Ekonomiczne czynniki rozwoju rynku rzepaku w Polsce, przed i po akcesji z Unią Europejską

• Autorzy: Andrzej Czyżewski , Krzysztof Kucharski
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Na podstawie przeprowadzonej analizy wybranych czynników makro i mikroekonomicznych oraz zależności ekonomiczno-produkcyjnych zachodzących wewnątrz rynku rzepaku, można dojść do następujących wniosków. •Pomimo wyraźnego oddziaływania PKB na bezrobocie i inflację oraz wpływu tych czynników na otoczenie makroekonomiczne rolnictwa, nie zauważono wpływu tych czynników na rynek rzepaku. Oczywiście wzrost PKB, spadek bezrobocia czy niska inflacja w pewnym stopniu przyczyniały się do wzrostu popytu na artykuły żywnościowe, to jednak nie miało przełożenia na wzrost popytu na rynku rzepaku, który w badanym okresie utrzymywał się na względnie stałym poziomie z wyjątkiem okresu po akcesji z Unią Europejską tj. lat 2004-2006, gdzie popyt znacznie wzrósł za sprawą zwiększonego wykorzystania rzepaku na cele paliwowe. •Analiza cen i wielkości zasiewów ukazuje znaczną zależność pomiędzy tymi zmiennymi i potwierdza, że wysoka (niska) cena w danym roku powodowała zwiększenie (zmniejszenie) zasiewów na przyszły rok, co skutkowało spadkiem cen w następnym roku i obniżeniem opłacalności produkcji. Odstępstwem od tej zależności były lata 2005-2006, które charakteryzowały się tym, że pomimo wyraźnego spadku ceny rzepaku w roku 2005, powierzchnia zasiewów na rok 2006 uległa zwiększeniu. •Rok 2006 charakteryzował się tym, że wraz ze wzrostem podaży rzepaku wzrosła jego cena, co było efektem wzrostu popytu wewnętrznego, przy ograniczonym możliwościach importowych. Pomimo wyraźnych wahań cenowych rzepaku, relacja ceny rzepak: pszenica utrzymywała się powyżej wartości granicznej (1,6), co świadczy o względnej opłacalności produkcji. •Po wejściu Polski do struktur Unii Europejskiej nastąpiła poprawa opłacalności produkcji rzepaku względem pszenicy, o czym świadczyć może relacja cenowa rzepak: pszenica, która po akcesji wynosiła średnio 2,01 przy średniej 1,75 z lat 1996-2003. Opłacalność produkcji rzepaku spowodowała wzrost powierzchni uprawy z około 0,41 mln ha w ostatnich 8 latach przed akcesją do około 0,57 mln ha w pierwszych latach po akcesji. •Struktura i wielkość obrotów rzepakiem z zagranicą była w znacznym stopniu determinowana wielkością zbiorów. Co oznacza, że wysokość eksportu wynikała bezpośrednio z wysokości podaży na rynku krajowym. Rosnący popyt na rynkach zagranicznych oraz rynku wewnętrznym w ostatnich latach badanego okresu, czyli po akcesji Polski z UE, wpływał pozytywnie na kształtowanie się ceny rzepaku na rynku krajowym. •Rynek rzepaku jest determinowany głównie czynnikami endogenicznymi. Dowodem na to może być fakt, że załamanie się produktu krajowego brutto w latach 2001-2002 nie wpłynęło negatywnie na rynek rzepaku. Głębsza analiza tempa zmian składników produkcji globalnej (w tym również rzepaku) zwraca uwagę na to, że wieloletnie tendencje rozwoju zależą bardziej od wielkości zasiewów i plonowania (czynniki naturalne) aniżeli od zmiennych ekonomicznych tj. czynników koniunkturalnych. Nawet panująca w badanym okresie dekoniunktura w rolnictwie, przejawiająca się niekorzystnym współczynnikiem nożyc cen rolnych, w sposób istotny nie wpływała na reakcje producentów rzepaku. (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Rolnictwo; Integracja rolnictwa Polski z UE; Czynniki produkcji; Rzepak

EN

Agriculture; Integration of Polish agriculture with the EU; Production factors; Rape (plant)

• Czasopismo: Polityka Gospodarcza
• Rocznik: 2009
• Numer: nr 17-18
• Strony: 49--61

Twórcy

autor

Andrzej Czyżewski

• Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu

autor

Krzysztof Kucharski

• Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu

Bibliografia

• Czyżewski A., Poczta A., Wawrzyniak Ł., Interesy europejskiego rolnictwa w świetle globalnych uwarunkowań polityki gospodarczej, "Ekonomista" nr 3,Warszawa 2006.
• Czyżewski A., Polityka gospodarcza i jej wpływ na kształtowanie cen i dochodów w rolnictwie, w: M.A. Jerzaki A. Czyżewski (red.), Ekonomiczne uwarunkowania wykorzystania rynkowych narzędzi stabilizacji cen i zarządzania ryzykiem w rolnictwie, Wyd. AR, Poznań 2006.
• Kowalski A., Zmiany w polityce makroekonomicznej i polityce rolnej w pierwszych latach członkowstwa w UE, "Wieś i Rolnictwo" nr 2, Warszawa 2004.
• Rekowski M., Wprowadzenie do mikroekonomii, Poznań 2002.
• Rembisz W., Mikroekonomiczne podstawy wzrostu dochodów producentów rolnych, Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania, Warszawa 2007.
• Rosiak E., Analizy rynkowe. Rynek rzepaku, stan i perspektywy. IERiGŻ, Warszawa 2007
• Rosiak E., Produkcja roślin oleistych. Polska wieś w Europie, IERiGŻ, Warszawa 2005.
• Rosiak E., Rośliny oleiste, w: A. Woś (red.), Analiza produkcyjno-ekonomicznej sytuacji rolnictwa i gospodarki żywnościowej w 2004 roku, IERiGŻ PIB, Warszawa 2005.
• Szemberg A., Przemiany agrarne w latach 1992-1996, "Zagadnienia Ekonomiki Rolnej" nr 4, IERiGŻ, Warszawa 1997.
• Woś A., Konkurencyjność polskiego sektora żywnościowego. Synteza, IERiGŻ, Warszawa 2003.
• Woś A., Makroekonomiczne uwarunkowania rozwoju sektora żywnościowego, w: A. Woś (red.), Analiza produkcyjno-ekonomicznej sytuacji rolnictwa i gospodarki żywnościowej w 1996 roku, IERiGŻ PIB, Warszawa 1997.
• Woś A., Makroekonomiczne uwarunkowania rozwoju sektora żywnościowego, w: A. Woś (red.), Analiza produkcyjno-ekonomicznej sytuacji rolnictwa i gospodarki żywnościowej w 2000 roku, IERiGŻ PIB, Warszawa 2001.
• Woś A., Makroekonomiczne uwarunkowania rozwoju sektora żywnościowego, w: A. Woś (red.), Analiza produkcyjno-ekonomicznej sytuacji rolnictwa i gospodarki żywnościowej w 2005 roku, IERiGŻ PIB, Warszawa 2006.
• Woś A., Wzrost gospodarczy i strategie rozwoju Polskiego rolnictwa. Eseje, IERiGŻ, Warszawa 1995.
• Zieliński K., Elastyczność podaży produktów rolniczych w Polsce, Wyd. AE, Kraków 2002.