Dwa typy histerezy w modelach ekonomiczno-społecznych i pokrewnych

• Autorzy: Katarzyna Ostasiewicz

Warianty tytułu

Two Types of Hysteresis in Economic-Sociological and Related Models

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Ogólnie rzecz biorąc, zjawisko histerezy polega na zależności stanu danego układu nie tylko od wpływu bodźców zewnętrznych, ale także od jego własnej historii. Często efekt ten jest niemal niezauważalny. Istnieją jednak dziedziny, w których odgrywa on pierwszorzędną rolę i musi zostać uwzględniony w ich realistycznym opisie. W jednej kategorii zjawisk efekt histerezy prowadzi do możliwości utknięcia układu w "pułapce": społecznej, ekologicznej lub ekonomicznej, co może być właściwością bardzo niepożądaną z punktu widzenia ludzkiego uczestnika, zwłaszcza w przypadku gdy jest takiej możliwości nieświadomy. W drugiej kategorii zjawisk mogą pojawić się cykliczne oscylacje współzależnych wielkości. W niniejszej pracy przedstawiono pokrótce obydwa efekty - "pułapki" oraz oscylacji, na przykładach układów fizycznych, ekologicznych i społeczno-ekonomicznych.(abstrakt oryginalny)

EN

Generally, hysteresis phenomenon means dependence of the state of the system not only on outer variables but on the former state of the system itself. Very often, this effect is nearly invisible. However, there is a range of phenomena in which it plays an important role and has to be taken into account in their realistic description. In one category of phenomena hysteresis effect leads the system to be "trapped" in a certain state: social, ecological or economical. This may be a very dangerous property of the system, especially from the point of view of its human participant. The more so, the less conscious of such possibility he is. In the other category of phenomena there may appear oscillations of two mutually dependent variables. In this paper both of these effects, "traps" and oscillations, are briefly presented on examples of three kinds of systems: physical, ecological and socio-economical.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Ekonomia; Statystyka

EN

Economics; Statistics

• Czasopismo: Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu
• Rocznik: 2011
• Numer: nr 165 Społeczna rola statystyki
• Strony: 94--110

Twórcy

autor

Katarzyna Ostasiewicz

• Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

Bibliografia

• Arthur W.B., Out-of-equilibrium economics and agent-based modeling, [w:] L. Tesfatsion, K.L. Judd (red.), Handbook of Computational Economics, vol. 2, Elsevier, 2006, s. 1551-1564.
• Atkinson A.B, The timescale of economic models: How long is the long run?, "The Review of Economic Studies" 1969, vol. 36, s. 137-152.
• Brock W.A., Durlauf S.N., Interaction based models, [w:] J.J. Heckman, E. Leamer (red.), Handbook of Econometrics, vol. 5, Elsevier Science B.V., Amsterdam 2001, s. 3297-3380.
• Durlauf S.N., How can statistical mechanics contribute to social sciences?, "Proceedings of the National Academy of Sciences of the USA" 1999, vol. 96, s. 10582.
• Edelstein-Keshet L., Mathematical Models in Biology, Society for Industrial and Applied Mathematics, 2004.
• Fishburn P.C., The Foundations of Expected Utility, Theory and Decision Library, Vol. 31, D. Reidel, Dordrecht 1982.
• Giegiel A., Deprecjacja kapitału ludzkiego, a efekty histerezy bezrobocia w Polsce, Uniwersytet w Białymstoku, 2008.
• Goodwin R.M., A growth cycle, [w:] C.H. Feinstein (red.), Socialism, Capitalism and Economic Growth, Cambridge University Press, Cambridge 1967.
• Granovetter M., Economic action and social structure, "American Journal of Sociology" 1985, vol. 91 (3), s. 481-510.
• Harvie D., Testing Goodwin: Growth cycles in ten OECD countries, Cambridge Journal of Economics" 2000, vol. 24, s. 349-376.
• Heilbroner R.L., Wielcy ekonomiści: czasy, życie, idee, PWE, Warszawa 1993.
• Hellwig Z., Wykrywanie sprzężeń zwrotnych w gospodarce za pomocą nieliniowego współczynnika korelacji, "Ekonomista" 1993, nr 2.
• Hołyst J.A., Kacperski K. et al., Social impact models of opinion dynamics, "Annual Reviews of Computational Physics" 2001, vol. 9, s. 253-273.
• Hołyst J.A., Kacperski K., Schweitzer F., Phase transitions in social impact models of opinion formation, "Physica" A 2000, vol. 285, s. 199-210.
• Latane B., The psychology of social impact, "American Psychologist" 1981, vol. 36 (4), s. 343-356.
• Nowak A., Szamrej J., Latane B., "From Private Attitude to Public Opinion: A Dynamic Theory of Social Impact", Psychological Review 97, 362-376, 1990.
• Ostasiewicz K., Tyc M.H., Radosz A., Magnuszewski P., Goliczewski P., Hetman P., Sendzimir J., Multistability of impact, utility and threshold concepts of binary choice models, "Physica" A 2008, vol. 387, s. 6337.
• Papell D.H., Murray C.J., Ghiblawi H., The structure of unemployment, "Review of Economics and Statistics" 2000, vol. 82, s. 309-315.
• Rosser J.B., Jr., On the complexities of complex economic dynamics, Journal of Economic Perspectives" 1999, vol. 13 (4), s. 169-192.
• Scheffer M., Carpenter S. et al., Catastrophic shifts in ecosystems, "Nature" 2001, vol. 413, s. 591-596.
• Siedlecki J., Równowaga w wzrost gospodarczy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.
• Siedlecki J., Siedlecka U., Histereza procesów ekonomicznych, [w:] Metody badania gospodarki narodowej, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej nr 513, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Wrocław 1990, s. 179-184.
• Sportelli M.C., A Kolmogoroff generalized predator-prey model of Goodwin's growth cycle, Journal of Economics" 1995, vol. 61, s. 35-64.
• Vadasz V., Economic Motion: An Economic Application of the Lotka-Volterra Predator-Prey Model, Franklin and Marshall College Archives, Undergraduate Honors Thesis, 2007.
• Van de Koppel J., Rietkerk M., Weissing F.J., Catastrophic vegetation shifts and soil degradation in terrestrial grazing systems, "Trends in Ecology & Evolution" 1997, vol. 12, s. 352-356.
• Van der Ploeg F., Growth cycles, induced technical change, and perpetual conflict over the distribution of income, "Journal of Macroeconomics" 1987, vol. 9, s. 1-12.
• Wolfstetter E., Fiscal policy and the classical growth cycle, "Journal of Economics" 1982, vol. 42, s. 375-393.