Duża klauzula "rebus sic stantibus"- w świetle polskich propozycji legislacyjnych

• Autorzy: Rafał Maciąg , Jakub Głowacz

Warianty tytułu

"Rebus sic stantibus" Large Clause in the Light of Polish Legal Proposals

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Tzw. "duża" klauzula rebus sic stantibus została wprowadzona do polskiego kodeksu cywilnego w wyniku jego nowelizacji z dnia 28 lipca 1990 roku. Jest ona jedną z najistotniejszych instytucji przewidzianych w części ogólnej prawa zobowiązań. Klauzula ta pozwala sądowi zadecydować o losach konkretnej umowy w wypadku zaistnienia nadzwyczajnej zmiany okoliczności, których strony nie mogły przewidzieć w chwili jej zawarcia. Umożliwia ona ponadto łagodzenie rygoryzmu zasady pacta sunt servanda, której restrykcyjne stosowanie może w pewnych przypadkach zostać uznane za nieuzasadnione. Niniejszy artykuł stanowi próbę merytorycznej analizy oraz porównania klauzuli rebus sic stantibus w kontekście aktualnych i proponowanych rozwiązań legislacyjnych. Zasygnalizowano również praktyczne skutki wynikające z zastosowania omówionej klauzuli w obrocie gospodarczym. (abstrakt oryginalny)

EN

The so called 'large' clause rebus sic stantibus was introduced in the Polish Civil Code in the amendment as of 28 July 1990. It is one of the most prominent legal institutions described in principles and provisions of contractual law. This clause enables the court to make decisions about contracts and agreements in the case of occurrence of unforeseeable circumstances that could not have been predicted as the contract had been being entered into. Moreover, it enables mitigation of rigor of pacta sunt servanda principle, whose strict application may be considered unreasonable in certain case. Currently, the Civil Law Codification Commission works on the shape of the new Civil Code. In order to rationalize these works, the Ministry of Justice has ordered the panel of experts under the supervision of J. Pisuliński and F. Zoll to formulate e.g. new legal solutions concerning the large clause rebus sic stantibus. The starting point for this dissertation is the last version of the project Wykonanie i skutki naruszenia zobowiązań by the aforementioned authors (published in 2010), namely, the part referring to the discussed subject.The attempt of this article is to analyze and compare the rebus sic stantibus clause in the context of binding and proposed legal solutions. Moreover, it shall indicate practical results ensuing the application of the discussed clause in the economic circulation. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Kodeks cywilny; Prawo cywilne; Prawo zobowiązań; Orzecznictwo sądu

EN

Civil Code; Civil law; Obligation law; Judicial decision

• Czasopismo: Przegląd Prawno-Ekonomiczny
• Rocznik: 2012
• Numer: nr 19
• Strony: 26--37

Twórcy

autor

Rafał Maciąg

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

autor

Jakub Głowacz

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II w Lublinie, Polska, student

Bibliografia

• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1933 r - Kodeks zobowiązań, Dz. U. z 1933 r., nr 82, poz. 598.
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku - Kodeks cywilny, Dz. U. z 1964 r., nr 16, poz. 93 ze zm.
• Ustawa z dnia 28 lipca 1990 roku o zmianie ustawy - Kodeks cywilny, Dz. U. z 1990 r., nr 55, poz. 321.
• Ustawa z dnia 23 sierpnia 1996 roku o zmianie ustawy - Kodeks cywilny, Dz. U. z 1996 r., nr 114, poz. 542.
• Ustawa z dnia 16 września 2011 roku o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. z 2011 r., nr 233, poz. 1381.
• Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 1946 roku, Zb. Orz. 1947/II, poz. 57.
• Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 1991 roku, III CZP 115/91, OSNCP 1992/5, poz. 95.
• Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 26 listopada 1991 roku, III CZP 122/91, OSP 1992/7-8, poz. 170.
• Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 13 października 1992 roku, ACr 407/92 (niepublikowany).
• Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 31 maja 1994 roku, III CZP 75/94, OSNC 1994/12, poz. 238.
• Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 czerwca 1994 roku, III CZP 79/94, OSP 1995/3, poz. 57.
• Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 29 grudnia 1994 roku, III CZP 120/94, OSNC 1995/4, poz. 55.
• Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lipca 2006 roku, III CSK 119/05, Lex Polonica nr 415418.
• Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 9 sierpnia 2006 roku, I ACa 178/06 (niepublikowany).
• Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 stycznia 2008 roku, III CSK 202/07, (niepublikowany).
• Borysiak W., Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 2005 roku, III CK 594/04, "Glosa" 2009/3.
• Banaszczyk Z., Brzozowski A., Jagielska M., Kaliński M., Machnikowski P., Mostowik P., Olejniczak A. (red.), Pyziak-Szafnicka M., Śmieja A., Zawada K., Zoll F., System prawa prywatnego. Prawo zobowiązań - część ogólna, t. 6, Warszawa 2009.
• Brzozowski A., Wpływ zmiany okoliczności na zobowiązania w prawie polskim (Na tle prawa niektórych państw obcych), Warszawa 1992.
• Czachórski W., Brzozowski A., Safjan M., Skowrońska-Bocian E., Zobowiązania. Zarys wykładu, wyd. 11, Warszawa 2009.
• Gniewek E. (red.), Ciepła H., Dmowski S., Gudowski J., Kołakowski K., Sychowicz M., Wiśniewski T., Żuławska Cz., Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2011.
• Longchamps de Berier R., Zobowiązania, Poznań 1948.
• Pecyna M. (red.), Pisuliński J., Zoll F., Wykonanie i skutki naruszenia zobowiązań. Projekt z uzasadnieniem, Kraków 2009.
• Pietrzykowski K. (red.), Brzozowski A., Pazdan M., Safjan M., Skowrońska E., Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, Warszawa 1999.
• Radwański Z., Olejniczak A., Zobowiązania - część ogólna, wyd. 9, Warszawa 2010.
• Rajski J., Prawo o kontraktach w obrocie gospodarczym, Warszawa 2000.
• Rozwadowski W., Safjan M. (red.), Banaszczyk Z., Frąckowiak J., Górnicki L., Katner W. J., Łętowska E., Pazdan M., Pietrzykowski T., Pyziak-Szafnicka M., Pajor T.†, Radwański Z., Zieliński M., System prawa prywatnego. Prawo cywilne - część ogólna, t. 1, Warszawa 2007.
• Stelmachowski A., Wstęp do teorii prawa cywilnego, Warszawa 1969.
• Brzozowski A., Klauzula rebus sic stantibus także w obrocie gospodarczym, "Przegląd Prawa Handlowego" 1997/1.
• Czachórski W., Powrót przepisów o przekazie i klauzuli rebus sic stantibus, "Rozprawy z prawa cywilnego i ochrony środowiska. Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego", Katowice 1992/12.
• Gawlik Z., Klauzula rebus sic stantibus w znowelizowanym kodeksie cywilnym, "Nowe Prawo" 1990/10-12.
• Gołaczyński J., Przesłanki stosowania klauzuli rebus sic stantibus obecnie i pod rządami kodeksu zobowiązań, "Przegląd Prawa i Administracji Uniwersytetu Wrocławskiego" 1995/31.
• Konopczak M., Mielus P., Wieprzowski P., Rynkowe aspekty problemów na pozagiełdowym rynku walutowych instrumentów pochodnych w Polsce w czasie globalnego kryzysu finansowego, "Bank i Kredyt" 2011/42(2).
• Lackoroński B., Klauzula rebus sic stantibus a odpowiedzialność ex contractu, "Państwo i Prawo" 2012/3.
• Mańko R., Przesłanki zastosowania klauzuli rebus sic stantibus w polskim prawie cywilnym, "Przegląd Prawniczy Uniwersytetu Warszawskiego" 2002/1.
• Ostrowski L., Prawa potestatywne a art. 357¹1 KC, "Przegląd Sądowy" 2002/7-8.
• Pecyna M., Zoll F., Zbiorcze uzasadnienie projektu: Treść, wykonanie i skutki naruszenia zobowiązania, "Transformacje Prawa Prywatnego" 2010/4.
• Pełczyński P., Klauzula rebus sic stantibus - kilka uwag de lege ferenda, "Rzeszowskie Zeszyty Naukowe. Prawo - Ekonomia" 1996, t. 19.
• Rott-Pietrzyk E., Holenderska klauzula rozsądku i słuszności na tle innych uregulowań prawnych (wzór dla polskiego ustawodawcy?), "Studia Prawa Prywatnego" 2006/3.
• Smyk M., Klauzula rebus sic stantibus a tzw. gospodarcza niemożliwość świadczenia, "Monitor Prawniczy" 2001/14.
• Strugała R., Perspektywa zmian regulacji dużej klauzuli rebus sic stantibus (art. 357¹ KC). Uwagi na tle projektu przygotowanego na zlecenie Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego, "Transformacje Prawa Prywatnego" 2012/1.
• Szlachetka E., Stykowski P., Klauzule rebus sic stantibus w kodeksie cywilnym jako podstawa wzruszenia umów opcji walutowych, "Monitor Prawniczy" 2009/18.
• Tollik R., Nowe uregulowanie klauzuli rebus sic stantibus oraz nominalizmu i waloryzacji świadczeń pieniężnych w kodeksie cywilnym (art. 357¹ i 358¹ KC), "Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego" 1991/6.