Znaczenie analogii dla określenia punktu wyjścia w quarta via

• Autorzy: Andrzej Sołtys

Warianty tytułu

The Importance of Analogy to Determine the Starting Point in Quarta Via

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule nawiązuje się do ożywionej dyskusji dotyczącej roli i znaczenia czwartej drogi świętego Tomasza z Akwinu (quarta via) dla filozofii klasycznej. W dyskusji tej do chwili obecnej wykrystalizowały się dwa stanowiska. W jednym postrzega się czwartą drogę jako nawiązanie i kontynuację myśli platońskiej, przez co widzi się w argumencie zagrożenie dla jednolitości filozofii klasycznej. W innym czwarta droga jest postrzegana jako sam rdzeń metafizyki realistycznej, która zmierza do całościowego i ostatecznego wyjaśnienia rzeczywistości. Właśnie czwarta droga jest traktowana w takim wyjaśnieniu jako ostatni wieńczący etap. Autor niniejszej pracy wskazuje na powód rozbieżności zdań w kwestii roli i znaczenia czwartej drogi w filozofii klasycznej. Utrzymuje, że w argumencie święty Tomasz nie określił jasno, jakie doświadczalne własności stanowią punkt wyjścia argumentu. W samym argumencie jest mowa o wielu ustopniowanych własnościach, ale tylko niektóre z nich mogą spełniać funkcję dowodową. Jeśli więc wszystkie wymienione w argumencie doświadczalne własności realnego bytu uczyni się jego punktem wyjścia bądź wybierze się tylko niektóre spośród nich, a te będą nieodpowiednie, wówczas quarta via nie będzie mogła niczego ostatecznościowo wyjaśniać/dowieść. W artykule wskazuje się na analogię jako klucz do ustalenia katalogu ustopniowanych własności realnego bytu, będących odpowiednim punktem wyjścia dla quarta via. Na jej podstawie ustala, że katalog tworzą tylko własności transcendentalne, gdyż jedynie te własności określa zasada analogii bytu, która wiąże byty przygodne, określone przez te własności, z analogatem głównym. (abstrakt oryginalny)

EN

The article refers to the ongoing debate on the fourth argument (quarta via) of St. Thomas Aquinas, which leads to the affirmation of the existence of God. In the debate until now emerged two positions on the role and importance of the fourth argument for classical philosophy. According to the first position the fourth argument St. Thomas Aquinas is seen as one who adopts and develops the Platonic philosophy. Then this argument may threaten the unity of classical philosophy. There are also others who perceive the fourth argument as the core of realistic metaphysics. The purpose of the fourth argument St. Thomas Aquinas is the complete and final explanation of reality. Undoubtedly, the fourth argument is treated as the last stage of holistic explanation of reality. The author of this study indicates the reasons of disagreement concerning the role and importance of the fourth argument for classical philosophy. In his opinion, the cause of these discrepancies is that St. Thomas did not specify clearly those properties that can be the foundation of the argument. But how to choose them? In this paper, the author points to the analogy, this is key to the rejection of these properties, which can not constitute ontological base of the argument with of degrees perfections. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Filozofia; Poglądy filozoficzne

EN

Philosophy; Philosophical thought

• Czasopismo: Humanities and Social Sciences
• Rocznik: 2014
• Tom: 19 (XIX)
• Numer: nr 21 (2)
• Strony: 233--242

Twórcy

autor

Andrzej Sołtys

• Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukasiewicza

Bibliografia

• Arystoteles, Etyka nikomachejska, przeł. D. Gromska. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
• Arystoteles, Metafizyka, przeł. K. Leśniak, [w:] Dzieła wszystkie, t. 2, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1990, s. 602-857.
• Côté A., La question du fondement métaphysique dans la quarta via de Thomas d'Aquin. À propos d'un livre récent, "Revue Philosophique de Louvain. Quatrième série" 1992/86, s. 206-210.
• Elders L. J., Filozofia Boga, Agencja Wydawnicza Katolików MAG, Warszawa 1992.
• Giacon C., La seconda scolastica, I grandi commentatori di San Tommaso, t. I, Milano 1944.
• Kowalczyk S., Filozofia Boga, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1995.
• Kowalewski M., Logika, Pallottinum, Poznań 1959.
• Krąpiec M. A., Analogia, [w:] Powszechna encyklopedia filozofii, red. A. Maryniarczyk i in., Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, Lublin 2000, s. 210-220.
• Krąpiec M. A., Metafizyka: zarys teorii bytu, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 2000.
• Krąpiec M. A., Teoria analogii bytu, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1993.
• Krąpiec M. A., Metafizyka - ogólna teoria rzeczywistości, [w:] Wprowadzenie do filozofii, red. M. A. Krąpiec, S. Kamiński, Z. J. Zdybicka i inni, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1996.
• Maryniarczyk A., Transcendentalia, [w:] Powszechna encyklopedia filozofii, red. A. Maryniarczyk i in., Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, Lublin 2009, s. 533-542.
• Montaignes B., La doctrine de l'analogie de l'être d'après Saint Thomas d'Aquin, Paris 1963.
• Platon, Uczta, przeł. W. Witwicki, Wydawnictwo Marek Derewecki, Kęty 2006.
• Sołtys A., Poznanie Boga na drodze analogii w myśli wybranych przedstawicieli tomizmu egzystencjalnego, "Resowia Sacra" 2002/2003, s. 25-36.
• Steenberghen Van F., Dieu caché. Comment savons-nous que Dieu existe?, Louvain 1966.
• Steenberghen Van F., Le problème de l`existence de Dieu dans les écrits de S. Thomas d'Aquin, Louvain-la-Neuve 1980.
• Św. Tomasz z Akwinu, Summa contra gentiles, t. 2, Casa Editrice Marietti, Roma-Torino 1946.
• Tomasz z Akwinu, Traktat o Bogu, Summa teologii, kwestie 1-26, przeł. G. Kurylewicz, Z. Nerczuk, M. Olszewski, Wydawnictwo Znak, Kraków 1999.
• Wagner M., Die philosophischen Implikate der "quarta via". Eine Untersuchung zum vierten Gottesbeweis bei Thomas von Aquin (S.Th. I, q. 2, a. 3, c.), E. J. Brill, Leyde - New York - Copenhague - Cologne 1989.
• Wolak Z., Analogia w filozofii i nauce, "Zagadnienia Filozoficzne w Nauce" 2002/30.

Identyfikatory

DOI

10.7862/rz.2014.hss.29