Polscy prawnicy w Rosji przed 1917 rokiem : wybrane koncepcje teorii i praktyki prawa

• Autorzy: Adam Bosiacki

Warianty tytułu

Polish Lawyers in Russia before 1917 : Chosen Concepts of Theory and Practics of the Law

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W prezentowanym szkicu chciałbym skupić się na trzech wymiarach takiego wpływu i przedstawić kształt oddziaływania polskich prawników na myśl prawniczą w Rosji w ostatnim okresie przed 1917 r. w aspektach: akademickiej teorii prawa w sensie generalnym na przykładzie Leona Petrażyckiego, teorii prawa cywilnego jako najważniejszej z kształtujących się w tym państwie ogólnych zagadnień nauk prawnych, na przykładzie piśmiennictwa Gabriela Szerszeniewicza i czystej już niejako praktyki prawa: korzeni, by tak rzec, rosyjskiej adwokatury najwyższej próby przełomu wieków reprezentowanej przez Aleksandra Lednickiego. Chciałbym skupić się na wciąż - odmiennie niż w Rosji - mniej w Polsce znanych postaciach uosabiających wskazane aspekty, z których każdy w rosyjskiej nauce prawa ma miejsce bezdyskusyjne i jest traktowany jako instytucja tworząca bądź współtworząca właśnie konkretne teorie i gałęzie prawa. (fragment tekstu)

EN

The paper analyses comparative aspect of legal ideas and social views of three eminent Polish lawyers in the Russian Empire in its closing period: Gabriel Shershenevich (Szerszeniewicz), Leo Petrazhytsky (Petrażycki) and Alexander Lednitsky (Lednicki). All three represented the question of Polish lawyers community in this country, focusing science of civil law, legal theory, and the law in action, i.e. the art of advocacy. Shershenevich is admired as one of creators of the Russian commercial and civil law systems, using a number of non-dogmatic methods of legal science and presenting some Russian specifics in this. Based on the Pandektensystem, Shershenevich's attitude added as sources of law quite wide nation's will in law enacting, naturalism, focusing on local communities and customary law, as well as some impact of unwritten rules on civil and commercial law. This scholar also analyzed an idea of good manners and good will what was also typical for Petrazhytsky. The latter as the sole among Polish lawyers is held as the creator of a sufficient legal theory (psychologism) but his ideas are somehow linked to Polish, German and Russian attitudes towards law in the 19th century. Also, Petrazhytsky is also widely receipted in Russia and the Bolshevik state. Although his views were not that radical, ideas of unwritten law and a class attitude towards legal order were somehow convenient for communist totalitarianism. On the other side, like his colleagues presented in this paper, Petrazhytsky constitutional democratic views focused on very different manner of political system. The same attitude represented Alexander Lednitsky, promoting social ideas of moderate state including liberation of Poland, which was typical for most majority of Polish lawyers in Russia. However, what is really paradoxical, academic and social activity of Petrazhytsky and Lednitsky, who moved to Poland after reaching its independence, stopped, and both of them committed suicide protesting against false social and academic accusations and misunderstanding of their ideas. It is now worth to recollect and remind the figures, which played an important role in Polish legal theory and practice, in social activity of Polish society and transforming the Russian Empire to a state of a constitutional character. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Usługi prawnicze; Prawo; Historia

EN

Legal services; Law; History

• Czasopismo: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G. Ius
• Rocznik: 2011
• Tom: 58
• Numer: nr 1
• Strony: 157--173

Twórcy

autor

Adam Bosiacki

Bibliografia

• A. Kijas, Polacy w Rosji od XVII wieku do 1917 roku. Słownik biograficzny, Warszawa - Poznań 2000
• A. Kojder, Leon Petrażycki jako sojolog, [w:] Socjologia na Uniwersytecie Warszawskim. Fragmenty historii, opr. Antoni Sułek, Warszawa 2007
• A. Lednicki, Pamiętnik 1914-1918, opr. Z. Koziński, Kraków 1994
• A. Lednicki, Z lat wojny. Artykuły, listy, przemówienia (1915-1918), Warszawa 1921
• A. N. Meduševskij, Demokratia i avtoritarizm: rossijskij konstitucionalizm v sravnitel'noj perspektive, Moskwa 1998
• A.Kojder, Leon Petrażycki, [w]: Profesorowie Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego 1808-2008, pod red. G. Bałtruszajtys, Warszawa 2009
• Akcjonernaja kompania. Akcjonernye zloupotreblenia i rol'akcjonernych kom-panij v narodnom choziajstve. Po povodu predstojaščej reformy akcjonernogo prava, Sankt-Peterburg 1898
• Aleksander Lednicki (oszczerstwa i prawda), "Zeszyty Historyczne", nr 1, Paryż 1962
• Andrzej Walicki Filozofiaprawa rosyjskiego liberalizmu, Warszawa 1995
• C. Brzoza, K. Stepan, Posłowie polscy w parlamencie rosyjskim 1906-1917. Słownik biograficzny, Warszawa 2001
• Die Lehre vom Einkommen, t. I-II, Berlin 1893-1895
• E. Fittipaldi, Bonae fidei possessor fructus consumptos suos facit. Tentative Answers to One Question Left Open by Petrazycki 's Economic Analysis of Law, "Societas/Communitas" 2009, nr 1(7)
• E. Waśkowski, Prof. Gabriel Szerszeniewicz (Z powodu 25-lecia od dnia śmierci), "Palestra" 1938, nr 1
• Ekonomičeskoe obosnovanie avtorskogo prava, Kazan 1890, s. 7-9.
• F. Zoll, Prawo cywilne w zarysie, cz. IV: Prawo ziem wschodnich, opracował na podstawie dzieła G. F. Szerszeniewicza dr Fr. Bossowski, Warszawa - Kraków [1922]
• G. Šeršenevič, Nauka graždanskogo prava v Rossii, Sankt-Peterburg 1893, wyd. II: Sankt- G. Šeršenevič, Obščaja teoria prawa, Moskwa 1910, t. I
• G. Šeršenevič, Sistema torgovych dejstvij. Kritika osnovnych ponjatij torgovogo prava, Moskwa 1892.
• G. Šeršenevič, Učebnik russkogo graždanskogo prava, wyd. 10, Moskwa 1912.
• I. Barwicka-Tylek (biogram Petrażyckiego w Słowniku historii doktryn politycznych, pod red. K. Chojnickiej, M. Jaskólskiego, t. 4, Warszawa 2009
• J. Kurczewski, Bronisław Malinowski Misunderstood - Or How Leon Petrażycki 's Concept of Law Is Unwittingly Aplied in Antropology of Law, "Societas/Communitas" 2009, nr 1(7)
• K. Motyka, Wpływ Leona Petrażyckiego na polską teorię i socjologię prawa, Lublin 1993.
• Kazimierz Opałek Polski Słownik Biograficzny, t. XXV/4, z. 107
• L. Bazylow, Polacy w Petersburgu, Wrocław 1984.
• L. Petrażycki, O nauce, prawie i moralności. Pisma wybrane, wyboru dokonali J. Licki i A. Kojder, opracował A. Kojder, Warszawa 1985
• L. Petražickij, Bona fides v graždanskom prave. Prava dobrosovestnogo vladelca na dochody s toček zrenia dogmy i polityki graždanskogo prava, Sankt-Peterburg 1897, wyd. II, poprawione i uzupełnione, Sankt-Peterburg 1902, wyd. ostatnie: Sankt-Peterburg 2002.
• Leo von Petražycki, Die Fruch-tvertheilung beim Wechsel der Nutzungsberechtigten vom Standpunkt des positiven Rechts und der Gesetzgebung: drei civilrechtliclie Abhandlungen, Berlin 1892
• Nasza polityka wschodnia, Warszawa 1922
• O. Ju. Šilochwost, Russkie civilisty: seredina XVIII-načaloXXv[eka]. Kratkij biografičeskij slovar', Moskwa 2005
• Obščsee učenie oprave i gosudarstve. Lekcii G. Šeršeneviča, Moskwa 1908, s. 13.
• Peterburg 2003.
• Petrażyckiego [w]: GosudarstvennajaDumaRossisjkojImperii 1906-1917. Enciklopedia, red. odpowiedzialny V. V. Šelochaev, Moskwa 2008
• Prava dobrosovestnogo vladelca na dochody s toček zrenia dogmy i politiki graždanskogo prava, Sankt-Peterburg 1897
• T. Giaro, Leon Petrażycki i ekonomiczna analiza prawa. Materiały do dalszych rozważań, [w]: Nauka i naucznie prawa. Tradycja i przyszłość. Konferencja na dwóchsetlecie Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, 7 marca 2008 r., pod red. H. Izdebskiego, Warszawa 2009
• V. Nečaev, Petražickij [w]: EnciklopedičeskijSlovar', t. XXIII, S[ankt]-Peterburg 1898
• W. E. Butler, Russian Law, wyd. III, Oxford 2009
• W. Lednicki, Pamiętniki, t. II, Londyn 1967 W. Spasowicz, Liberalizm i narodowość. Wybór pism, wstępem opatrzył D. Szpoper, Kraków 2010
• Wł. Spasowicza zob. biogram [w:] A. Kijas, Polacy w Rosji do 1917 roku. Słownik biograficzny, Warszawa - Poznań 2000
• Z. Łukawski, Koło Polskie w rosyjskiej Dumie Państwowej w latach 19061909, Wrocław - Warszawa - Kraków 1967