Siła militarna jako narzędzie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa RFN

• Autorzy: Anna Tomaszczyk
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W latach 80. XX w. niemiecki politolog Hans-Peter Schwarz określił charakterystyczny dla Republiki Federalnej Niemiec stosunek do siły militarnej, jaki wykształcił się po II wojnie światowej, mianem przejścia od "opętania potęgą" (Machtbesessenheit) do "zapomnienia o potędze" (Machtvergessenheit). Postawa ta w dużej mierze wyraża niemiecką kulturę polityczną określaną często przez badaczy, również po zjednoczeniu, jako antymilitarystyczna "kultura powściągliwości" (Kultur der Zurückhaltung). To między innymi negatywny, a w najlepszym razie sceptyczny, stosunek RFN do stosowania narzędzi militarnych sprawia, że przyjmuje się, iż niemiecka polityka zagraniczna odpowiada koncepcji "mocarstwa cywilnego" (Zivilmacht). Koncepcja ta nawiązuje do prac niemieckiego socjologa Norberta Eliasa, który analizował ewolucję społeczeństw europejskich w kierunku ich "cywilizacji" (rozumianej m.in. jako monopolizacja przemocy przez państwo i ograniczenie jej stosowania w ogóle), samo pojęcie jest dziełem François Duchêne, który w latach 70. XX w. zastosował je na określenie Wspólnoty Europejskiej. Typ idealny "mocarstwa cywilnego" (w odróżnieniu od koncepcji np. wielkich mocarstw, mocarstw regionalnych, bądź też militarnych) zakłada powstrzymywanie się od stosowania siły zbrojnej w stosunkach międzynarodowych, a także przywiązanie do współpracy wielostronnej i środków dyplomatycznych w celu rozwiązywania konfl iktów międzynarodowych. (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Bezpieczeństwo narodowe; Polityka zagraniczna; Wojsko; Polityka obronna; Obronność; Siły zbrojne

EN

National security; Foreign policy; Army; Defence policy; Defences; Armed forces

• Czasopismo: Stosunki Międzynarodowe
• Rocznik: 2010
• Tom: 41
• Numer: nr 1/2
• Strony: 181--201

Twórcy

autor

Anna Tomaszczyk

• Uniwersytet Warszawski, doktorant

Bibliografia

• H.P. Schwarz, Die gezähmten Deutschen. Von der Machtbesessenheit zur Machtvergessenheit, Stuttgart 1985.
• R. Baumann, G. Hellmann, Germany and the Use of Military Force: "Total War", the "Culture of Restraint" and the Quest for Normality, "German Politics" 2001, t. 10, nr 1
• P. Schweers, Still a Civilian Power? The Changing Approach in German Security Policy After 1990, "DIAS-Analyse" 2008, nr 27
• F. Breuer, Between Ambitions and Financial Constraints: Hyde-PriceThe Reform of German Armed Forces, "German Politics" 2006, t. 15, nr 2
• H.W. Maull, Germany and the Use of Force: Still a "Civilian Power"?, "Survival" 2000, t. 42, nr 2.
• H.W. Maull, Conclusion: Uncertain Power Germany Foreign Policy into the Twenty-First Century, w: H.W. Maull (red.), Germany's Uncertain Power. Foreign Policy of the Berlin Republic, Basingstoke, New York 2006
• T. Noetzel, B. Schreer, All the Way? The Evolution of German Military Power, "International Affairs" 2008, t. 84, nr 2
• S.B. Gareis, Militärische Beiträge zur Sicherheit, w: S. Boeckenförde, S.B. Gareis (red.), Deutsche Sicherheitspolitik, Opladen 2008
• S. Flechtner, On a New Mission. The Foreign Missions of the Bundeswehr and German Security Policy, "Compass 2020" z maja 2007 r., Friedrich-Ebert-Stiftung, http://library.fes.de/pdf-files/iez/05162.pdf (13.05.2009).
• M. Wagner, Normalization in Security Policy? Deployments of Bundeswehr Forces Abroad in the Era Schröder 1998-2004, w: H.W. Maull (red.), Germany's Uncertain Power. Foreign Policy of the Berlin Republic, Basingstoke, New York 2006
• J. Kiwerska, Niemcy w Sojuszu Atlantyckim, w: P. Kalka, J. Kiwerska (red.), Zjednoczone Niemcy. Bilans przemian ekonomicznych, społecznych i politycznych, Poznań 2004
• N. Kohtamaki, Niemcy wobec operacji NATO w Afganistanie, "Stosunki Międzynarodowe-International Relations" 2009, t. 40, nr 3-4.
• STRATAIRMEDEVAC. Stan z 9 września 2009 r., http://www.bundeswehr.de (16.12.2009).
• R. Clement, Die Neue Bundeswehr als Instrument deutscher Außenpolitik, "Aus Politik und Zeitgeschichte", 2004, nr B11
• P. Pietrzak, Bundeswehra w operacjach międzynarodowych. Podstawy prawne, stan obecny, perspektywy, Warszawa 2004
• Ustawa Zasadnicza (Konstytucja) Republiki Federalnej Niemiec z 23 maja 1949 r Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland vom 23. Mai 1949. Wersja Niemiecka i Polska z Uwzględnieniem Wszystkich Kolejnych Zmian, Poznań 2007
• E. Cziomer, Polityka zagraniczna Niemiec. Kontynuacja i zmiana po zjednoczeniu ze szczególnym uwzględnieniem polityki europejskiej i transatlantyckiej, Warszawa 2005
• W. Góralski, Poszukiwanie nowej roli dla zjednoczonych Niemiec, w: B. Mrozek, S. Bieleń (red.), Nowe role mocarstw, Warszawa 1996
• W. Pięciak, Niemcy. Droga do normalności. Polityka zagraniczna RFN od wojny o Kuwejt do wojny o Kosowo, Warszawa 2000
• R.D. Asmus, Germany and America: Partners in Leadership?, "Survival" 1991, t. 33, nr 6
• G. Hellmann, R. Baumann, W. Wagner, Deutsche Außenpolitik. Eine Einführung, Wiesbaden 2006
• A. Dalgaard-Nielsen, Gulf War: The German Resistance, "Survivial" 2003, t. 45, nr 1
• Urteil des Bundesverfassungsgerichts über die Verfassungsbeschwerden gegen internationale Einsätze der Bundeswehr, verkündet in Karlsruhe am 12. Juli 1994 (Auszüge), "Europa-Archiv", 1994, nr 15
• R. Clement, Auslandseinsätze und Transformation der Bundeswehr, w: T. Jäger, A. Hoese, K. Oppermann (red.), Deutsche Außenpolitik. Sicherheit, Wohlfahrt, Institutionen und Normen, Wiesbaden 2007
• Weißbuch 1994. Weißbuch zur Sicherheit der Bundesrepublik Deutschland undzur Lage und Zukunft der Bundeswehr, Bundesministerium der Verteidigung, Bonn 1994.
• A. Hyde-Price, Germany and the Kosovo War: Still a Civilian Power?, "German Politics" 2001, t. 10, nr 1
• S. Sedlmayr, Die aktive Außenund Sicherheitspolitik der rot-grünen Bundesregierung 1998-2005, Wiesbaden 2008
• H.W. Maull, German Foreign Policy, Post-Kosovo: Still a "Civilian Power"?, "German Politics" 2000, t. 9, nr 2
• P. Buras, K. Longhurst, The Berlin Republic, Iraq, and the use of Force, "European Security" 2004, t. 13, nr 3
• M. Staack, Außenpolitik und Bundeswehrreform, "Aus Politik und Zeitgeschichte", 2005, nr 21,
• Konferencji prasowa zapowiadająca reformę Bundeswehry, http://www.uni-kassel.de/fb5/frieden/themen/Bundeswehr/struck.html (15.05.2009).
• E. Bos, Deutsche Außenpolitik nach dem 11. September 2001. Von der "uneingeschränkten Solidarität", zum "deutschen Weg" , w: E. Bos, A. Helmerich (red.), Neue Bedrohung Terrorismus. Der 11. September 2001 und Folgen, Münster 2003
• Wystąpienia kanclerza Schrödera w Bundestagu z 11 października 2001 r., http://www.uni-kassel.de/ fb5/frieden/themen/Aussenpolitik/schroeder.html (16.05.2009).
• F.J. Meiers, Zwischen Partnerschaft und Widerspruch. Die deutsch-amerikanischen Beziehungen seit dem 11. September 2001, ZEI Discussion Paper, 2006, nr C165
• S. Erb, German Foreign Policy. Navigating a New Era, Boulder Co. 2003
• Antrag der Bundesregierung. Einsatz bewaffneter deutscher Streitkräfte bei der Unterstützung der gemeinsamen Reaktion auf terroristische Angriffe gegen die USA auf Grundlage des Artikels 51 der Satzung der Vereinigten Nationen und des Artikels 5 der Nordatlantikvertrags sowie die Resolution 1386 (2001) und 1373 (2001) der Sicherheitsrats der Vereinten Nationen, "Drucksache", 14/7296 z 7 listopada 2001 r.
• S. Löwenstein, Der unbeliebte Einsatz, "FAZ.net" z 3 października 2008 r.
• C.D. Mass, Die Afghanistan-Mission der Bundeswehr, w: S. Mair (red.), Auslandeinsätze der Bundeswehr, "SWP-Studie" Berlin 2007
• Bundestag weitet Mandat aus, "Zeit Online", z 16 października 2008 r.
• Bundeswehr bleibt am Hindukusch, "Zeit Online", z 4 grudnia 2009 r.
• P. Keller, Argumente für Afghanistan: Ein Leitfaden durch die deutsche Debatte, "KAS-Analysen und Argumente", 2009, nr 66
• T. Noetzel, B. Schreer, Krieg oder Nicht-Krieg? Plädoyer für eine ernsthafte Debatte über den Bundeswehreinsatz in Afghanistan, "Internationale Politik", 2007, t. 62, nr 4
• E. Chauvistre, Robuste Illusionen, "Internationale Politik", 2009, t. 64, nr 3.
• T. Sommer, Pflicht, Mut und sehr viel Frust, "Zeit Online", z 16 października 2008 r.
• In Afghanistan ist kein Krieg. Interview mit Franz Josef Jung, "Frankfurter Rundschau-online", z 13 maja 2009 r.
• A. Merkel: Kriegesähnliche Zustände, "FAZ.net", z 13 listopada 2009 r.).
• S.F. Szabo, Parting Ways: The Crisis in German-American Relations, Washington D.C. 2004.
• D. Mahncke, Die deutsch-amerikanischen Beziehungen im Wandel, w: M. Chardon, U. Goeth, M. Grosse-Huettmann, Ch. Probst-Dobler (red.), Regieren unter neuen Herausforderungen: Deutschland und Europa im 21. Jahrhundert, Baden-Baden 2003
• S. Harnisch, Bound to fail? Germany's Policy in the Iraq Crisis 2001-2003, "Stosunki Międzynarodowe-International Relations" 2004, t. 29, nr 1-2
• M. Overhaus, Conceptual Evolution and Domestic Confusion, Germany's Security and Defence Policy from the Schroeder to Merkel Government, "WSI Brussels Policy Briefing" 2007, nr 1
• Verteidigungspolitische Richtlinien für den Geschäftsbereich des Bundesministers der Verteidigung, Bundesministerium der Verteidigung, Berlin 2003.
• Grundzüge der Konzeption der Bundeswehr, Bundesministerium der Verteidigung, Berlin 2004.
• Weißbuch 2006 zur Sicherheitspolitik Deutschlands und zur Zukunft der Bundeswehr, Bundesministerium der Verteidigung, Berlin 2006.
• A. Zięba, Koncepcja bezpieczeństwa Niemiec, w: R. Zięba (red.), Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie, Warszawa 2008, s. 132.
• Rede des Bundesministers der Verteidigung, Dr. Franz Josef Jung, am 26. Oktober 2006 anlässlich der Bundestagsdebatte zum Weißbuch 2006 zur Sicherheitspolitik Deutschland und zur Zukunft der Bundeswehr, http://www.uni-kassel.de/fb5/frieden/themen/Bundeswehr/jung-reg.html (15.05.2009).
• Leitsatz zum Urteil des zweiten Senats vom 3. Juli 2007, BVerfG, 2 BvE 2/07 vom 3.7.2007, AbsatzNr. (1 90), http://www.bverfg.de/entscheidungen/es20070703_2bve000207.html (15.05.2009).
• "Einsatz für Frieden und Sicherheit", Rede von Präsident Horst Koehler bei der Kommandeurtagung der Bundeswehr in Bonn, Bonn 10.10.2005, http://www.bundespraesident.de/Reden-und-Inter-views-,11057.626864/Rede-von-Bundespraesident-Hors.htm?global.back=/-%2C11057%2C0/Reden-undInterviews.htm%3Flink%3Dbpr_liste (16.05.2008).
• Merkels Krieg, "Spiegel", 2009, nr 50
• H.W. Maull, Zivilmacht Bundesrepublik Deutschland. Vierzehn Thesen für eine neue deutsche Außenpolitik, "Europa Archiv", 1992, t. 47, nr 10