Hipoteza trójstopniowego działania prawa Adama Podgóreckiego i jej współczesne aspekty jako model społecznego działania prawa

• Autorzy: Agata Przylepa-Lewak

Warianty tytułu

The Hypothesis of Three-Stage Working of Law Created by Adam Podgórecki and its Present-Day Aspects as the Model of the Social Working of Law

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Hipoteza trójstopniowego działania prawa została stworzona w połowie lat 60. przez polskiego socjologa Adama Podgóreckiego. Skuteczność działania danego aktu zgodnie z hipotezą zależy od wielkości przyjętych zmiennych, którymi są: treść, typ podkultury jako łącznik między poleceniami prawodawcy a społecznymi zachowaniami odbiorców oraz typ osobowości. Rola oraz stosowanie tych zmiennych zostały omówione w artykule.

EN

The hypothesis of three-stage working of law was created in the second half of the sixties by the Polish sociologist Adam Podgórecki. The author of the hypothesis questioned the opinion that the correctly issued legal regulation of legal validity acts automatically. He affirmed that the abstract legal regulation affects the social behaviour through three principal independent variables. The article exemplifies the influence of these three independent variables on the working of the law. The first independent variable is the content, meaning, which a given legal regulation imposes on the kind, type of economic-social relations within which that regulation is the element of a valid legal system. The example described in the article, the influence of this first independent variable on working of the law, except some examples described by the author of the hypothesis, will be mainly the working of the law after constitutional transformation which took place in Poland after 1989. The second independent variable is the kind, type of the subculture which acts within a given social-economic system as hyphen between recommendations of the legal authority and the social behaviours of the recipients of legal regulations. According to the hypothesis there are different kinds of legal subculture: negative, positive as well as neutral, and depending on what category of subjects the subculture concerns, the subculture of those who shape the law and those who realize it can be distinguished. Belonging to the definite legal subculture shall determine various legal behaviours. Researches conducted both with the representatives of definite professional circles connected with law and with criminal environment including organized crime served as examples. The third independent variable, which can modify variously the functioning of the abstract legal regulation is - in a given social-economic system within a given legal subculture - the type of personality which is the final executor of recommendations of a given regulation. The behaviour of subjects acting legally or above law shall be various with regard to different types, kinds of personality whom legal regulations reach. The following factors have influence on the working of the law: feeling of social threat, degree of social rigorism, and so the degree of social support for the most severe punishments, the attitude of passivity or social commitment, the level of confidence to the state and law, the level of education. The legislator who wants to create good law has to be interested in its effectiveness, and the effectiveness of the working of a given act according to the hypothesis of the three-stage working of the law depends on the size of acceptance of the distinguished variables. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Prawo; Historia prawa; Socjologia; Wsparcie społeczne

EN

Law; Legal history; Sociology; Social support

• Czasopismo: Studia Iuridica Lublinensia
• Rocznik: 2011
• Tom: 16
• Strony: 253--278

Twórcy

autor

Agata Przylepa-Lewak

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Bibliografia

• Analiza dotycząca demoralizacji nieletnich oraz zjawisk patologicznych wśród dzieci i młodzieży w 1996 roku, Komenda Główna Policji, Biuro Prewencji, Warszawa 1997.
• Bafia J., Kultura prawna społeczeństwa, problemy i znaczenie, Warszawa 1986, s. 4.
• Bilikiewicz A., Psychiatria, Warszawa 2003, s. 415.
• Błachut J., Gaberle A., Krajewski K., Kryminologia, Gdańsk 2004, s. 304, 305.
• Borucka- Arctowa M., Skąpska G., Daniel K., Kozłowska M., Kontekst świadomości prawnej, [w:] Elementy socjologii prawa, t. 2, Warszawa 1990, s. 47.
• Borucka-Arctowa M., Kultura prawna na tle myśli filozoficznej i społecznej o kulturze, "Studia Prawnicze" 2002, z. 1, s. 17.
• Bożyczko Z., Przestępstwo i życie, Wrocław 1972, s. 184 i n.
• Czapów Cz., Młodzież a przestępstwo, cz. 1, Warszawa 1962, s. 134-135.
• Czapów Cz., Młodzież a przestępstwo, cz. 2, Warszawa 1962, s. 12, 35.
• Czapów Cz., Spór o przydatność pojęcia podkultury w precyzowaniu problematyki badań socjologicznych, "Studia Socjologiczne" 1966, z. 3, s. 254-255.
• Działocha K., Trybunał Konstytucyjny wobec zmiany Konstytucji, "Państwo i Prawo" 1991, z. 4, s. 8.
• Frieske K., Socjologia prawa, Poznań 2001, s. 111-112.
• Garlicki L., Materialna interpretacja klauzuli demokratycznego państwa prawnego w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, [w:] Zasada demokratycznego państwa prawnego w Konstytucji RP, S. Wronkowska (red.), Warszawa 2006, s. 124.
• Górecka H., Schubert E., Patologie społeczne objęte ingerencją sądu rodzinnego i ich uregulowania prawne, Olsztyn 1992, s. 91.
• Gromski W., Autonomia i instrumentalny charakter prawa, Wrocław 2000, s. 47.
• Gryniuk A., Kultura prawna a świadomość prawna, "Państwo i Prawo" 2002, z. 2, s. 21.
• Hołyst B., Kryminologia, Warszawa 1999, s. 459, 460.
• Kaczmarek T., Dolińska G., Giezek J., Sitek W., Decyzja sędziego w sprawie wymiaru kary i jej psychologiczne uwarunkowania, Wrocław 1987, s. 10-11.
• Kłoskowska A., Socjologia kultury, Warszawa 1981, s. 14.
• Kojder A., Destrukcja normatywności; jej współczesne przejawy i skutki społeczne, [w:] Śląsk - Polska - Europa. Zmieniające się społeczeństwo w perspektywie lokalnej i globalnej, Katowice 1998, s. 362.
• Kojder A., Kulturowe koleraty prawa, [w:] Elementy socjologii prawa, t. 2, Warszawa 1990, s. 37.
• Kojder A., Ograniczenia skuteczności prawa, [w:] Skuteczność prawa, T. Giaro (red.), Warszawa 2010, s. 43-44.
• Kubicki L., Udział ławników w postępowaniu karnym, opinie a rzeczywistość, Warszawa 1970, s. 80-84.
• Kukuryk K., Obowiązywanie normy prawa stanowionego w czasie, [w:] Zmiany społeczne a zmiany w prawie, L. Leszczyński (red.), Lublin 1999, s. 203.
• Kurczewski J., The penal Attitudes and Behaviour of Professional Judes, "The Polish Socjological Bulletin" 1971, nr 1, s. 123.
• Kustra E., Normatywny wzór prawodawstwa ukształtowany w okresie transformacji, [w:] Przemiany polskiego prawa (1989-1999), E. Kustra (red.), Toruń 2001, s. 15.
• Kwaśniewski J., Koncepcje podkultur dewiacyjnych, [w:] A. Podgórecki, Zagadnienia patologii społecznej, Warszawa 1976, s. 204-205.
• Michalska-Warias A., Przestępczość zorganizowana i prawnokarne formy jej przeciwdziałania, Lublin 2006, s. 19.
• Modzelewski W., Jak się różnimy, jak się zmieniamy? Współczesny świat w sondażach międzynarodowych, Warszawa 2009, s. 25-28.
• Morawska E., Klauzula państwa prawnego w Konstytucji RP na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, Toruń 2003, s. 16, 35.
• Muller T., Młodzieżowe podkultury, Warszawa 1987, s. 44 i n.
• Osiecka J., Opinie o przestrzeganiu prawa w życiu publicznym (w świetle badań sondażowych), Kancelaria Sejmu, Biuro Studiów i Ekspertyz, Wydział Analiz Ekonomicznych i Społecznych, Raport nr 75, 1995, s. 8 .
• Osiecka-Chojnacka J., System oceny skutków regulacji w Polsce, INFOS, "Zagadnienia społeczno-gospodarcze" nr 2 (26), 24.01.2008, Wyd. Biuro Analiz Sejmowych.
• Pałecki K., Normatywna teoria kultury prawnej, [w:] Elementy socjologii prawa, t. 2, Warszawa 1990, s. 46.
• Pałecki K., O pojęciu kultury prawnej, "Studia Socjologiczne" 1972, z. 2, s. 219.
• Pałecki K., O użyteczności pojęcia kultura prawna, "Państwo i Prawo" 1974, z. 2, s. 65.
• Pęczak M., Mały słownik subkultur młodzieżowych, Warszawa 1992, s. 4.
• Pieniążek A., Stefaniuk M., Socjologia prawa, zarys wykładu, Kraków 2002, s. 98.
• Pilipiec S., Autorytet prawa obowiązującego, [w:] System prawny a porządek prawny, O. Bogucki, S. Czepita (red.), Szczecin 2008, s. 273.
• Podgórecki A., Hipoteza trójstopniowego działania prawa, [w:] A. Kojder, E. Łojko, W. Staśkiewicz, A. Turska, Elementy socjologii prawa, t. 2, Warszawa 1990, s. 20.
• Podgórecki A., Poglądy na prawo w świetle badań empirycznych, [w:] Elementy socjologii prawa, t. 1, Warszawa 1989, s. 201-202.
• Podgórecki A., Prestiż prawa, Warszawa 1966, s. 176.
• Podgórecki A., Rygoryzm prawny społeczeństwa, "Studia Socjologiczne" 1966, z. 2, s. 226.
• Podgórecki A., Socjologia prawa, Warszawa 1962 , s. 28.
• Podgórecki A., Socjologiczna teoria prawa, Warszawa 1998, s. 25.
• Podgórecki A., Zarys socjologii prawa , Warszawa 1971, s. 398-399.
• Podgórecki A., Zjawiska prawne w opinii publicznej, Warszawa 1964, s. 36.
• Raczkowski K., Narkotyki, organizacja przestępczości i systemy przeciwdziałania, Warszawa 2009, s. 17.
• Rau Z., Przestępczość zorganizowana w Polsce i jej zwalczanie, Kraków 2002, s. 223.
• Russocki S., W poszukiwaniu pojęcia kultury prawnej, [w:] Elementy socjologii prawa, t. 2, Warszawa 1990, s. 38 i 39.
• Seidler G.L., Groszyk H., Malarczyk J., Pieniążek A., Wstęp do nauki o państwie i prawie, Lublin 2001, s. 168.
• Skąpska G., Prawo i społeczeństwo, Katowice 1999, s. 124-125.
• Skąpska G., Społeczne podłoże postaw wobec prawa, Wrocław 1981, s. 137.
• Sobczak K., Słaba legislacja bez oceny skutków, "Rzeczpospolita" z dn. 27.07.2006.
• Stawecki T., Winczorek P., Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 2002, s. 153-15.
• Stefaniuk M., Preambuła aktu normatywnego w doktrynie oraz w procesie stanowienia i stosowania polskiego prawa w latach 1989-2007, Lublin 2009, s. 154.
• Sztompka P., Socjologia, Kraków 2002, s. 397.
• Tokarczyk R., Współczesne kultury prawne, Warszawa 2008, s. 22.
• Tyburska A., Uwarunkowania przestępczości nieletnich. Analiza wybranych czynników wewnętrznych, "Przegląd Policyjny" 2000, nr 1-2, s. 36.
• Wiatr J.J., Społeczeństwo. Wstęp do socjologii systematycznej, Warszawa 1976, s. 42.
• Wróblewski J., Rozumienie prawa i jego wykładnia, Wrocław 1990, s. 93-94.
• Wróblewski J., Sądowe stosowanie prawa, Warszawa 1988, s. 150.
• Wróblewski J., Wstęp do prawoznawstwa, Łódź 1984, s. 139.
• Ziembiński Z., Problemy podstawowe prawoznawstwa, Warszawa 1980, s. 75.
• Zirk-Sadowski M., Instytucjonalny i kulturowy wymiar integracji prawnej, [w:] Zmiany społeczne a zmiany w prawie, L. Leszczyński (red.), Lublin 1999, s. 40.