Umiarkowany islamizm a gospodarka

• Autorzy: Jerzy Zdanowski

Warianty tytułu

Moderate Islamism and the Economy

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Jedną z ważniejszych sił politycznych świata muzułmańskiego w ogóle i arabskiego Bliskiego Wschodu w szczególności jest umiarkowany islamizm. Organizacje odwołujące się do islamizmu są w świecie arabskim z reguły zepchnięte do opozycji i nie mają udziału w sprawowaniu rządów. Umiarkowany islamizm jako kierunek myśli muzułmańskiej odwołuje się do doktryny społecznej islamu, która stanowi punkt wyjścia do formułowania koncepcji rozwojowych. Wyraziciele tego kierunku są określani jako muzułmańscy centryści, muzułmańscy demokraci lub liberalni muzułmańscy reformatorzy. W obrębie języka arabskiego pisze się o nich wasatijjun - centryści, chociaż oni sami mówią, że są islamistami (islamijjun). W kręgu islamu sunnickiego umiarkowany islamizm wyrasta z tradycji Stowarzyszenia Braci Muzułmanów, organizacji założonej w Egipcie w 1928 r. Organizacja ta miała duży udział w walce o uwolnienie Egiptu spod dominacji brytyjskiej, a kolejne pokolenia jej ideologów rozwijały koncepcje rozwoju w nawiązaniu do islamu. W rozważaniach o gospodarce współcześni centryści muzułmańscy koncentrują się na kwestiach podziału. W ich ideałach postulaty polityczne górują nad analizą ekonomiczną, a zagadnienia wzrostu stoją na drugim planie. Ideałem dla islamistów jest model rozwoju zrównoważonego, w którym sektor państwowy pełni przywódcze funkcje i współpracuje z kapitałem prywatnym, inwestującym głównie w sfery społecznie użytecznie. Islamizm nie jest przeciwko kapitalistycznemu sposobowi produkcji jako takiemu, lecz przeciwko liberalnemu modelowi jego rozwoju. Islamizm popiera też rozwijanie akcjonariatu pracowniczego przez przekazywanie części udziałów przedsiębiorstw pracownikom. Postulowane jest zapewnienie społeczeństwu przez państwo podstawowych świadczeń socjalnych (szkolnictwo, opieka medyczna, system emerytalny) oraz miejsc pracy. Zagadnienia wzrostu gospodarczego traktowane są z ostrożnością, gdyż wzrost generuje nierówności. Działalność gospodarcza powinna tymczasem prowadzić do równowagi i harmonii. Według ideologów islamizmu wskaźnik wzrostu produktu krajowego brutto nie może być głównym miernikiem rozwoju. Celem rozwoju jest bowiem dobrobyt społeczeństwa, a nie wzrost gospodarczy sam w sobie. Dlatego też należy przede wszystkim pobudzać rozwój tych działów gospodarki, które decydują o harmonijnym rozwoju całego społeczeństwa, a nie dążyć za wszelką cenę do szybkiego wzrostu. Taka strategia prowadzi bowiem w ostatecznym rozrachunku do kryzysów i degeneracji społeczeństwa. Ideologię islamizmu cechuje populizm, co w dużej mierze decyduje o jej popularności w świecie islamizmu. (abstrakt oryginalny)

EN

One of the more important political powers of the Islamic world in general - and of the Arabic Middle East in particular - is moderate Islamism. Organisations calling upon Islamism are, in the Arab world, usually marginalised and do not take part in the government process. Moderate Islamism as a current in Muslim thought calls upon the social doctrine of Islam, which constitutes the starting point for the formulation of developmental concepts. The proponents of this current are termed Muslim centrists, Muslim democrats or liberal Muslim reformers. The Arabic language calls them wasatijjun - centrists, even though they call themselves Islamists (islamijjun). Within Sunni Islam, moderate Islamism stems from the tradition of the Society of the Muslim Brothers, an organisation founded in Egypt in the year 1928. The organisation has largely contributed to the struggle for freeing Egypt from British dominance, and the subsequent generations of its ideologists have been developing the development concepts in reference to Islam. Considering the economy, contemporary Muslim centrists concentrate on the issues of distribution. In their ideals, political demands dominate over economic analysis, while developmental issues take a back seat. The Islamist ideal if a model of balanced development, where the state sector functions as a leader and cooperates with private capital, investing mostly in socially useful domains. Islamism is not against the capitalist production model as is, but against the liberal model of its development. Islamism also supports the development of employee ownership by transferring a part of company shares to employees. Is it also proposed for the state to secure basic welfare (schooling, medical care, pension system) for the society, as well as workplaces. The issues of economic growth are treated carefully, because development breeds inequities. Economic activity should, meanwhile, lead to balance and harmony. According to the ideologists of Islamism the measuring of GNP growth must not be the main measure of development. Apparently, the goal of development is the welfare of society and not economic growth in itself. That is why one should primarily stimulate the economic domains that decide the harmonious development of the whole society, not just go for rapid development at any price. Such a strategy is supposed to, in the long term, lead to crises and the degeneration of society. The Islamist ideology is marked by populism, which for a large part determines its popularity in the Islamism world. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Historia myśli politycznej; Rozwój gospodarczy; Działalność gospodarcza; Gospodarka; Globalizacja

EN

History of political thought; Economic development; Business activity; Economy; Globalization

• Czasopismo: Problemy Zarządzania
• Rocznik: 2009
• Tom: 7
• Numer: nr 3 (25) Zarządzanie międzykulturowe
• Strony: 75--97

Twórcy

autor

Jerzy Zdanowski

• Polska Akademia Nauk w Warszawie

Bibliografia

• Baker, R.W. 2003. Islam without Fear. Egypt and the New Islamists, Cambridge, London: Harvard University Press.
• Brill, E.J. 1995. The Encyklopaedia of Islam. New Edition, Leiden.
• Chalid, A. 2006a. Hatta jughajjru mabanafsuhum (Dopóki oni się nie zmienią), Bejrut: Dar Marifa.
• Chalid, A. 2006b. Kalani min al-kalb (Rozmowa płynąca z serca), Bejrut: Dar al-Ma'aruf.
• Chapra, M.U. 2006. The Islamic Welfare State and its Role in the Economy, w: Sadeq, A.M. (red.) Development Issues in Islam, s. 355-388. Kuala Lumpur: International Islamic University Malaysia.
• Chawali, U.A. (red.) 1997. Al.-Arab wa-l-aulama (Arabowie i globalizacja), Bejrut.
• Danecki, J. 1998. Podstawowe wiadomości o islamie, t. 1-2, Warszawa: Dialog.
• Gaudefroy-Demombynes, M. 1957. Mahomet, Paris: Albin Michel.
• Ghazali, M. (brak roku wydania) Chalk al-muslim (Osobowość muzułmanina), Kair: Dar al-Maktab al-Islamijja.
• Ghazali, M. 2002. Sirr ta'achchur al-Arab wa-l-muslimin (Ukryte przyczyny pozostawania w tyle Arabów i muzułmanów), Kair: Nahda Misr.
• http://www.amrkhaled.net/articles/articles62.html.
• http://www.amrkhaled.net/articles/articles308.html.
• http://www.amrkhaled.net/upload_pic/images/Qur'anic%20RefIections%20-%20 part%201%20of%203.pdf.
• Husajn, A. 1985. Nahwa fikr arabi dżadid - an-nasirijja wa-t-tanmijja wa-d-dimukratijja (Ku nowej myśli arabskiej - naseryzm, rozwój i demokracja), Kair: Dar al-Mustakbal.
• Huwajdi, F. 1996. Hatta la takun fitna (Aby nie doszło do fitny), Kair: Dar asz-Szuruk.
• Kama!, J. 9H6. Al-Islam wa-l-mazahib al-iktisadijja al-mu'asira (Islam i współczesne szkoły myśli ekonomicznej), Al-Mansura: Dar al-Wafa'a.
• Karadawi, J. 2000a. Al-Infitah ala al-Gharb: muktadjahu wa szurutuhu (Otwarcie na Zachód: co ono ze sobą niesie i jakie są jego ograniczenia), w: Risalat al-muslimin fi bilad al-Gharb (Przesłanie muzułmanów Zachodowi), s. 8-19. Kair: Dar al-Alam.
• Karadawi, J. 2000b. Fikh az-zaka. Dirasa mukarana li-ihkamiha wa falsafatiha fi du'a al-kur'an wa-s-sunna (Rozumienie zaki. Studium porównawcze jego istoty i filozofii w świetle Koranu i Sunny), t. 1-2, Bejrut: Mu'assasa ar-Risala.
• Karadawi, J. 2001. Daur az-zaka fi iladż al-muszkilatat al-iktisadijja (Rola zaki w rozwiązywaniu problemów ekonomicznych), Kair: Dar asz-Szuruk.
• Karadawi, J. 2002. Al-Halal wa-l-haram fi-l-islam (To, co dozwolone, i to, co zabronione w islamie), Kair: Maktaba Wahba.
• Karadawi, J. 2004. Chitabuna al-islami fi asr al-aulama (Nasza muzułmańska tożsamość w dobie globalizacji), Kair: Dar asz-Szuruk.
• Keddi, N.R. 1994. Sayyid Jamal al-Din al-Afghani, w: Rahnema, A. Pioneers of Islamic Revival (Studies in Islamic Society), s. 11-29. London: Zed Books.
• Lawrence, B.B. 1990. Defender of God: The Fundamentalistic Revolt Against the Modern Age, London: I.B. Taurus.
• Maududi, S.A.A. 1975. The Economic Problem of Man and its Islamic Solution, Lahore: Islamic Publications.
• Maududi, S.A.A. 2000. The Political Theory of Islam, w: Moaddel, M. i K. Talattof (red.) Contemporary Debater in Islam: an anthology of modernist and fundamentalist thought, s. 263-271. London: Macmillan.
• Mitchell, R.P. 1969. The Society of the Muslim Brothers, London: Oxford University Press.
• Rahman, F. 1964. Islam and Interest. Islamic Studies, nr 3, s. 16-41.
• Rodinson, M. 2007. Islam and Capitalism, London: Saqi.
• Shahabi, S. 1995. The Islamic Factor in International Economic Cooperation: A View from within, w: Guazzone, L. (red.) The Islamist Dilemma. The Political Role of Islamic Movements in the Contemporary Arab World, s. 307-317. Reading: Ithaca Press.
• Shahhata, H. 1990. Al-Minhadż al-islami li-l-amn wa-t-tanmijja (Islamska droga do bezpieczeństwa i rozwoju), Ramadan City: Dar at-Tauzi'i wa-n-Naszr al-Islamijja.
• Tantawi, M.S. 1992. Al-Islam wa-l-iktisad (Islam i gospodarka), w: Fikr al-muslim al- mu'asir (Współczesna myśl muzułmańska), s. 11-41. Kair: Markaz al-Ahram li-Tar- dżama wa-n-Naszr.
• Ikntawi, M.S. 2003. Mu 'amalat al-bunuk wa ahkamuha asz-szar'ijja (Działalność banków i jej podstawy w świetle prawa koranicznego), Kair: Nahda Misr.
• Tripp, Ch. 2006. Islam and the Moral Economy. The Challenge of Capitalism, Cambridge: Cambridge University Press.
• U1 Haq, I. 1995. Economic Doctrines of Islam, Herndon, Virginia: International Institute of Islamic Thought.
• UNDP. 2002. Arab Human Development Report 2002, New York: Arab Fund for Economic and Social Development.
• Utvik, B.O. 2006. Islamist Economics in Egypt. The Pious Road to Development, London, Boulder: Lynne Rienner Publishers.
• Watt, M. 1956. Muhammad at Medina, Oxford: Clarendon Press.
• Wilson, R. 2004. The Development of Islamic Economics: Theory and Practice, w: Taji- Farouki, S. i B.M. Naffi (red.) Islamic Thought in the Twentieth Century, s. 195-222. London, New York: I.B. Tauris.
• Zdanowski, J. 1986. Bracia Muzułmanie i inni, Szczecin: Glob.
• Zdanowski, J. 2009. Współczesna muzułmańska myśli społeczno-polityczna. Nurt Braci Muzułmanów, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe ASKON.