Kationowa pojemność wymienna gleb na różnym podłożu geologicznym w Górach Stołowych

• Autorzy: Cezary Kabała , Adam Bogacz , Bernard Gałka , Paweł Jezierski , Beata Łabaz , Jarosław Waroszewski

Warianty tytułu

Cation Exchange Capacity of Soils Developed on Various Bedrock in the Stołowe Mountains

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Efektywna pojemność wymiany kationów w powierzchniowych warstwach gleb Gór Stołowych oscyluje wokół 8-10 cmol(+) kg^-1, z czego aż do 60% zajmuje glin wymienny. Suma kationów zasadowych zależy od zawartości materii organicznej oraz od uziarnienia gleb, powiązanego z rodzajem skały macierzystej. Największa jest w glebach wytworzonych zwietrzelin mułowców kredowych, mniejsza z piaskowców permskich i granitów, najmniejsza z piaskowców kredowych. Spośród gleb wytworzonych z mułowców najuboższe w kationy zasadowe (2-2,5 cmol(+) kg^-1) są gleby brunatne kwaśne. Gleby płowe mają sumę kationów zasadowych dwu-, a gleby brunatne właściwe - trzykrotnie wyższą. Wysycenie kompleksu sorpcyjnego zasadami osiąga 60% w glebach brunatnych właściwych i 45-47% w glebach płowych, a w glebach brunatnych kwaśnych, wytworzonych zarówno z mułowców, jak i granitów oraz piaskowców permskich, tylko 25%. Suma wymiennych kationów zasadowych oraz stopień wysycenia kationami zasadowymi wyraźnie różnicują warunki troficzne siedlisk leśnych Gór Stołowych, odzwierciedlając współoddziaływanie podłoża geologicznego i typologicznych procesów glebotwórczych. (abstrakt oryginalny)

EN

The effective cation exchange capacity in the surface layers of soils in the Stołowe Mountains reached mean values of 8-10 cmol(+) kg^-1, of which up to 60% is exchangeable aluminum. The sum of base cations depends on the organic carbon content and particle-size distribution, related to the parent rock type. The largest sum is in soils derived from Cretaceous mudstones, followed by Permian sandstones and granite, whereas the smallest - from the Cretaceous sandstones. Among the soils derived from mudstones, Dystric Cambisols have the smallest base cation sum (2-2.5 cmol(+) kg^-1), Luvisols have a two-fold higher and Eutric Cambisols - a three-fold higher one. The mean base saturation achieved 60% in Eutric Cambisols and 45% in Luvisols, while in Dystric Cambisols developed both from mudstones, Permian sandstones and granites it was on average 25% only. The sum of exchangeable base cations and base saturation in soils clearly differentiate the trophic status of forest habitats in the Stołowe Mountains, reflecting the interactions of geology and typological soil-forming processes. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Gleboznawstwo; Geologia

EN

Soil science; Geology

• Czasopismo: Prace Geograficzne / Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego
• Rocznik: 2013
• Numer: z. 135
• Strony: 7--20

Twórcy

autor

Cezary Kabała

• Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu

autor

Adam Bogacz

• Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu

autor

Bernard Gałka

• Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu

autor

Paweł Jezierski

• Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu

autor

Beata Łabaz

• Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu

autor

Jarosław Waroszewski

• Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu

Bibliografia

• Brożek S., Zwydak M., 2003, Atlas gleb leśnych Polski, CILP, Warszawa.
• Drozd J., Licznar M., Weber J., Jamroz E., Dradrach A., 1998, Degradacja gleb w niszczonych ekosystemach Karkonoszy i możliwości jej zapobiegania, PTSH, Wrocław.
• Gruba P., 2012, Zależności pomiędzy wybranymi właściwościami jonowymiennymi gleb leśnych oraz ich zmiany pod wpływem drzewostanów, Zesz. Nauk. UR, 489, Kraków.
• IUSS, 2006, World Reference Base for Soil Resources, 2nd edition, World Soil Resources Reports 103, FAO, Rome.
• Jaworska H., Długosz J., 1996, Kationowa pojemność wymienna i skład kationów wymiennych gleb płowych wytworzonych z utworów fluwioglacjalnych okolic Mochełka, Roczniki Gleboznawcze, 47(3/4), 53-61.
• Jędryszczak E., Miścicki S., 2001, Lasy Parku Narodowego Gór Stołowych, Szczeliniec, 5, 79-103.
• Johnson C.E., 2002, Cation exchange properties of acid forest soils of the northeastern USA, European Journal of Soil Science, 53, 271-282.
• Kabała C., Chodak T., Bogacz A., Łabaz B., Jezierski P., Gałka B., Kaszubkiewicz J., Glina B., 2011, Przestrzenne zróżnicowanie gleb i siedlisk Parku Narodowego Gór Stołowych, [w:] T. Chodak (red.), Geoekologiczne warunki środowiska przyrodniczego Parku Narodowego Gór Stołowych, WIND, Wrocław, 141-168.
• Karczewska A., Bogacz A., Kabała C., Szopka K., Duszyńska D., 2006, Methodology of soil monitoring in a forested zone of the Karkonosze National Park with reference to the diversity of soil properties, Polish Journal of Soil Sciences, 39(2), 117-129.
• Klasyfikacja Gleb Leśnych Polski, 2000, CILP, Warszawa.
• Maciaszek W., Gruba P., Lasota J., Wanic T., Zwydak M., 2009, Właściwości fizyko-chemiczne gleb drzewostanów naturalnych i monokultur świerkowych w Beskidzie Zachodnim, Sylwan, 153(5), 338-345.
• Marcos E., Calvo L., Marcos J. A., 2010, Tree effects on the chemical topsoil features of oak, beech and pine forests, European Journal of Forest Research, 129, 25-30.
• Skiba S., Drewnik M., 1996, Odporność gleb pyłowych Pogórza Wielickiego na degradację chemiczną, Zesz. Nauk. UJ, Prace Geograficzne, 100, 113-123.
• Świercz A., 2008, Chemical transformations in Podzolic soils induced by alkaline and acidic emissions in the Świętokrzyski Region of Poland, Polish Journal of Environmental Studies, 17(1), 129-138.
• Van Reeuwijk L.P., 2002, Procedures for soil analysis, ISRIC, Wageningen.
• Wojewoda J., Białek D., Bucha M., 2011, Geologia Parku Narodowego Gór Stołowych - wybrane zagadnienia, [w:] T. Chodak (red.), Geoekologiczne warunki środowiska przyrodniczego Parku Narodowego Gór Stołowych, WIND, Wrocław, 53-96.

Identyfikatory

DOI

10.4467/20833113PG.13.020.1548