Warianty tytułu
Języki publikacji
Abstrakty
System gospodarczy rozumiany szeroko jako układ powiązanych ze sobą elementów (instytucji), przez które dokonuje się proces produkcji, wymiany i podziału jest o wiele starszy aniżeli system naukowy ekonomii, którego narodziny przypadają dopiero na 1776 rok. Biorąc pod uwagę naszą kolebkę kulturową możemy już mówić o system gospodarczym starożytnej Grecji czy Rzymu, mimo że zagadnienia gospodarcze traktowano wówczas marginesowo. Wyraźnie etyka zdominowała ekonomię. Pracą fizyczną stanowiącą podstawę procesu gospodarowania pogardzano. Wykonywali ją niewolnicy, zaś wolni obywatele stworzeni do ważniejszych celów nie powinni się nią parać. Arystoteles pisał: "Od urodzenia dokonuje się rozgraniczenie z przeznaczeniem jednych do władania, a drugich do służenia. [...] Pewni ludzie są z natury wolnymi, inni zaś niewolnikami, przy czym stan niewoli jest dla tych drugich zarówno pożyteczny, jak i sprawiedliwy". Było to czymś normalnym, ponieważ nierówność ludzi wynikała z prawa natury. W taki sam sposób podchodzono do kategorii procentu. Uznano, że pieniądz jest jałowy, nie rodzi pieniądza, dlatego pożyczanie na procent jest nieetyczne. Arystoteles ostro krytykował pobieranie procentu. "Z najzupełniejszą słusznością znienawidzone jest rzemiosło lichwiarza, ponieważ [...] osiąga się zysk z samego pieniądza, który mija się tu ze swym przeznaczeniem. Stworzony bowiem został dla celów wymiany, a tymczasem przez pobieranie procentów sam się pomnaża". Również średniowiecze wraz z rozwojem religii chrześcijańskiej podeszło do zagadnień gospodarczych od strony etyczno-moralnej, analizując je z punktu widzenia dogmatów wiary. Wprawdzie odrzuciło pogardę dla pracy, jednak nie wystarczyło to do stworzenia systemu naukowego ekonomii. Na przeszkodzie stał bowiem nadal normatywny charakter poglądów ekonomicznych. Ani starożytność, ani średniowiecze nie jest jednak przedmiotem moich rozważań. Celem niniejszego szkicu jest próba porównania dwóch, w pewnym sensie przeciwstawnych, systemów gospodarczych określonych tu mianem kosmopolitycznego i narodowego, które wykształciły się dopiero w czasach nowożytnych, począwszy od merkantylizmu. Stało się to wówczas, kiedy pytanie o to, jak powinno być, zastąpiono pytaniem o to - jak jest. Wtedy powstały warunki do uformowania się systemu naukowego ekonomii mającej teoretyczny i nomotetyczny charakter. Nastąpiło to już w zasadzie w dobie merkantylizmu, aczkolwiek prawdziwie naukowy i niezależny charakter ekonomia osiągnęła dopiero w XVIII wieku. (fragment tekstu)
Rocznik
Strony
49--56
Opis fizyczny
Twórcy
autor
- Akademia Ekonomiczna im. Karola Adamieckiego w Katowicach
Bibliografia
- Arystoteles: Polityka. Wrocław 1953.
- Balcerowicz L.: Systemy gospodarcze. Elementy analizy porównawczej. Warszawa 1993.
- Galbraith J.K.: Ekonomia w perspektywie. Krytyka historyczna. Warszawa 1991.
- Taylor E.: Historia rozwoju ekonomiki. T. 1. Poznań 1958.
- Grabowski T.: Rola państwa w gospodarce RFN. Warszawa 1976.
- Smith A.: Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów. T. II. Warszawa 1954.
- Heilbroner R.L.: Wielcy ekonomiści. Czasy - życie - idee. Warszawa 1993.
Typ dokumentu
Bibliografia
Identyfikatory
Identyfikator YADDA
bwmeta1.element.ekon-element-000171352885
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.