Sanktuaria świętych i błogosławionych w Polsce - zarys problematyki

• Autorzy: Franciszek Mróz

Warianty tytułu

Sanctuaries of the Saints and Blessed in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Turystyka religijna jest jedną z form turystyki, która w ostatnich kilkudziesięciu latach w Polsce zdobywa sobie coraz większą liczbę zwolenników. Pomimo coraz bardziej widocznych tendencji do sekularyzacji życia i spychania wiary do indywidualnego przeżycia, od wielu lat obserwuje się w Polsce stale rosnącą popularność pielgrzymowania. O popularności podróży o motywach religijnych lub religijno-poznawczych świadczyć może choćby 15 mln odwiedzających w ciągu roku główne ośrodki pielgrzymkowe o zasięgu międzynarodowym i krajowym w Polsce(fragment tekstu)

EN

Today, even though we live in a more and more secularised world, where a sense of moral void, and of being emotionally lost is deepening, a steady increase in the number of travels characterised by religious and religious-cognitive motives has been observed for many years. In recent years, around 15 million people annually have taken part in pilgrimages to main pilgrimage sites in Poland (both of international and domestic range). Religious tourism is winning more and more followers, too. At present, there are more than 800 pilgrimage centres in Poland, predominantly connected with the Roman Catholic Church. Among them, Marian pilgrimage sites definitely prevail (around 550 sanctuaries - 70 per cent of the total number). As for sanctuaries of Jesus Christ, or Our Lord's sanctuaries, according to Polish professional literature, there are 97 of them, which constitutes 12 percent of the total sanctuary number. The remaining 160 pilgrimage sites are connected with the special worship of the saints or blessed. The sanctuaries of the saints and blessed are among the oldest pilgrimage centres in Poland, along with the Lord's sanctuaries. The oldest such place is the sanctuary in Gniezno, which houses the tomb of Saint Adalbert of Prague - the patron of Poland. In the year 1000 Otto III, king of Germany and Holy Roman Emperor made a pilgrimage to the tomb. Built in 1090, the cathedral in Gniezno used to be one of the most important sacred places in Medieval Poland. One of the oldest pilgrimage centres in Polish Carpathian Mountains is the sanctuary of hermits Świerad and Benedict in Tropie by the Dunajec river, dating back to late 11th century. In the 13th century the cult of blessed Kinga developed in Stary Sącz. Starting in the 15th century, the following sanctuaries related to the cult of the holy relics of the saints and blessed gained prominence: Dukla (cult of blessed John of Dukla), Lipnica Murowana (saint Simon of Lipnica) as well as Kęty (saint John of Kęty). Among the many Polish cities which are home to sanctuaries, Kraków is one of the most exceptional, with more than 30 pilgrimage centres registered in the city at present, of which 16 are associated with the cult of the saints and blessed. Pilgrimages to Kraków started already in the 12th century and were related to the cult of St. Florian and St. Stanislaus Bishop and Martyr. At the peak of the pilgrimage movement, in the 15th century, 17 sacred places ("loca sacra") were registered in Kraków. Almost half of the sanctuaries of the saints and blessed were built in 1945-2010. Over 20 per cent of the analysed pilgrimage centres can be dated back to the Middle Ages, and 25 per cent originated during the post-Trent restoration of the 16th and 17th centuries.The spatial distribution of the analysed sanctuaries shows their concentration in the former historic regions of Poland - mainly in southern Małopolska and Wielkopolska. The most numerous group of the Polish sanctuaries of the saints and blessed are centres of local (52 per cent of the total number) and diocesan (35 per cent) range of spatial impact. Some of the most prominent sanctuaries of international renown are the sanctuaries in Góra Świętej Anny (the cult of st. Anne); Oświęcim and Niepokalanów (the cult of st. Maximilian Maria Kolbe), Wadowice (the cult of Servant of God John Paul II) and Warsaw (the cult of blessed father Jerzy Popiełuszko).(author's abstract)

Słowa kluczowe

PL

Turystyka; Turystyka religijna; Pielgrzymowanie; Rozkład przestrzenny

EN

Tourism; Religious tourism; Pilgrimage; Spatial distribution

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Ekonomiczne Problemy Usług
• Rocznik: 2011
• Numer: nr 66 Turystyka religijna: atrakcje turystyki religijnej
• Strony: 233--250

Twórcy

autor

Franciszek Mróz

• Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Bibliografia

• Dyrektorium o pobożności ludowej i liturgii. Zasady i wskazania, Wyd. Pallottinum, Poznań 2003,
• A. Jackowski, I. Sołjan, E. Bilska-Wodecka, Religie świata. Szlaki pielgrzymkowe, Wielka encyklopedia geografii świata, t. 15, Wyd. Kurpisz, Poznań 1999,
• Miejsca Święte Rzeczypospolitej. Leksykon, red. A. Jackowski, Kraków 1998
• J. Biliński, Tysiąclecie kościoła pw. św. Jakuba Apostoła w Jakubowie, Jakubów 1991, s. 9; W. Zaleski (oprac. M. i J. Łempiccy), Sanktuaria Polskie. Katalog encyklopedyczny miejsc szczególnej czci Osób Trójcy Przenajświętszej, Matki Bożej i Świętych Pańskich, Warszawa 1988,
• S.K. Szwarga, Stary Sącz. Błogosławiona Kinga, "Tarnowskie Studia Teologiczne" 1983, nr 9, Tarnów 1983
• A. Jackowski, Kraków jako międzynarodowe centrum turystyki religijnej, "Alma Mater. Miesięcznik Uniwersytetu Jagiellońskiego" 2008, nr 109, Kraków 2008
• J. Borzyszkowski, Z dziejów Kościoła katolickiego na Kaszubach i Pomorzu w XIX i XX w., Gdańsk-Pelplin 2000
• J. Kracik, Święte obrazy wśród grzesznych sarmatów. Ze studiów nad recepcją kultowego dziedzictwa, "Nasza Przeszłość" 1992, t. 81, s. 178; T. Wiślicz, "Miejsca cudowne" w Małopolsce w XVI-XVIII w., "Kwartalnik Historii Kultury Materialnej" 1999, nr 3-4, Warszawa,
• J. Horzela, Łaskami słynąca figura św. Mikołaja w Pierśćcu, bmw i bdw
• Z dawna Polski Tyś Królową. Przewodnik po sanktuariach maryjnych. Koronowane wizerunki Matki Bożej 1717-1999, Siostry niepokalanki, Szymanów 1999
• P.P. Gach, Struktury i działalność duszpasterska zakonów męskich na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej i Śląska w latach 1773-1914, Lublin 1999
• G.A. Wiśniowski, Reformaci na Górze Świętej Anny w latach 1656-1810, w: Pod płaszczem Św. Anny. Materiały z konferencji historycznej z okazji 350-lecia przybycia franciszkanów na Górę Świętej Anny 1656-2006, red. J.R. Gohly, Wrocław 2007
• B. Kumor, Historia Kościoła. Część 8. Czasy współczesne 1914-1992, Lublin 1995
• F. Mróz, Geograficzny zasięg kultu św. Stanisława w Polsce, w: Skałka - Sanktuarium i Panteon Narodu. 750-lecie kanonizacji św. Stanisława Biskupa i Męczennika, red. L. Kaszowski, "Peregrinus Cracoviensis" 2003, nr 14
• I. Hodorowicz i F. Mróz, Sanktuaria świętych i błogosławionych w Karpatach Polskich, w: Turystyka religijna na obszarach górskich, red. A. Jackowski, F. Mróz, I. Hodorowicz, Nowy Targ 2009
• F. Mróz, Tu, w tym mieście, w Wadowicach, wszystko się zaczęło... Pielgrzymowanie i turystyka religijna do miasta rodzinnego Karola Wojtyły, "Peregrinus Cracoviensis" 2007, nr 18