Prawo łaski w świetle Konstytucji z 17 marca 1921 r. Zagadnienia ustrojowe i procesowe

• Autorzy: Katarzyna Kaczmarczyk-Kłak

Warianty tytułu

The Right of Pardon in the View of the Constitution of 17 March 1921. Constitutional and Lawsuit Issues

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule omówiono istotę prawa ułaskawienia w konstytucjach różnych państw. Przedstawiono ograniczenia prawa łaski, stosowanie tego prawa, możliwość złagodzenia kary oraz tryb postępowania w przedmiocie ułaskawienia.

EN

The article concerns the right of pardon in the view of the Constitution of March dated on 1921. The author analyses subjective and objective range as well as the contents of the decision of the head of state concerning the right of pardon. She compares solutions adapted in Poland and those that functioned in other modern countries. On this background she discusses the model of the right of pardon in Poland proving that this law was understood narrowly by the Constitution from 1921. It was limited only to penal and judicial responsibility and distinctly excluded the possibility of pardon by individual abolition. The author also indicates that the head of state had restricted possibilities to state the contents of the act of pardon. That was because the Constitution clearly determined that it may only consist in cancellation or commutation of punishment, or possibly remission of consequences of conviction. By that means the March Constitution determined the boundary of presidential right of pardon, which was not common solution during the interwar period. The author also analyses, on the basis of unpublished archival materials, the practice of executing the right of pardon, especially the procedure of decision-making and contents of the act of pardon. On this basis she concludes that despite of lack of constitutional reference to act the president executed the right of pardon retaining procedure specified in Code of Criminal Proceedings, however he did not execute the right of pardon through proceeding initiated without maintaining requirements of criminal procedure. The article also tackles the issue of motives that made president's way towards making decisions concerning pardon and its independence by analyzing the use of the right of pardon by presidents Stanisław Wojciechowski and Ignacy Mościcki. The presented data show that under the same Constitution presidents differently understood their role at making decision about pardon. They either presented the model of full (Wojciechowski) or restricted (Mościcki) independence in decision-making.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Prawo; Konstytucja; Prawo karne; Postępowanie karne; Program łagodzenia kar

EN

Law; Constitution; Criminal Law; Criminal procedure; Leniency Programme

• Czasopismo: Studia Iuridica Lublinensia
• Rocznik: 2014
• Tom: 23
• Strony: 39--64

Twórcy

autor

Katarzyna Kaczmarczyk-Kłak

Bibliografia

• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Ustawa z dnia 17 marca 1921), oprac. A. Wereszczyński, Lwów-Warszawa-Kraków 1927.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej i ważniejsze ustawy polityczne i administracyjne uzupełnione Statutem Ligii Narodów, wydał A. Peretiakowicz, Poznań 1928, s. 1-43.
• L. Kulikowski, Prawo łaski, "Wiliński Przegląd Prawniczy" 1932, nr 6, s. 171.
• W. Makowski, Ustroje polityczne państw bałkańskich, "Nowe Państwo" 1931, nr 1, s 15.
• J. Kuncewicz, Przebudowa. Rzecz o życiu i ustroju Polski, słowo wstępne Z. Cybichowski, Kraków 1930, s. 112.
• Z. Cybichowski, Polskie prawo państwowe, Warszawa 1929, s. 113.
• Nowe konstytucje, przełożone pod kierunkiem J. Makowskiego, Warszawa 1925, s. 137-154.
• A. Gwiżdż, Uwagi wstępne do konstytucji Finlandii, [w:] Konstytucje Finlandii, Włoch, Niemieckiej Republiki Federalnej, Francji. Zbiór tekstów, red. A. Burda, M. Rybicki, Wrocław-Warszawa- Kraków-Gdańsk 1971, s. 46.
• R. Erich, La Constitution Finlandaise, "Revue de Droit International" 1924, z. 2, s. 100 i nast..
• A. Ajnenkiel, Ewolucja systemów ustrojowych w Europie Środkowej 1918-1939, [w:] Dyktatury w Europie Środkowej i Wschodniej 1918-1939. Konferencja naukowa w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk 2-3 XII 1971, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1973, s. 47.
• E. Pioskowik, Ewolucja systemu sprawowania władzy w Bułgarii w latach 1918-1944, Katowice 1993, s. 13.
• A. Berger, Nowa konstytucja austriacka, "Nowe Państwo" 1934, nr 3, s. 12.
• W. Skrzydło, Problem recepcji zasad ustrojowych na przykładzie Francji i Polski międzywojennej, [w:] Polska w Europie. Studia historyczne, red. H. Zins, Lublin 1968, s. 273-287.
• Z. Witkowski, Zakres recepcji konstytucjonalizmu francuskiego III Republiki w Konstytucji marcowej, "Acta Universitatis Nicolai Copernici", Prawo, 1985, z. XXIV, s. 271-289.
• S. Różycki, L´Influence du Constitutionnalisme Français sur la Constitution Polonaise du 17 Mars 1921, Paris 1930; V. Dalmas, L´Évolution constitutionnelle de la Pologne depuis 1919, Paris 1936.
• L. Duguit, H. Monnier, R. Bonnard, Les constitutions et les principales lois poliques de la France depuis 1789, Paryż 1952, s. 290-292.
• M. Szczaniecki, Wybór źródeł do historii państwa i prawa w dobie nowożytnej, cz. I, Warszawa 1976, s. 135-136.
• Powszechna historia państwa i prawa. Wybór tekstów źródłowych, wyboru dokonali M. J. Ptak i M. Kinstler, Wrocław 1996, s. 107-108.
• A. Gaca [w:] K. Kamińska, A. Gaca, Historia powszechna ustrojów państwowych, Toruń 2011, s. 711.
• F. Siemieński, Ewolucja instytucji Prezydenta Rzeczypospolitej, "Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska" 1990, sec. G, vol. XXXVII, s. 183.
• Z. Witkowski, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej (1921-1935), Warszawa-Toruń 1987, s. 87.
• K. Koźbiał, W. Stankowski, Konstytucja Księstwa Liechtensteinu. Naród - państwo - polityka, Warszawa 2009.
• M. Starzewski, Konstytucja Republiki Czechosłowackiej, Kraków 1926, s. 97 i 129.
• S. Starzyński, Współczesny ustrój prawno-polityczny Polski i innych państw słowiańskich, reprint wydania z 1928 r., Warszawa 2010, s. 177.
• A. Miler, Nowa Konstytucja Państwa Litewskiego, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 1929, nr 1, s. 57.
• M. Maksimajtis, Gosudarstwiennyj stroj burżuaznoj Litwy, Wilno 1969, s. 54 i nast.
• W. L. Jaworski, Prawa państwa polskiego. Konstytucja z 17 marca 1921. Prawo polityczne od 2 października 1919 do 4 lipca 1921, Kraków 1921, s. 217.
• Konstytucja Wielkiego Księstwa Luksemburga, tłum. A. Wojtyczek-Bonnand, K. Wojtyczek, Warszawa 2006.
• D. Malec [w:] D. Malec, J. Malec, Historia administracji nowożytnej, Kraków 1996, s. 151.
• A. Paszkudzki, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 marca 1921 r. Komentarz, Lwów-Warszawa 1927, s. 69.
• S. Śliwiński, Polskie prawo karne materialne. Część ogólna, Warszawa 1946, s. 515.
• W. Wolter, Zarys systemu prawa karnego. Część ogólna, t. II, Kraków 1934, s. 174.
• Z. Łaguna, Prawo łaski w świetle nowej konstytucji, "Głos Sądownictwa" 1937, nr 11, s. 851.
• W. Wolter, Zarys systemu prawa karnego. Część ogólna, t. I, Kraków 1933, s. 4.
• T. Bojarski, Polskie prawo wykroczeń. Zarys wykładu, Warszawa 2003, s. 30.
• A. Gubiński [w:] T. Grzegorczyk, A. Gubiński, Prawo wykroczeń, Warszawa 1996, s. 19.
• Z. Wusatowski, Z. Kwieciński, Kodeks postępowania karnego, Warszawa 1929, s. 177.
• A. Marek, Prawo wykroczeń (materialne i procesowe), Warszawa 2004, s. 10.
• M. L. Kulesza, J. W. Śliwowski, Ustawowy a sędziowski wymiar kary, Warszawa 1936.
• L. Peiper, Komentarz do kodeksu karnego i prawa o wykroczeniach, Kraków 1936, s. 141.
• A. Glaser, A. Mogilnicki, Kodeks karny. Komentarz, Kraków 1934, s. 267, 1099.
• T. Jankowski, Nawiązka, [w:] Encyklopedia podręczna prawa karnego, red. W. Makowski, Warszawa (b.r.), t. III, s. 998.
• W. Makowski, Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 1937, s. 162 i 176.
• J. Makarewicz, Kodeks karny z komentarzem, Lwów 1938, s. 691-692.
• W. Wolter, Zarys systemu prawa karnego, Kraków 1933, t. 2, s. 43.
• S. Śliwiński, op. cit., s. 539, s. 543; W. Cieślak, Nawiązka w polskim prawie karnym, Gdańsk 2006, s. 49.
• P. Skrobecki, Prawo łaski, "Gazeta Administracji i Policji Państwowej" 1923, nr 19 z 5 V, s. 299.
• A. Murzynowski, Ułaskawienie w Polsce Ludowej, Warszawa 1965, s. 41.
• W. Blustein, Dwa prawa łaski, "Głos Sądownictwa" 1934, nr 2, s. 144.
• S. Glaser, Polski proces karny w zarysie, Kraków 1934, s. 305.
• L. Peiper, Komentarz do kodeksu postępowania karnego i przepisów wprowadzających tenże kodeks, Kraków 1929, s. 363.
• M. Bankowicz, Niedemokratyzmy, Kraków 2011.
• R. Mojak, Instytucja prezydenta w polskim prawie konstytucyjnym w latach 1918-1935. Część I, "Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska"1989, sec. G, vol. XXXVI, s. 252.
• W. Komarnicki, Zarys ustroju państwowego Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s. 31.
• S. Kutrzeba, Polska odrodzona 1914-1922, Kraków 1922, s. 226.
• A. Deryng, Akty rządowe głowy państwa. Rozważania ustrojowe, Lwów 1934, s. 24.
• A. Peretiakowicz, Encyklopedia prawa obowiązującego w Polsce, Warszawa 1923, s. 14.
• K. Krasowski [w:] E. Borkowska-Bagieńska, K. Krasowski, B. Lesiński, J. Walachowicz, Historia państwa i prawa Polski, Poznań 1994, s. 224.
• E. Krzymuski [w:] Ankieta konstytucyjna Sejmu RP, t. I, b.m. 1931, s. 135.
• Przeworski, O prawie ułaskawienia, "Palestra" 1925, nr 6-7, s. 844-845.
• B. Opaliński, Kontrasygnata aktów głowy państwa w polskim konstytucjonalizmie, "Ius Novum" 2011, nr 2, s. 148.
• Z. Sitnicki, O wzmocnienie konstytucyjnego stanowiska Głowy Państwa, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny, Socjologiczny" 1929, nr 3, s. 280.
• A. Burda, Ogólna charakterystyka ustroju politycznego Polski 1918-1939, [w:] Konstytucja marcowa, oprac. A. Burda, Lublin 1983, s. 40.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Ustawa z dnia 17 marca 1921 r., wstęp i objaśnienia J. Stemler, Warszawa 1924, s. 8.
• K. Kumaniecki, Ustrój państwowych władz administracyjnych na ziemiach polskich, Kraków 1921, s. 2.
• M. Pietrzak, Rządy parlamentarne w Polsce w latach 1919-1926, Warszawa 1969, s. 256.
• E. Krzymuski, Wykład procesu karnego ze stanowiska nauki i prawa obowiązującego w byłej dzielnicy austriackiej oraz z uwzględnieniem ważniejszych różnic na innych ziemiach Polski, Kraków 1922, s, 274-275.
• Ułaskawienie, "Głos Sądownictwa" 1935, nr 12, s. 890.
• J. Wajzer, O prawie ułaskawienia w świetle praktyki i uwagi de lege ferenda, "Palestra" 1925, nr 11, s. 1074.
• Z. Witkowski, Kancelaria Cywilna Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej 1922-1935, "Czasopismo Prawno-Historyczne" 1987, t. XXXIX, z. 1, s. 105.
• B. Hełczyński, Prezydent Mościcki widziany oczami szefa jego Kancelarii Cywilnej, "Niepodległość", t. 4, Londyn 1958, s. 229.
• S. M. Nowinowski, Prezydent Ignacy Mościcki, Warszawa 1994, s. 75.
• H. Cepnik, Ignacy Mościcki. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. Zarys życia i działalności, Warszawa 1932, s. 88.
• S. Kijeński, Proces Eligiusza Niewiadomskiego o zamach na życie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Gabryela Narutowicza w dniu 16 grudnia 1922 r., Warszawa 1923.

Identyfikatory

DOI

10.17951/sil.2014.23.39