Nauka i sceptycyzm a działanie komunikacyjne na uniwersytecie

• Autorzy: Wojciech Zieliński

Warianty tytułu

Science and Scepticism Versus Communication Activity at Universities

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przedmiotem niniejszej analizy są wybrane aspekty stanu swoistego napięcia etycznego, jakie powstaje w pracy uniwersyteckiej w związku z realizacją dwóch nietożsamych jej celów: rozwoju nauki, z jednej strony, i jej dydaktycznego przekazu umieszczonego w określonej oprawie organizacyjnej, ze strony drugiej. Uwaga autora skierowana jest w stronę dzisiejszego doświadczenia uniwersyteckiego i nawiązuje w tle do dwóch dzieł: Johna Watkinsa, Science and Scepticism i Jürgena Habermasa, Theorie des kommunikativen Handelns; lokują się one odpowiednio w ważnych dla nauki nurtach krytycznego racjonalizmu i krytycznej teorii społecznej. Nauka jako proces poznawczy, którego rezultatem jest system twierdzeń o rzeczywistości, bazuje na metodycznym sceptycyzmie, który zapewnia jej twórcze poczucie ciągłej niepewności co do osiąganych wyników i co do słuszności metod dochodzenia do nich. Z drugiej strony jednak, działanie komunikacyjne, dydaktyczny przekaz i odbiór wyników badań naukowych, motywowany koniecznością godzenia nietożsamych interesów stron nim zainteresowanych, narażony jest na pokusę likwidacji postawy krytycznej. Zdaniem autora analizy, (teza:) naukowy sceptycyzm nie kłóci się z ideą działania komunikacyjnego na uniwersytecie, zaś dochodzenie do porozumienia sceptycyzmu pozbawione, daje w efekcie porozumienie fałszywe. (fragment tekstu)

EN

The subject of the analysis are the chosen aspects of the characteristic ethical tension arising from the two non-identical goals of academic activities, namely the development of science on one hand and its didactic transmission within the specific organizational structure on the other. The author concentrates on today's academic experience, but refers to two works: 'Science and Scepticism' by John Watkins and 'Theorie des kommunikativen Handelns' by Jürgen Habermas, which can be placed within the significant currents of critical rationalism and critical social theory, respectively. The cognitive process called learning, which leads to building a system of theses concerning reality, is based on methodical scepticism. The permanent feeling of creative uncertainty pervades the results obtained and the implemented methods. On the other hand, communication activities, such as didactic transmission and reception of scientific research, tempt us to reject a critical attitude due to the necessity of reconciliation of the non-identical aims of the two parties involved. In the author's opinion, there is no contradiction between scientific scepticism and the idea of communication activity at universities. Moreover, if the process of arriving at some understanding is deprived of scepticism, it results in false communication. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Nauka; Poglądy filozoficzne; Racjonalizm; Szkolnictwo wyższe

EN

Science; Philosophical thought; Rationalism; Higher education

• Czasopismo: Annales : etyka w życiu gospodarczym
• Rocznik: 2005
• Tom: 8
• Numer: nr 2
• Strony: 67--76

Twórcy

autor

Wojciech Zieliński

• Uniwersytet Gdański

Bibliografia

• K.R. Popper, Mit schematu pojęciowego. W obronie nauki i racjonalności, Książka i Wiedza, Warszawa 1997, s. 12.
• J. Watkins, Nauka a sceptycyzm, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1989, s. 26.
• J. Bentham, A Fragment on Government, (red.) F.C. Montagne, University Press, Oxford 1891, s. 1.
• H. Poincaré, Wartość nauki, Warszawa 1908, s. 1-3.
• J. Szacki, Historia myśli socjologicznej. Wydanie nowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002, s. 522.
• K. Olechnicki, P. Załęcki, Słownik socjologiczny, Graffiti BC, Toruń 2000, s. 221.
• J.H. Turner, Struktura teorii socjologicznej. Wydanie nowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004, s. 648.
• J. Habermas, Teoria działania komunikacyjnego, t. 1, Racjonalność działania a racjonalność społeczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999, s. 472n.
• K.R. Popper, Wiedza obiektywna. Ewolucyjna teoria epistemologiczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002, s. 138-230.