Praca i kapitał w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej

• Autorzy: Teresa Liszcz

Warianty tytułu

Labour and Capital in the Constitution of the Republic of Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Na początku artykułu przedstawiono pojęcia pracy i kapitału w odniesieniu do polskiej Konstytucji oraz konflikt występujący między tymi dwoma pojęciami. Równowaga występująca między nimi została opisana jako podstawa ustroju społecznej gospodarki rynkowej. Następnie omówiono istotę ochrony własności intelektualnej oraz zasady ochrony pracy (nadzór nad warunkami pracy, trwałości stosunku pracy). Na koniec zaprezentowano zbiorowe relacje pracy i kapitału.

EN

The article discusses relations between labour (working people) and capital (businessmen, employers) from the perspective of the Constitution of the Republic of Poland. The notion "labour" in the Constitution denotes any gainful employment done by man for another subject, regardless of the legal basis of doing it. By capital we mean the owners as well as subjects of other property rights to the means of production performing business activity using hired labour. This activity requires cooperation between these two factors, but at the same time there occurs a natural conflict of interests between them. According to Art. 20 of the Constitution, the Polish economic system, defined as "social market economy, is based on private property and freedom of business activity as well as on solidarity, dialogue, and cooperation of social partners (i.e. of labour and capital). The principles of cooperation between labour and capital in the form of prognoses and making collective agreements are defined by Art. 59 of the Constitution. The Constitution protects "capital" by special protection of private property (Art. 21 and Art. 64) and by freedom of business activity (Art. 20 in conjunction with Art. 22). It also protects labour, stating in Art. 24 that "Labour is under protection of the Republic of Poland. The State supervises the conditions of performing labour". Labour protection, i.e. protection of working people is justified mostly by the fact that people earning money for living by working for another subject they are economically dependent on, have weaker economic and social position, which may lead to their exploitation. The duty of the State is to counteract exploitation, which is mostly done by means of semi-imperative rules of labour law and ruling implements of supervision of observance of these rules by the employers. The principle of labour protection from Art. 24 of the Constitution has been developed in its other resolutions concerning labour freedom, minimum remuneration for work (Art. 65), the rights to safe work conditions and to recreation (Art. 66). The Constitution assumes cooperation between labour and capital, trying to preserve balance between the interests of both parties.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Gospodarka rynkowa; Konstytucja RP; Praca; Kapitał

EN

Market economy; RP Constitution; Labour; Capital

• Czasopismo: Studia Iuridica Lublinensia
• Rocznik: 2014
• Tom: 22
• Strony: 253--278

Twórcy

autor

Teresa Liszcz

Bibliografia

• J. Boć, [w:] J. Boć (red.), Konstytucje Rzeczypospolitej Polskiej oraz komentarz do Konstytucji RP z 1997 r., Wrocław 1998, s. 61;
• J. Borowicz, Wolność pracy, [w:] B. Banaszak, A. Preisner (red.), Prawa i wolności obywatelskie w Konstytucji RP, Warszawa 2002, s. 508;
• L. Garlicki, Komentarz do art. 24 Konstytucji, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. V, Warszawa 2007, s. 4;
• B. Banaszak, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, wyd. 2, Warszawa 2013, s. 177 i 178;
• A. Sobczyk, Prawo pracy w świetle Konstytucji RP, t. I, Warszawa 2013, s. 49 i 65.
• Jan Paweł II, Encyklika "Laborem exercens" (O pracy ludzkiej) pkt 7, Wydawnictwo Znak, Kraków 1996, s. 143 i n.
• A. Smith, Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, Warszawa 1954, s. 130 i n.
• P. Samuelson, W. Nordhause, Ekonomia, t. 1, Warszawa 2004, s. 68.
• A. Szołkowski, Współczesne problemy stosunków między pracą i kapitałem, "Praca i Zabezpieczenie Społeczne" (dalej: PiZS) 2002, nr 4, s. 6.
• Jan Paweł II, Pielgrzymka do Ojczyzny, 31 maja-10 czerwca 1997 roku. Przemówienia i homilie, Częstochowa 1997, s. 52.
• B. Banaszak, Prawo konstytucyjne, Warszawa 2012, s. 238.
• L. Garlicki, Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 2003, s. 81; B. Banaszak, Prawo konstytucyjne, s. 243;
• M. Granat, Prawo konstytucyjne - aspekt procesów reprywatyzacji i prywatyzacji w Polsce i państwach Europy Środkowej i Wschodniej, [w:] Konstytucyjny ustrój państwa, red. W. Skrzydło, Lublin 2000, s. 7.
• W. Sanetra, Konstytucyjne prawo do rokowań, "Praca i Zabezpieczenie Społeczne" 1998, nr 12, s. 7.
• P. Winczorek, Komentarz do Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 r., Warszawa 2000, s. 33.
• A. Domańska, Konstytucyjne podstawy ustroju gospodarczego Polski, Warszawa 2001, s. 131.
• L. Garlicki, Komentarz do art. 20 Konstytucji, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. V, Warszawa 2007, s. 13.
• B. Banaszkiewicz, Konstytucyjne prawo do własności, [w:] Konstytucyjne podstawy systemu prawa, red. M. Wyrzykowski, Warszawa 2001, s. 31.
• M. Kurzynoga, Warunki legalności strajku, Warszawa 2011, s. 242-244.
• Zieliński, Ustrój pracy w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] B. M. Ćwiertniak (red.), Prawo pracy, ubezpieczenia społeczne, polityka społeczna. Wybrane zagadnienia, Opole 1998, s. 15 i n.
• L. Florek, Konstytucyjne gwarancje uprawnień pracowniczych, PiP 1997, nr 11-12, s. 198.
• M. Seweryński, Wybrane problemy konstytucyjne prawa pracy, [w:] H. Szurgacz (red.), Konstytucyjne problemy prawa pracy i zabezpieczenia społecznego. Referaty na XV Zjazd Katedr i Zakładów Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, Wrocław 2005, s. 17.
• G. Goździewicz, Przemiany w zakresie ochrony trwałości stosunku pracy w Polsce - wybrane zagadnienia [w:] G. Goździewicz (red.), Ochrona trwałości stosunku pracy w społecznej gospodarce rynkowej, Warszawa 2010, s. 18.
• L. Florek, Konstytucyjne prawnomiędzynarodowe podstawy trwałości stosunku pracy, [w:] G. Goździewicz (red.), Ochrona trwałości stosunku pracy w społecznej gospodarce rynkowej, Warszawa 2010, s. 42 i n.
• W. Sanetra, Ustrojowe uwarunkowania ochrony trwałości stosunku pracy, [w:] G. Goździewicz (red.), Ochrona trwałości stosunku pracy w społecznej gospodarce rynkowej, Warszawa 2010, s. 56.
• P. Tuleja, Prawo jednostki do ochrony przed wykluczeniem a konstytucyjne zadania państwowe, [w:] Z. Kędzia, A. Rost (red.), Współczesne wyzwania wobec praw człowieka w świetle polskiego prawa konstytucyjnego, Poznań 2009, s. 148.
• J. Jończyk, Prawo pracy, Warszawa 1995, s. 383 i s. 384.
• M. Latos-Miłkowska, Ochrona interesu pracodawcy, Warszawa 2013, s. 69 i n.
• A. Supiot, Pięć kwestii w związku z Konstytucją społeczeństwa europejskiego, PiZS 2003, nr 7, s. 4.

Identyfikatory

DOI

10.17951/sil.2014.22.0.253