Uniwersytet w warunkach rynkowych - z punktu widzenia krytycznej analizy dyskursu

• Autorzy: Kamila Biały

Warianty tytułu

Marketization of Higher Education in Poland as Seen from the Critical Discourse Analysis Perspective

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

System edukacji, w tym system szkolnictwa wyższego, na skutek głębokich powiązań między ekonomią, państwem i społeczeństwem, jakie charakteryzują współczesną postindustrialną epokę, poddany zostaje tym złożonym przekształceniom. Logika ekonomicznotechnologiczna i od pewnego czasu także jedna z jej transformacji - logika konsumpcyjna - oraz charakterystyczne dla nich normy i wzory postępowania zaczynają penetrować system szkolnictwa wyższego. Instytucje akademickie rozwiniętych społeczeństw zachodnich funkcjonują do pewnego stopnia na zasadzie przedsiębiorstw i konkurują o zainteresowanych ich towarami i usługami klientów. Sukces lub porażka na rynku dóbr konsumpcyjnych zależy od zdolności zaspokajania potrzeb konsumentów. We współczesnym uniwersytecie znaczenia nabiera kategoria użyteczności - konsument wybiera bowiem dobro o wyższej użyteczności, tj. dostarczającej mu większej korzyści czy satysfakcji. Akcent kładzie się także na te spośród typowych dla biznesu metod i technik zarządzania, które pomagają przekonać klientów i w rezultacie sprzedać usługę, czyli na promocję i reklamę. (fragment tekstu)

EN

My paper explores the changes that are taking place in Europe's higher education: a shift from the Humboldtian notion of the university to one that operates under market pressures. The focus is on Poland's experience with a particular reference to the marketization of higher education. Recent changes affecting higher education are seen more generally as a typical case of the processes of marketization and commodification in the public sector. Yet the main purpose of the article is not to point out the institutional changes and problems involved in the marketization of higher education, but to analyse the marketization of discursive practices of universities as a dimension of the institutional transformations. An analysis of the discourse of organizations such as universities can illuminate such matters as shifting authority relations and shifts in self-identity within organizations for power, which is considered integral to the discourse. The most important techniques of the modern power are 'discipline' and 'confession'. 'The colonization' of discourse by promotion in universities is also institutionalised by the above techniques; 'technologization' and 'conversationalization' of public discourse are applied in the terminology of the discourse analysis. 'The colonization' of discourse by promotion may also have major pathological effects upon subjects and major ethical implications. The promotional discourse throws up major problems for what we might call the ethics of language and discourse. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Szkolnictwo wyższe; Konkurencja rynkowa; Przemiany społeczne; Analiza dyskursu; Instytucje akademickie

EN

Higher education; Market competition; Social change; Discourse analysis; Academic institutions

• Czasopismo: Annales : etyka w życiu gospodarczym
• Rocznik: 2007
• Tom: 10
• Numer: nr 2
• Strony: 147--157

Twórcy

autor

Kamila Biały

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• T. Parsons, Some Problems of General Theory in Sociology, [w:] J.C. McKinney, E.A. Tiryakian (red.) Theoretical Sociology. Perspectives and Development, Appleton-Century-Crofts, New York 1970.
• N. Luhmann, Teoria polityczna państwa bezpieczeństwa socjalnego, PWN, Warszawa 1994.
• N. Luhmann, Social Systems, Stanford University Press, California 1996.
• J.J. Loubser, R.C. Baum, A. Effrat, V.M. Lidz, Explorations in General Theory in Social Science, The Free Press, New York 1976, Vol. 2.
• G. Simmel, Filozofia pieniądza, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań 1997, s. 208-209.
• B. Bernstein, Odtwarzanie kultury, PIW, Warszawa 1990.
• B. Bernstein, The Structuring of Pedagogic Discourse, Routledge, London and New York 1990, Vol. 4.
• M. Heidegger, Bycie i czas, PWN, Warszawa 1994.
• J. Habermas, Technika i nauka jako "ideologia", [w:] (red.) J. Szacki, Czy kryzys socjologii?, Czytelnik, Warszawa 1977, s. 342-395.
• J. Habermas, Teoria i praktyka. Wybór pism, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1983.
• D. Bell, Kulturowe sprzeczności kapitalizmu, PWN, Warszawa 1994.
• M. Horkheimer, T. W. Adorno, Dialektyka oświecenia, IFiS PAN, Warszawa 1994.
• G. Lukács, Historia i świadomość klasowa. Studia o marksistowskiej dialektyce, PWN, Warszawa 1988.
• M. Castells, End of Millenium, [w:] The Information Age: Economy, Society & Culture, Blackwell Publishers, Oxford 2001, Vol. 3.
• M. Billig, S. Condor, Ideological Dilemmas, Sage Publications, London 1988.
• R. Keat, N. Abercrombie, Enterprise Culture, Routledge, London 1990.
• R. Keat, N. Whiteley, N. Abercrombie, The Authority of the Consumer, Routledge, London 1994.
• P.L. Berger, T. Luckmann, Społeczne tworzenie rzeczywistości, PIW, Warszawa 1983.
• Ch. Perelman, L. Olbrechts-Tyteca, The New Rhetoric: A Treatise on Argumentation, University of Notre Dame Press, London 1969.
• Ch. Perelman, Imperium retoryki. Retoryka i argumentacja, PWN, Warszawa 2002.
• D. Antonowicz, Uniwersytet przyszłości. Wyzwania i modele polityki, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2005.
• S. Ossowski, Z zagadnień psychologii społecznej. Dzieła, PWN, Warszawa 1967, t. 3.
• A. Giddens, Nowoczesność i tożsamość. "Ja" i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.
• N. Fairclough, Critical Discourse Analysis. The Critical Study of Language, Longman, London and New York 1995.
• L. Korporowicz, Kultura, organizacje i rynek. O uwodzeniu świadomości nowej klasy średniej, "Przegląd Socjologiczny" 1999, nr 2.
• Ch. Lasch, The Culture of Narcissism. American Life in an Age of Diminishing Expectations, Norton, New York 1991.
• M. Foucault, Historia seksualności, Czytelnik, Warszawa 1995.
• N. Fairclough, Analysing Discourse. Textual Analysis for Social Research, Routledge, London and New York 2003.
• J. Habermas, Teoria działania komunikacyjnego. Racjonalność działania a racjonalność społeczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999, T. 1.
• M. Featherstone, Consumer Culture and Postmodernizm, Sage, London 1991.
• P. Bourdieu, On Television, New Press, New York 1998.
• A. Wernick, Promotional Culture: Advertising, Ideology and Symbolic Expression, Sage, London 1991.
• S. Lash, Sociology of Postmodernizm, Routledge, London 1990.
• R. Barthes, Mit i znak, [w:] Mitologie, Wydawnictwo KR, Warszawa 2000.