Dynamika nieliniowa w badaniach ekonomicznych

• Autorzy: Aleksander Jakimowicz

Warianty tytułu

Nonlinear dynamics in economic research

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W obecnych czasach ekonomia znajduje się w poważnym kryzysie, którego źródeł upatruję w stale powiększającej się luce poznawczej, jaka występuje między teoriami głównego nurtu a rzeczywistością. Problem ten był poruszany w trakcie obrad 40. Światowego Forum Ekonomicznego, które odbyło się w styczniu 2010 r. w Davos. W konkluzji stwierdzono, że dotychczasowe modele ekonomiczne są bezużyteczne i że w ich skuteczność nikt już nie wierzy.Istota problemu ma podłoże metodologiczne. Celem modelowania jest upraszczanie rzeczywistości. W ekonomii proces ten poszedł w złym kierunku, gdyż skoncentrowano się na modelach liniowych, a to zaowocowało myśleniem w kategoriach równowagi i racjonalnych oczekiwań podmiotów gospodarczych. Taki obraz funkcjonowania rynków i gospodarek dominował przez kilkadziesiąt ostatnich lat i nadal wyznacza standardy nauczania w tej dziedzinie. Tymczasem najnowsze badania dowodzą, że rynki i gospodarki są systemami nieliniowymi, a ich złożoność jest znacznie większa niż złożoność systemów przyrodniczych. W ten sposób doszło do zerwania związków między teorią a praktyką gospodarowania.(fragment tekstu)

EN

Nonlinear dynamics is a multidisciplinary branch of science which encompasses two major concepts of modern science: the deterministic chaos theory and the complexity theory. It also feeds on the rich achievements of cybernetics and the catastrophe theory. Over the recent years, nonlinear dynamics has contributed to considerable progress in system theories as a result of introduction of numerical methods on a broader scale. Initially, they were employed in natural sciences, however, as a result of interdisciplinary diffusion they quickly became common in social sciences, mainly in economics. It was possible thanks to isomorphisms that exist in science, which are based on logical homologies. The introduction of new methods into economics is necessary, since economic systems belong to the most complex dynamical systems that we know of. Moreover, we observe a steady increase in the degree of their complexity, which should be attributed to civilization progress. This is how studies on economic complexity become a central issue of contemporary economics. Numerical explorations of archetypal economic systems show that the increase in the degree of complexity beyond a certain upper limit destroys their adaptive capabilities. It serves as a guideline for societies, namely the prime goal of economic policy should be decreasing complexity of markets and economies. However, it turns out that it is not always possible, because a reduction of chaos can increase systems' instability.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Chaos deterministyczny; Ekonomia; Izomorfizm

EN

Deterministic chaos; Economics; Isomorphism

• Czasopismo: Didactics of Mathematics
• Rocznik: 2011
• Numer: nr 8(12)
• Strony: 39--54

Twórcy

autor

Aleksander Jakimowicz

• University of Warmia and Mazury in Olsztyn

Bibliografia

• Arthur W.B., Durlauf S., Lane D. (eds.) (1997). The Economy as an Evolving Complex System II. Addison-Wesley. Reading. Mass.
• Ashby W.R. (1961). Wstęp do cybernetyki. PWN. Warszawa.
• Beinhocker E.D. (2006). Origin of Wealth: Evolution, Complexity, and the Radical Remaking of Economics. Harvard Business School Press. Boston.
• Bertalanffy von. L. (1984). Ogólna teoria systemów. Podstawy, rozwój, zastosowania. PWN. Warszawa.
• Colander D.C. (ed.) (2000). The Complexity Vision and the Teaching of Economics. Edward Elgar Publishers. Cheltenham.
• Day R.H. (1994). Complex Economic Dynamics. Vol. 1: An Introduction to Dynamical Systems and Market Mechanisms. The MIT Press. Cambridge.
• Farmer J.D., Shubik M., Smith E. (2005). Is Economics the Next Physical Science? "Physics Today". Vol. 58. Issue 9. Str. 37-42.
• Gell-Mann M. (1996). Kwark i jaguar. Przygody z prostotą i złożonością. Wydawnictwo CiS. Warszawa.
• Hommes C.H., Nusse H.E., Simonovits A. (1995). Cycles and chaos in socialist economy. "Journal of Economic Dynamics and Control". Vol. 19. Issues 1-2. Str. 155-179.
• Horgan J. (1995). From complexity to perplexity. "Scientific American". Vol. 272. Issue 6. Str. 104-109.
• Horgan J. (1999). Koniec nauki czyli o granicach wiedzy u schyłku ery naukowej. Prószyński i S-ka. Warszawa.
• Jakimowicz A. (2009). Interdisciplinary matrix in economics: Two applications to the transition from socialism to capitalism. "Nonlinear Dynamics. Psychology. and Life Sciences". Vol. 13. No. 4. Str. 393-421.
• Jakimowicz A. (2010). Źródła niestabilności struktur rynkowych. Seria: Współczesna Ekonomia. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa.
• Kauffman S.A. (1993). The Origins of Order: Self-organization and Selection in Evolution. Oxford University Press. New York.
• Kornai J. (1985). Niedobór w gospodarce. PWE. Warszawa.
• Kuhn T.S. (1985). Dwa bieguny. Tradycja i nowatorstwo w badaniach naukowych. PIW. Warszawa.
• Mantegna R.N., Stanley H.E. (2001). Ekonofizyka. Wprowadzenie. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa.
• Nusse H.E., Ott E., Yorke J.A. (1994). Border-Collision Bifurcations: An Explanation for Observed Bifurcation Phenomena. "Physical Review E". Vol. 49. Issue 2. Str. 1073-1076.
• Rosser J.B., Jr. (ed.) (2004). Complexity in Economics. Vol. 1-3. Edward Elgar Publishing. Cheltenham.
• Rosser J.B., Jr. (2005). The Rise and Fall of Catastrophe Theory Applications in Economics: Was the Baby Thrown Out with the Bathwater? Thirteenth Annual Symposium of the Society for Nonlinear Dynamics and Econometrics. City University. London.
• Rosser J.B., Jr. (2008). Debating the role of econophysics. "Nonlinear Dynamics. Psychology, and Life Sciences". Vol. 12. No. 3. Str. 311-323.
• Rosser J.B., Jr., Rosser M.V., Guastello S.J., Bond R.W. (2001). Chaotic hysteresis and systemic economic transformation: Soviet investment patterns. "Nonlinear Dynamics. Psychology, and Life Sciences". Vol. 5. No. 4. Str. 345-368.
• Semkow J. (1988). Śladami wielkich ekonomistów. PWN. Warszawa.
• Tkocz J. (2007). Podstawy geografii społeczno-ekonomicznej. Wykład teoretyczny. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Katowice.
• Wojtyna A. (2008). Współczesna ekonomia - kontynuacja czy poszukiwanie paradygmatu? "Ekonomista". Nr 1. Str. 9-32.