecting and Empowering People, New York 2003;
• G. Michałowska, Bezpieczeństwo ludzkie, w: J. Symonides (red.), Świat wobec współczesnych wyzwań i zagrożeń, Warszawa 2006
• K. Annan, Two Concepts of Sovereignty, "The Economist" z 18 września 1999 r.
• G. Evans, Responding to Atrocities: the New Geopolitics of Intervention, SIPRI Yearbook 2012, Stockholm 2012
• L. Łukaszuk, Międzynarodowe prawo humanitarne w systemie ochrony praw człowieka i humanizacji stosunków międzynarodowych, Warszawa 1995.
• Karta Narodów Zjednoczonych, Departament Informacji ONZ, Warszawa 1956
• Statut Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości, Departament Informacji ONZ, Warszawa 1956
• J. Kranz, Wojna, pokój czy uspokojenie. Współczesne dylematy użycia siły zbrojnej, Warszawa 2006.
• High-Level Panel on Threats, Challenges, and Change, A More Secure Word: Our Shared Responsibility (Report of High-Level Panel on Threats, Challenges, and Change), December 1, 2004, UN DOC A/59/565.
• G. Andreopoulos, Collective Security and the Responsibility to Protect, w: P.G. Danchin, H. Fisher (red.), United Nations Reform and the New Collective Security, Cambridge 2010
• S/RES/54(1948) z 15 lipca 1948 r.
• UN Doc. S/PV. 392 z 24 grudnia 1948 r.
• S/RES/63(1948) z 24 grudnia 1948 r.
• S/RES/64(1948) z 28 grudnia 1948 r.
• S/RES/161(1961) z 21 lutego 1961 r.
• S/RES/713(1991) z 25 września 1991 r.
• S/RES/724(1991) z 15 grudnia 1991 r.
• S/RES/733(1992) z 25 stycznia 1992 r.
• B. Helmke, Under Attack. Challenges to the Rules Governing the International Use of Force, Oxford 2010.
• S/RES/217(1965) z 20 listopada 1965 r.
• S/RES/688(1991) z 5 kwietnia 1991 r.
• M. Purkart, United Nations Intervention Doctrine vs. Sovereignty of Nations States, "Journal of International Relations" 1992, nr 2.
• S/RES/1593(2005) z 31 marca 2005 r.
• S/RES/ 1975 (2011) z 30 marca 2011 r.
• SC/1020, 6498 Meeting, 17 March 2011.
• M. Dembiński, T. Reinold, Libya and the Future of Responsibility to Protect: African and European Perspectives, Peace Research Institute, PRIF Reports, nr 107, Frankfurt 2011
• R2P and the UN, www.un.org/wmc/content/site/chronicle/home/archive/issues2011 (21.08.2012).
• V. Gowlland-Debbas, The Security Council as Enforcer of Human Rights, w: F. Fassbender (red.), Securing Human Rights? Achievement and Challenges of the Security Council, Oxford 2001
• Report of the International Commission on Intervention and State Sovereignty, The Responsibility to Protect, Ottawa: International Development Research Council, 2001.
• S/RES/1269(2000) z 19 kwietnia 2000 r., par. 5.
• S/RES/1674(2006) z 28 kwietnia 2006 r.
• S/RES/1706(2006) z 31 sierpnia 2006 r.
• A. Roberts, NATO's "Humanitarian War" over Kosovo, "Survival" 1999, t. 41, nr 3.
• GA/10849 z 24 lipca 2009 r.
• A More Just World and the Responsibility to Protect, Statement by Professor Jean Bricmont to the United Nations General Assembly. Interactive Thematic Dialogue on the Responsibility to Protect, New York 23 lipca 2009 r.
• Report of the Secretary-General on Protection of Civilians in Armed Conflict, S/2012/376, 22.05.2012, par. 21.
• T. van Baarda, The Involvement of the Security Council in Maintaining International Humanitarian Law, "Netherlands Quarterly of Human Rights" 1994, nr 12
• A. Roberts, R. Guelff, Documents on the Law of War, Oxford 2000,
• G. Nolte, The Different Functions of the Security Council with Respect to Humanitarian Law, w: V. Lowe, A. Roberts, J. Welsh, D. Zaum (red.), The United Nations Security Council and War. The Evolution of Thought and Practice Since 1945, New York 2008.
• The Causes of Conflict and the Promotion of Durable Peace and Sustainable Development in Africa. Report of the Secretary General. UN doc. A/52/871-S/1998/318 z 13 kwietnia 1998 r.
• S/RES/605(1967) z 22 grudnia 1987 r.
• S/RES/904(1994) z 18 marca 1994 r. (masakra w Hebronie).
• S/RES/1265(1999) z 17 września 1999 r.;
• S/RES/1269(2000) z 19 kwietnia 2000 r.;
• S/RES/1647 (2006) z 28 kwietnia 2006 r.;
• S/RES/1738(2006) z 23 grudnia 2006 r.;
• S/RES/1894(2009) z 11 listopada 2009 r.
• S/RES/1265(1999) z 17 września 1999 r., par. 4.
• Convention on the Safety United Nations and Associated Personnel, Nowy Jork, 9 grudnia 1994 r.
• SC 1265(2000),
• SC 1612(2005),
• SC 1674(2006),
• SC 1820(2008) z 19 czerwca 2008 r.,
• SC 1882(2009) z 4 sierpnia 2009 r.,
• SC 1888(2009) z 30 września 2009 r.,
• SC 1889(2009) z 5 października 2009 r.
• S/RES/1820(2008) z 19 czerwca 2008 r.;
• S/RES/1888(2009) z 30 września 2009 r.;
• S/RES/1960/ (2010) z 16 grudnia 2010 r.
• S/RES/1888(2006) z 30 września 2009 r.
• S/RES/1261(1999) z 25 sierpnia 1999 r.
• J. Nowakowska-Małusecka, Sytuacja dziecka w konflikcie zbrojnym. Studium prawnomiędzynarodowe, Bydgoszcz-Katowice 2012.
• S/RES/794(1992), z 3 grudnia 1992 r.,
• S/RES/814(1993) z 26 marca 1993 r.
• S/RES/1468(2003) z 20 marca 2003 r.
• S/RES/1593(2005),
• S/RES/1975(2011).
• S/RES/1265(1999) z 17 września 1999 r.
• S/2012/376;
• S/RES/1882(2009) z 4 sierpnia 2009 r.
• S/RES/1239(1999) z 14 maja 1999 r. (b. Jugosławia);
• S/RES/1635(2006) z 27 stycznia 2006 r. (sytuacja w regionie Wielkich Jezior).
• S/RES/1315(2000) z 14 kwietnia 2000 r. w sprawie sytuacji w Sierra Leone.
• S/RES/1653 (2006) z 27 stycznia 2006 r.
• International Tribunal for the Prosecution of Persons Responsible for Serious Violations of International Humanitarian Law in the Territory of the Former Yugoslavia: S/RES/808(1993);
• International Tribunal for the Prosecution of Persons Responsible for Serious Violations of International Humanitarian Law Committed in the Territory of Rwanda and Rwandan Citizens Responsible for such Violations Committed in the Territory of Neighbouring States: S/RES/995(1994).
• I. Popiuk-Rysińska, Ewolucja systemu zbiorowego bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych po zimnej wojnie, Warszawa 2013.