Zmiany w środowisku glebowym i ich skutki

• Autorzy: Stanisław Gruszczyński

Warianty tytułu

Changes in the Soil Environment and Their Consequences

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Gleby ulegają ciągłym zmianom związanym z przebiegiem procesów glebotwórczych oraz oddziaływaniem przedsięwzięć gospodarczych człowieka. Głównym problemem jest przypuszczalnie zabezpieczanie przeciwerozyjne gleb, choć na tle Europy Polska należy do krajów mniej zagrożonych tym zjawiskiem. Stosunkowo duże jest zagrożenie ruchami masowymi. Obserwuje się ubytek węgla organicznego w glebach spowodowany po części wzrostem głębokości uprawy, odwodnieniem, jak też prawdopodobnie podniesieniem się temperatury powietrza. Poza rejonami intensywnego oddziaływania przemysłu gleby można uznać za czyste, choć może budzić niepokój znaczny wzrost zużycia środków ochrony roślin. Obserwuje się silny trend w urbanizacji Polski: w ciągu dziesięciu lat powierzchnia terenów zurbanizowanych wzrosła z poziomu 4,66% do ponad 5,15%, co oznacza ubytek gleb uprawnych kosztem terenów potencjalnie separowanych około 40 ha na dobę. Zagęszczanie jest następstwem unowocześniania i wzrostu masy urządzeń uprawowych; rolnictwo, jako działanie najbardziej dotknięte tym problemem dysponuje środkami technicznymi na przeciwdziałanie jego skutkom. Znaczna część problemów związanych z tymi zagrożeniami może zostać złagodzona dzięki kompetentnie sporządzonym planom zagospodarowania przestrzennego i wdrożeniu metod ochrony przeciwerozyjnej. Pewne możliwości przeciwdziałania ubytkowi glebowego węgla organicznego są dostępne dla gospodarstwa rolnego i leśnego. Doprowadzenie do odpowiedniego stanu obszarów zanieczyszczonych wymaga podjęcia remediacji gleb. (abstrakt oryginalny)

EN

Soils are constantly evolving due to the soil-forming processes and the impact of human economic activities. The main problem is likely to protect soil erosion, but comparing to Europe, Poland is a country less threatened by this phenomenon. Relatively large is the threat of mass movements. The loss of soil organic carbon is due in part to an increase in the depth of planting, dehydration, and also probably because of increase the air temperature. Beyond impact of intensive industry, soil can be considered clean, although a significant increase in the use of plant protection products may be worrying. There is a strong trend in urbanization: in ten years, an urban area in Poland increased from 4.66% to 5.15%, which means the loss of agricultural soils about 40 hectares a day. Densification is a consequence of the modernization and growth of the equipment for cultivation; agriculture, as the activity most affected by this problem has the technical means to counteract its effects. A large part of the problems associated with these risks can be mitigated through competently prepared spatial development plans and implementation methods for erosion protection. Some ways of preventing the depletion of soil organic carbon are available for agriculture or forestry. Bring contaminated sites to an appropriate state requires a soil remediation. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Gleboznawstwo; Skażenie gleb; Zakwaszenie gleby; Zanieczyszczenie środowiska

EN

Soil science; Soil contamination; Soil acidification; Environmental pollution

• Czasopismo: Przyszłość. Świat-Europa-Polska
• Rocznik: 2014
• Numer: nr 2
• Strony: 36--63

Twórcy

autor

Stanisław Gruszczyński

• AGH Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

Bibliografia

• Atlas geochemiczny Polski (2012). (Anna Pasieczna, red.) Skala: 1:2 500 000 (zmieniona i uzupełniona wersja internetowa publikacji z 1995 r.). Autorzy: Lis J., Pasieczna A., Mojski J.E., Przeniosło S., Sylwestrzak H., Strzelecki R., Wołkowicz S. Opracowanie map: Anna Pasieczna, Wojciech Markowski, Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce, wg stanu na 31 XII 2013 (2014). Państwowy Instytut Geologiczny Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa.
• EFSA (2014). The 2011 European Union Report on Pesticide Residues in Food. EFSA Journal 12(5):3694.
• Famielec J., Górka K., Stuczyński T., Wołkowicz S. (2007). Oszacowanie kosztów wynikających z wdrażania w Polsce wymagań zawartych w projekcie dyrektywy parlamentu europejskiego i rady ustanawiającej ramy dla ochrony gleb oraz zmieniającej dyrektywę 2004/35/WE, Puławy-Warszawa-Kraków.
• Günther A., Van Den Eeckhaut M., Malet J.-P., Reichenbach P., Hervás J. (2014). in press. Climate-physiographically differentiated PanEuropean landslide susceptibility assessment using spatial multicriteria evaluation and transnational landslide information. Geomorphology, DOI: 10.1016/j.geomorph.2014.07.01.
• Jones C., McConnell C., Coleman K., Cox P., Falloon P., Jenkinson D., Powlson D. (2005). Global climate change and soil carbon stocks; predictions from two contrasting models for the turnover of organic carbon in soil. Global Change Biology, 11, 154-166.
• Józefaciuk Cz., Józefaciuk A. (1992). Struktura zagrożenia erozją wodną fizjograficznych krain Polski. Pam. Puł., 101 (supl.): 23-50.
• Jurczuk S. (2012). Emisja dwutlenku węgla ze zmeliorowanych gleb organicznych w Polsce Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie (VII-IX): t. 12 z. 3 (39) ISSN 1642-8145, s. 63-76.
• Kirkby, M.J., Jones, R.J.A., Irvine, B., Gobin, A, Govers, G., Cerdan, O., Van Rompaey, A.J.J., Le Bissonnais, Y., Daroussin, J., King, D., Montanarella, L., Grimm, M., Vieillefont, V.,Puigdefabregas, J., Boer, M., Kosmas, C., Yassoglou, N., Tsara, M., Mantel, S., Van Lynden, G.J. and Huting, J. (2004). Pan-European Soil Erosion Risk Assessment: The ESERA Map, Version 1 October 2003. Explanation of Special Publication Ispra 2004 No.73 (S.P.I.04.73). European Soil Bureau Research Report No.16, EUR 21176, 18pp. and 1 map in ISO B1 format. Office for Official Publications of the European Communities, Luxembourg.
• Monitoring chemizmu gleb ornych Polski w latach 2005-2007 (2008). Autorzy opracowania: Terelak H., Stuczyński T., Motowicka-Terelak T., Maliszewska-Kordybach B., Pietruch C., Puławy.
• Ochrona środowiska 2013 (2013). Główny Urząd Statystyczny, Warszawa.
• Panagos P., Van Liedekerke M., Yigini Y., Montanarella L. (2013). Contaminated Sites in Europe: Review of the Current Situation Based on Data Collected through a European Network Hindawi Publishing Corporation Journal of Environmental and Public Health, Volume 2013, Article ID 158764, 11 pages http://dx.doi.org/ 10.1155/2013/ 158764.
• Panagos, P., Meusburger, K., Ballabio, C., Borrelli, P., Alewell, C. (2014). Soil erodibility in Europe: A high-resolution dataset based on LUCAS, Science of Total Environment, 479-480 (2014), pp. 189-200.
• Raport o stanie lasów w Polsce 2012 (2013). Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych, Warszawa.
• Rączkowski W. (2007). Zagrożenia osuwiskowe w polskich Karpatach. Referat na konferencji Geozagrożenia - V Międzynarodowe Targi Geologiczne, Warszawa 30 maja 2007.
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9. września 2002 w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi. (2002). Dz. U. 02.165.1359 z dnia 4.10.2002 r.
• Skoczko I. (2013). Degradacja pestycydów wybranymi metodami. Monografie Komitetu Inżynierii Środowiska Polskiej Akademii Nauk, vol. 109, Lublin.
• Strategia tematyczna w dziedzinie ochrony gleby (2006). Komunikat komisji do rady, parlamentu europejskiego, europejskiego komitetu ekonomiczno-społecznego oraz komitetu regionów, KOM(2006)231 wersja ostateczna, Bruksela.
• Van-Camp. L., Bujarrabal, B., Gentile, A-R., Jones, R.J.A., Montanarella, L., Olazabal, C. and Selvaradjou, S-K. (2004). Reports of the Technical Working Groups Established under the Thematic Strategy for Soil Protection. EUR 21319 EN/2, 872 pp. Office for Official Publications of the European Communities, Luxembourg.
• Van Rompaey, A.J.J., Vieillefont, V., Jones, R.J.A., Montanarella, L., Verstraeten, G, Bazzoffi P., Dostal, T, Krasa, J, de Vente, J., Poesen, J. (2003). Validation of soil erosion estimates at European scale. European Soil Bureau Research Report No.13, EUR 20827 EN, (2003), 26pp. Office for Official Publications of the European Communities, Luxembourg.
• Wójcik J. (2013). Możliwości zwiększania sekwestracji węgla w ekosystemach leśnych w warunkach zmian klimatycznych. Gromadzenie węgla w glebie, ochrona materii organicznej Panel Ekspertów "KLIMAT", LASY I DREWNO A ZMIANY KLIMATYCZNE: ZAGROŻENIA I SZANSE, Instytut Badawczy Leśnictwa, czerwiec 2013.