Wsparcie publiczne dla ubezpieczeń w rolnictwie

• Autorzy: Mieczysław Łozowski , Zdzisław Obstawski

Warianty tytułu

Public Support for Insurances in Agriculture

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Pojęcie pomocy publicznej zyskało w ostatnim czasie olbrzymią popularność, zwłaszcza w kontekście różnego rodzaju wsparcia środkami pochodzącymi z Funduszy Strukturalnych UE dla przedsiębiorców, rolników i innych grup społecznych. Zainteresowanie pomocą publiczną nie przekłada się jednak na lepsze rozumienie treści kryjącej się pod tym pojęciem. Stąd też próba zdefiniowania i objaśnienia pojęcia pomocy publicznej oraz zasad rządzących jej udzielaniem w obszarze zarządzania ryzykiem w rolnictwie. Dobre rozwiązana w obszarze zarządzania ryzykiem i w sytuacjach kryzysowych to podstawowe narzędzie do zapewnienia zrównoważonego rozwoju i konkurencyjnego sektora rolnego we Wspólnocie. Rolnicy powinni być przygotowani na wypadek negatywnych skutków dokonanych wyborów, jak również na wypadek sytuacji kryzysowych spowodowanych klęskami żywiołowymi lub innymi nieprzewidywalnymi zdarzeniami. W kontekście reformy WPR, ważne jest wskazanie nowych instrumentów, które mogłyby pomóc rolnikom zwiększyć ich zdolność do zarządzania ryzykiem i w sytuacjach kryzysowych. Kształt Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) na najbliższe lata 2007-2013 został określony przez porozumienie zawarte przez Ministrów Rolnictwa krajów UE-15 w Luksemburgu 26 czerwca 2003 r. oraz ustalenia Rady UE z dnia 22 kwietnia 2004 r. Nowe przepisy zostały tak ukształtowane, żeby pozostawać w pełnej zgodzie z polityką rozwoju obszarów wiejskich prowadzoną przez Komisję. Są one również jednym z etapów procesu upraszczania, rozpoczętego komunikatem Komisji w sprawie uproszczenia i udoskonalenia prawodawstwa w zakresie wspólnej polityki rolnej. Rozporządzenie w sprawie wyłączeń umożliwi z kolei szybsze przyznawanie pomocy rolnikom, co ma szczególne znaczenie np. w przypadku strat spowodowanych niekorzystnymi warunkami meteorologicznymi lub chorobami zwierząt lub roślin. Zarówno komunikat Komisji, jak i sprawozdanie posła sprawozdawcy pokazują ogromne opóźnienie tego tematu w Unii Europejskiej. Rolnik-przedsiębiorca prowadzący gospodarstwo po reformie na wolnym rynku, przy ogromnej konkurencji ryzykuje całym majątkiem i dorobkiem, nie mając nawet namiastki w zakresie ubezpieczeń z tego, co ma inwestor czy handlowiec. Jeżeli jest to duże czy wielkotowarowe gospodarstwo rolne, to jest ono w stanie pokryć koszty ubezpieczeń i ryzyka, jednak miliony europejskich gospodarstw małych, drobnych czy nawet rodzinnych nie stać na to, aby zapłacić za jakiekolwiek ubezpieczenie, nawet własnego domu, a co dopiero produkcji. W przypadku kataklizmu musi liczyć na pomoc sąsiadów lub wsparcie państwa. W przypadku niektórych rodzajów ryzyka i sytuacji kryzysowych w sektorze rolnym, przyznanie pomocy państwa może być właściwym sposobem wsparcia. Należy jednak zawsze mieć na uwadze, że państwo członkowskie nie jest w istocie zobowiązane do przyznawania pomocy państwa. W związku z tym, w przypadku podobnych rodzajów ryzyka czy sytuacji kryzysowych, producenci z jednego państwa członkowskiego lub regionu mogą uzyskać wsparcie, natomiast producenci z innych państw członkowskich lub regionów nie mają takiej możliwości. Takie różnice we wsparciu mogą prowadzić do zakłóceń konkurencji. Dlatego też, podobnie jak w przypadku innych rodzajów pomocy państwa, przy zatwierdzaniu pomocy państwa z tytułu zarządzania ryzykiem lub w sytuacjach kryzysowych obowiązkowo należy uwzględnić konieczność uniknięcia niepożądanych zakłóceń konkurencji. Wymóg minimalnego wkładu producentów w straty lub koszty takich środków czy ich innych odpowiedników należy postrzegać w kategoriach zmniejszenia zagrożenia zakłóceniami konkurencji oraz zapewnienia bodźca do minimalizowania ryzyka. Należy wyraźnie ustalić, że obecne przepisy dotyczące pomocy państwa nie mogą jako takie zapewnić, czy zastąpić optymalnego zarządzania w sytuacjach kryzysowych. Pomoc państwa może je jedynie ułatwić w niektórych okolicznościach. Zarządzanie ryzykiem w rolnictwie w Polsce jest dziedziną nową, mało znaną i rzadko stosowaną. Pod tym pojęciem najogólniej rzecz ujmując określa się przewidywanie potencjalnych strat oraz gromadzenie środków, które mogłyby skompensować te straty w momencie ich wystąpienia. Badania M. Jerzaka i zespołu wskazują, iż polscy rolnicy w zarządzaniu ryzykiem najczęściej wykorzystują różnicowanie produkcji (wielokierunkowość) oraz liczą na administracyjne wsparcie. (abstrakt oryginalny)

EN

A notion of public support has recently gained a great popularity, especially in the context of various kinds of support from the UE Structural Funds for entrepreneurs, farmers and other social groups. However, the interest in public support is not reflected in better understanding of the notion's meaning. Thus, the attempt to define and explain the notion of public support and principles governing its granting in the area of risk management in agriculture. Good solutions in the area of risk and crisis management are basic tools to ensure sustainable development and a competitive agricultural sector in the Community. Farmers should be prepared in case of negative effects of their choices and also in case of crises caused by natural disasters or other unpredictable events. In the context of the CAP reform, it is important to show new instruments that could help farmers to increase their ability in risk and crisis management. The shape of the Common Agricultural Policy (CAP) for the coming years 2007-2013 was established by the agreement reached by the Agriculture Ministers of the EU-15 in Luxembourg on 26 June 2003 and agreements of the EU Council dated 22 April 2004. New regulations were shaped in full accordance with the policy of rural areas development followed by the Commission. They are also one of the elements of simplifying started with the communications of the Commission concerning simplifying and improving the legislation within the Common Agricultural Policy. On the other hand, the directive on exclusions will enable granting farmers quicker aid, which is particularly important, for instance, in case of losses caused by unfavourable weather conditions and animal or plant diseases. Both the Commission's communication and the report of the MEP rapporteur show great delay of this subject in the European Union. A farmer-entrepreneur running his farm after the reform on the competitive free market risks all his property without having, in terms of insurance, even a poor substitute of what an investor or a trader has. If it is a large commercial farm, it is able to cover insurance and risk costs. But millions of European small, very small or even family farms cannot afford to pay for any insurance, not even of their own houses, let alone production. In case of a disaster, it has to count on neighbours' help or the state support. In some kinds of risk and crises in agriculture, granting the state assistance may be the right way of support. It should always be borne in mind, however, that a Member State is not obliged to grant the state assistance. As a result of this, in case of similar kinds of risk or crises, producers from one Member State or region may obtain support, but producers from other Member States or regions may have no such possibility. Such differences in support may lead to the disturbance of competition. Therefore, similarly to other kinds of state assistance, the necessity of avoiding undesired disturbances of competition should be taken into consideration when accepting the state assistance in risk and crisis management. A requirement of a minimum contribution of producers in losses or cost of such measures, or their equivalents, should be seen in terms of decreasing the threat of disturbance of competition and providing a stimulus to minimise risks. It should be clearly established that regulations concerning state assistance cannot, as such, ensure or replace optimal management in crises. The state assistance may only facilitate it in some circumstances. Risk management in agriculture in Poland is a new field, a poorly-known and rarely used one. Generally speaking, the term is understood as predicting potential losses and gathering means for compensating those losses when they appear. M. Jerzak and his team's research indicates that Polish farmers most often use a diversification of production in risk management and count on administrative support. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Ubezpieczenia rolnicze; Pomoc publiczna; Pomoc państwowa; Ubezpieczenia od klęsk żywiołowych i katastrof; Ryzyko w rolnictwie; Państwa członkowskie

EN

Agriculture insurance; Public aid; State aid; Insurance of natural and disasters; Risk in agriculture; Member states

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie. Polityki Europejskie, Finanse i Marketing
• Rocznik: 2009
• Numer: nr 2 (51)
• Strony: 197--211

Twórcy

autor

Mieczysław Łozowski

• Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

autor

Zdzisław Obstawski

• Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

Bibliografia

• Dismukes R, Bird J.L., Linse F, Risk Management Tools in Europe: Agricurtural Insurance, Futures, and Options, Economic Research Service, USDA, U.S.-EU Food an Agriculture Comparison, WRS-04/2004
• Grzywacz W., Współczesne problemy polityki gospodarczej. PTE, Szczecin 1999
• Hazell P.B.R., The appropriate Role of Agricultural Insurance in Developing Countries, Journal of International Development, 4/02
• Henisz-Matuszczak A., Czyżewski A., Podstawowe instrumenty interwencji państwa na rynku produktów rolnych w Stanach Zjednoczonych w świetle struktury wydatków budżetowych na rolnictwo. Wnioski dla Unii Europejskiej, Urząd Komitetu Integracji Europejskiej, Departament Analiz i Strategii, listopad 2006
• Janczur J., Przemysł ubezpieczeniowy w USA - kierunki rozwoju, opr. dokumentu BIPAR Council of Insurance Agents and Brokers, Warszawa 1999.
• Jaworski P., Wierzbicki J., Polskie prawo ubezpieczeń w przededniu integracji z UE - zakres koniecznych dostosowań, Prawo Asekuracyjne 2/99.
• Klimkowski C., Ubezpieczenia rolne-stan obecny i perspektywy, Wieś i Rolnictwo, PAN IwiRR Warszawa 2004
• Materiały konferencyjne, Rynek ubezpieczeń i pośrednictwa w krajach członkowskich Unii Europejskiej na przykładzie Hiszpanii, Warszawa 3 - 4 lipca 2003 roku, Urząd Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych & Dirección General de Seguros y Fondos de Pensiones, dane na dzień 31.12.2002
• Niepublikowane dokumenty uzyskane od Dirección General de Seguros y Fondos de Pensiones
• Ortloff W., Approaches to a changing risk profile: The agricultural sector in Europe, Swiss Reinsurance Company, Zurich 1998
• "Risk Management Tools for EU Agriculture" (Narzędzia zarządzania ryzykiem dla rolnictwa UE) - dokument roboczy DG ds. rolnictwa: http://europa.eu.int/comm/agriculture/publi/insurance/index_en.htm.
• Rojewski K.. Ubezpieczenia zwierząt gospodarskich w Niemczech, "Przegląd Ubezpieczeń Społecznych i Gospodarczych" nr 2 (23) 1999
• Skuza B., Pool Ubezpieczeniowy a Narodowy Program Ubezpieczeń dla Rolników, referat wygłoszony na konferencji w Szczecinie w dniu 16. 09 2004 roku.
• http://www.fema.gov op. cit.
• Skees J.R., Agricultural Insurance programs: challenges and lessons learned, Workshopon income risk management, Insurance Systems, OECD, Paris 15-16 May 2000
• Wild O. S.,Agricultural insurance in transition, Swiss Reinsurance Company, Zurich 1997
• Wojciechowska-Lipka E. Ubezpieczenie od żywiołów w Problemy i kierunki unormowań rozwoju rynku ubezpieczeniowego w Polsce, materiały konferencyjne, Warszawa, 2002.
• Wojciechowska-Lipka E., Ochrona upraw przez ubezpieczenie. Top Agrar, PWR, Poznań, wrzesień 1999.
• Wojciechowska- Lipka E., K. Rojewski, L. Rybak Ubezpieczenie upraw w USA. Prawo, Reasekuracja, Ubezpieczenia , Warszawa 2002.
• Wojciechowska Lipka E., Przesłanki do budowy systemu ubezpieczeń polskiego rolnictwa na wypadek klęsk żywiołowych. SGH, Warszawa 1999.
• Agricultural Insurance Schemes, European Commission, Directorate General JRC, Joint Research Centre ISPRA, Institute for the Protection and Security of the Citizen, Agriculture and Fisheries Unit, Summary Report, 11/2006