Kapitał społeczny świąt religijnych

• Autorzy: Aniela Dylus

Warianty tytułu

Social Capital of Religious Holidays

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Narastające od pewnego czasu zainteresowanie w ekonomii i socjologii kapitałem społecznym (KS), zauważalne nawet na tej konferencji, zapewne nie jest jedynie wyrazem przejściowej mody. Jest raczej świadectwem odkrywania ogromnego ekonomicznego i politycznego znaczenia tej niematerialnej formy kapitału. Jego podstawowy składnik, tj. zaufanie, uznawane jest nawet jako najważniejszy smar systemu społecznego. Nie da się przy tym wytłumaczyć zaufania przyjmując jednocześnie koncepcję homo oeconomicus. Nie przystaje ono do obrazu człowieka jako racjonalnej istoty maksymalizującej korzyści. Niewątpliwie, w analizie ekonomicznej bazującej na (neo)liberalnych paradygmatach antropologicznych łatwiej jest pokazać, a nawet wyliczyć, oddziaływanie i skutki posiadania KS niż wyjaśnić jego genezę oraz czynniki sprzyjające jego akumulacji. Stąd w literaturze ekonomicznej zdecydowanie przeważa refleksja nad ekonomicznymi konsekwencjami KS. Analizuje się jego wpływ na obniżkę kosztów, na przyspieszenie postępu technologicznego i zapewnienie trwałego wzrostu gospodarczego, a także - w perspektywie mikroekonomicznej - na zdolność produkcyjną przedsiębiorstw, funkcjonowanie organizacji czy sytuację na poszczególnych rynkach. Niniejsze rozważania wpisują się natomiast w refleksję wokół źródeł tego strategicznego zasobu. Twórcy teorii KS zgodni są co do tego, że jest on generowany w społeczeństwie obywatelskim. Jest tworzony i przekazywany za pośrednictwem takich instytucji jak religia, tradycja, zwyczaje. Źródłem wartości publicznych, zwłaszcza zaufania, są przy tym głównie religijności kościelne i instytucje wielkich religii światowych. Nawiązując do tych ustaleń, skoncentrujemy się tu na obchodach świąt religijnych. Podjęte zostanie mianowicie pytanie, czy, a jeśli tak, to w jaki sposób religijne świętowanie umacnia tożsamość jednostek i wspólnot. (fragment tekstu)

EN

Participation in celebrations of religious holidays in our cultural context - in Christian holidays, is a condition of preserving Christian identity. Taking no account of the primary, that is religious aspect of religious holidays, the article points out the social and economic meaning of the holidays, specially Sundays. Being a constitutive element of Judeo-Christian culture of the West, the holidays are precious common property. It seems that the hidden social potential that they contain, is yet to be discovered. In attempt to find this potential we present first the very idea of a religious holiday, juxtaposing it with leisure and fun. It is a symbolic space of personal freedom. The religious ideas included in the holiday of Sunday, merely the biblical idea of liberation from captivity or the Christian idea of salvation, have their secularized version. It is a holiday rest. It brings the chance to "liberate", i.e. to cross the narrowly understood economic rationality and to order the pathological attitude towards time. This, in turn, has got an integrating and community-creative meaning. Celebrating Sundays does not divide; on the contrary, it joins. In general, holidays preserve their vivid, symbolic value only when they are celebrated within a community. In special cases, however, when religiousness remains the only "cultural capital" of a given minority, common celebrating may bring disintegrative effects - establishing and strengthening so called "parallel communities" within a nation. Traditional social societies affiliated to churches have significant contribution in accumulating the social capital of religious holidays. Although it is hard to "produce" this capital, it is possible to protect and support (also legally) institutions where it is generated, including Sundays and holidays. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Kapitał społeczny; Religia; Kościół w społeczeństwie

EN

Social capital; Religion; Church in society

• Czasopismo: Annales : etyka w życiu gospodarczym
• Rocznik: 2007
• Tom: 10
• Numer: nr 1
• Strony: 199--209

Twórcy

autor

Aniela Dylus

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

Bibliografia

• M. Held, G. Kubon-Gilke, R. Sturn (red.), Reputation und Vertrauen, Metropolis-Verlag, Marburg 2005.
• U. Mummert, Rätselhaftes Vertrauen, "Frankfurter Allgemeine Zeitung" 2006, nr 67.
• A. Wójtowicz, Współczesna socjologia religii. Założenia, idee, programy, Wyd. Wyższej Szkoły Gospodarczo-Społecznej w Tyczynie, Tyczyn 2004, s. 302.
• T. Szawiel, Spełniona obietnica?, "Tygodnik Powszechny" 25.09.2005.
• E. Rak-Młynarska, Kapitał społeczny, [w:] B. Szlachta (red.), Słownik społeczny, Wyd. WAM, s. 497-504.
• B. Sułkowski, Czas wolny, [w:] W. Kwaśniewicz i inni (red.), Encyklopedia Socjologii, t. 1, Wyd. Oficyna Naukowa, Warszawa 1998, s. 114.
• Niedziela. Dzień Pana dzień człowieka, Wyd. "W drodze", Poznań 1998.
• A. Dylus, Globalizacja. Refleksje etyczne, Wyd. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków 2005, s. 82-84.
• R. Guardini, Der Sonntag, gestern, heute und immer, Mainz 1992, s. 57.
• N. Slenczka, Der symbolische Ort individueller Freiheit. Die Sonntagsarbeit verträgt sich weder mit christlicher Tradition noch mit säkularen Grundsätzen, "Frankfurter Allgemeine Zeitung" 1999, nr 292.
• Jan Paweł II, List Apostolski z 1998 r. O świętowaniu niedzieli (Dies Domini).
• Świętowanie nie dzieli, "Rzeczpospolita" 1999. nr 283.
• J. Mariański, Religia i Kościół między tradycją a ponowoczesnością. Studium socjologiczne, Zakład Wydawniczy NOMOS, Kraków 1997, s. 255.
• P.M. Zulehner, H. Denz, Wie Europa lebt und glaubt. Europäische Wertestudie, Tabellenband, Wien 1993, cyt. za: J. Mariański, Religia i Kościół między tradycją a ponowoczesnością. Studium socjologiczne, Zakład Wydawniczy NOMOS, Kraków 1997, s. 226-228.
• Stiftung Zentrum für Türkeistudien, Religiöse Praxis und organisatorische Vertretung türkischstämmiger Muslime in Deutschland. Religiöse Praxis, organisatorische Einbindung, Einstellungen, Essen, 2005.
• J. Leibold, S. Kühnel, W. Heitmeyer, Abschottung von Muslimen durch generalisierte Islamkritik?, "Aus Politik und Zeitgeschichte" 2006, nr 1-2, s. 3-10.
• Cytowany już numer (2006 nr 1-2) "Aus Politik und Zeitgeschichte" nosi właśnie tytuł Parallelgesellschaften?
• D. Halm, M. Sauer, Parallelgesellschaft und ethnische Schichtung, "Aus Politik und Zeitgeschichte" 2006, nr 1-2, s. 18-24.
• M. Stanek, "Z radością świętujemy zdarzenie tak smutne". Procesje wielkotygodniowe w Hiszpanii, "Więź" 2005 nr 3, s. 91.
• A. Draguła, Kupić, nie kupić, poświętować można. Rzecz o handlu w niedzielę i nie tylko, "Więź" 2005, nr 3, s. 50-61.
• F. Fukuyama, Zaufanie. Kapitał społeczny a droga do dobrobytu, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa-Wrocław 1997, s. 403.