Praktyczny wymiar kompetencji społecznych w edukacji. Dymensje roli wychowawcy

• Autorzy: Magdalena Piorunek , Iwona Werner

Warianty tytułu

The Pracitcal Dimension of Social Competence in Education. Dimensions of the Role of the Class Teacher

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Rola wychowawcy klasy wymaga szeregu kompetencji, wśród których ważne miejsce zajmują kompetencje społeczne. Zaprezentowane wyniki badań własnych wyraźnie wskazują, iż podstawowym wymiarem funkcjonowania nauczycieli w przestrzeni edukacji gimnazjalnej jest realizacja funkcji dydaktyczno- organizacyjnych, a zatem odgrywanie ról: dydaktyka, kontrolera, organizatora. Uwarunkowania prawno-organizacyjne współczesnej polskiej szkoły z jednej strony intensywnie wymagają od nauczycieli sprawnego funkcjonowania w tym wymiarze, a z drugiej strony pozwalają na zdobywanie kolejnych stopni awansu zawodowego bez realnego, a nie tylko formalnego funkcjonowania w innych rolach, takich jak: mentor, mediator, doradca czy osoba wspierająca. Niepokoi fakt, iż niemała część wychowawców nie wykorzystuje nawet lekcji wychowawczej do bliższego poznania uczniów, nawiązania z nimi dialogu opartego na zaufaniu i szacunku, podjęcia próby rozmowy o kwestiach istotnych w okresie adolescencji. Świadczyć to może o niewystarczających kompetencjach społecznych poszczególnych nauczycieli, uwarunkowanych m.in. brakiem selekcji do zawodu pod kątem posiadanych kompetencji oraz niewystarczającym przygotowaniem kandydatów do tej profesji, co wymagałoby poważnych redefinicji w zakresie prowadzenia studiów wyższych pozwalających na uzyskanie kwalifikacji nauczycielskich. Jednakże okres studiów to zaledwie "zaczyn" rozwoju kompetencyjno-zawodowego, a zatem społeczność, w której pracuje nauczyciel, pisane i niepisane reguły społeczno-wychowawczego funkcjonowania czy klimat organizacyjny szkoły w istotnym stopniu formują (lub nie formują) nauczyciela do odgrywania pozadydaktycznych ról. Atrofia funkcji wychowawczych szkoły to proces oparty na błędnym kole: niewystarczające i nieskuteczne promowanie znaczenia wychowawczej roli szkoły przyczynia się do nieangażowania się przez gros nauczycieli w role inne niż dydaktyczne. Tym samym nauczyciele nie dają sobie okazji do swoistego treningu kompetencji społecznych w roli ad litteram wychowawcy, zwrotnie pogłębiając niewydolność szkoły w wymiarze wychowawczym, obejmującym przecież także modelowanie kompetencji społecznych u wychowanków. (fragment tekstu)

EN

The paper focuses on the importance of social competence in the teaching profession. The specificity of the role of the teacher is, among others, the creation and regulation of relationships with pupils, thus it is also the base of the educational competence. The paper presents the selected results of research conducted in lower secondary schools with diagnostic survey method. Results show an insufficient level of social skills of the class teachers. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Kompetencje społeczne; Edukacja; Badania naukowe

EN

Social competences; Education; Scientific research

• Czasopismo: Przedsiębiorczość i Zarządzanie
• Rocznik: 2014
• Numer: t. 15, z. 8, cz. 2 Pomiędzy zarządzaniem procesami edukacyjnymi a rynkiem pracy
• Strony: 11--23

Twórcy

autor

Magdalena Piorunek

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

autor

Iwona Werner

• Wyższa Szkoła Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa w Poznaniu

Bibliografia

• Argyle M. (2002), Psychologia stosunków międzyludzkich, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Brzezińska A.I., Czub T., Hejmanowski Sz., Rękosiewicz M., Kaczan R., Piotrowski K. (2012), Uwarunkowania procesu kształtowania się tożsamości w okresie przejścia z adolescencji do dorosłości, "Kultura i Edukacja", nr 3.
• Czerepaniak-Walczak M. (1994), Między dostosowaniem a zmianą. Elementy emancypacyjnej teorii edukacji, Wydawnictwo Naukowe USz, Szczecin.
• Dudzikowa M. (1993), Kompetencje autokreacyjne - możliwości ich nabywania w toku studiów pedagogicznych, "Edukacja. Studia. Badania. Innowacje", nr 4.
• Dudzikowa M. (2005), Mit o szkole jako miejscu "wszechstronnego rozwoju" ucznia, Impuls, Kraków.
• Dylak S. (1995), Wizualizacja w kształceniu nauczycieli, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
• Konarzewski K. (1992), Nauczyciel, [w:] K. Konarzewski (red.), Sztuka nauczania. Szkoła, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Jeruszka Urszula (2010), Człowiek i zawód. Wybrane zagadnienia z pedagogiki pracy, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa.
• Kwaśnica R. (2003), Wprowadzenie do myślenia o nauczycielu, [w:] Z. Kwieciński, B. Śliwerski (red.), Pedagogika. Podręcznik akademicki, cz. 2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Kwiatkowski S.M. (red.) (2001), Edukacja zawodowa wobec rynku pracy i integracji europejskiej, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa.
• Madalińska-Michalak J., Góralska R. (2012), Kompetencje emocjonalne nauczyciela, Wolters Kluwer, Warszawa.
• Matczak A. (2007), Kwestionariusz Kompetencji Społecznych KKS. Podręcznik, Pracownia Testów Psychologicznych, Warszawa.
• Matczak A., Martowska K. (2013), Profil Kompetencji Społecznych. Podręcznik, Pracownia Testów Psychologicznych PTP, Warszawa.
• Musiał D. (2007), Kształtowanie się tożsamości w adolescencji, [w:] P. Francuz, W. Otrębski, "Studia z psychologii w KUL. Tom 14", Wydawnictwo KUL, Lublin.
• Piorunek M. (2012), Wokół problemów doradztwa w szkole. Percepcja pomocowych funkcji szkoły w narracjach rodzicielskich, "Studia Edukacyjne", nr 22.
• Saarni C. (1999), Kompetencja emocjonalna i samoregulacja w dzieciństwie, [w:] P. Salovey, D.J. Sluyter (red.), Rozwój emocjonalny a inteligencja emocjonalna. Problemy edukacyjne, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań.
• Saarni C. (2005), Społeczny kontekst rozwoju emocjonalnego, [w:] M. Lewis, J.M. Haviland-Jones, Psychologia emocji, GWP, Gdańsk.